Bhagavata Purana [sanskrit]

140,807 words

This Sanskrit edition of the Bhagavatapurana. It is one of the traditional eighteen Mahapuranas presented as an encyclopedia of ancient Indian history and knowledge. The extant edition contains 12 books originally written in 18,000 Sanskrit verses

Verse 5.23.3

यथा मेढीस्तम्भ आक्रमणपशवः संयोजिता ।
स्त्रिभिस्त्रिभिः सवनैर्यथास्थानं मण्डलानि चरन्त्येवं ।
भगणा ग्रहादय एतस्मिन्नन्तर्बहिर्योगेन कालचक्र ।
आयोजिता ध्रुवमेवावलम्ब्य वायुनोदीर्यमाणा ।
आकल्पान्तं परिचङ्क्रमन्ति नभसि यथा मेघाः ।
श्येनादयो वायुवशाः कर्मसारथयः परिवर्तन्ते ।
एवं ज्योतिर्गणाः प्रकृतिपुरुषसंयोगानुगृहीताः ।
कर्मनिर्मितगतयो भुवि न पतन्ति ॥ ३ ॥

yathā meḍhīstambha ākramaṇapaśavaḥ saṃyojitā |
stribhistribhiḥ savanairyathāsthānaṃ maṇḍalāni carantyevaṃ |
bhagaṇā grahādaya etasminnantarbahiryogena kālacakra |
āyojitā dhruvamevāvalambya vāyunodīryamāṇā |
ākalpāntaṃ paricaṅkramanti nabhasi yathā meghāḥ |
śyenādayo vāyuvaśāḥ karmasārathayaḥ parivartante |
evaṃ jyotirgaṇāḥ prakṛtipuruṣasaṃyogānugṛhītāḥ |
karmanirmitagatayo bhuvi na patanti || 3 ||

The Sanskrit text of Verse 5.23.3 is contained in the book Shrimad Bhagavat Maha Puranam by . This book is available online or you could buy the latest edition:

Read online Buy now! The Sanskrit text by (2012)

Glossary of Sanskrit terms

Note: This extracts Sanskrit terms and links to English definitions from the glossary, based on an experimental segmentation of verse (5.23.3). Some terms could be superfluous while some might not be mentioned. Click on the word to show English definitions.

Yatha, Medhi, Bha, Akramana, Pashu, Samyojita, Stri, Tri, Savana, Yathasthana, Mandala, Evam, Eva, Bhagana, Graha, Aya, Ayas, Etad, Esha, Antar, Bahiryoga, Ina, Kalacakra, Ayojita, Dhruvam, Dhruva, Vayu, Vayuna, Iryamana, Akalpantam, Pari, Cankramat, Nabhas, Megha, Shyena, Vayuvasha, Karmasarathi, Tad, Yushmad, Jyotirgana, Prakritipurusha, Samyoga, Uksh, Ita, Karman, Mita, Gati, Bhu, Patanti, Patat,

Analysis of Sanskrit grammar

Note: this is an experimental feature and only shows the first possible analysis of the Sanskrit text (Verse 5.23.3). If the system was successful in segmenting the sentence, you will see of which words it is made up of, generally consisting of Nouns, Pronouns, Verbs, Participles and Indeclinables. Click on the link to show all possible derivations of the word.

  • Line 1: “yathā meḍhīstambha ākramaṇapaśavaḥ saṃyojitā
  • yathā -
  • yathā (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    yathā (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yathā (indeclinable)
    [indeclinable]
  • meḍhīs -
  • meḍhī (noun, feminine)
    [accusative plural]
  • tam -
  • ta (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    ta (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    (noun, feminine)
    [adverb]
    tan (noun, masculine)
    [adverb]
    sa (noun, masculine)
    [accusative single]
  • bha* -
  • bha (noun, masculine)
    [nominative single]
    bhā (noun, masculine)
    [accusative plural], [ablative single], [genitive single]
  • ākramaṇa -
  • ākramaṇa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ākramaṇa (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • paśavaḥ -
  • paśu (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • saṃyojitā -
  • saṃyojitā (noun, feminine)
    [nominative single]
  • Line 2: “stribhistribhiḥ savanairyathāsthānaṃ maṇḍalāni carantyevaṃ
  • stri -
  • stṛ (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    strī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
  • ibhis -
  • i (noun, masculine)
    [instrumental plural]
  • tribhiḥ -
  • tri (noun, masculine)
    [instrumental plural]
  • savanair -
  • savana (noun, masculine)
    [instrumental plural]
    savana (noun, neuter)
    [instrumental plural]
  • yathāsthānam -
  • yathāsthāna (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    yathāsthāna (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    yathāsthānā (noun, feminine)
    [adverb]
  • maṇḍalāni -
  • maṇḍala (noun, neuter)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • carantye -
  • car (verb class 1)
    [present active third plural]
  • evam -
  • evam (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    evam (indeclinable)
    [indeclinable]
    eva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    eva (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    evā (noun, feminine)
    [adverb]
  • Line 3: “bhagaṇā grahādaya etasminnantarbahiryogena kālacakra
  • bhagaṇā* -
  • bhagaṇa (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • grahād -
  • graha (noun, masculine)
    [adverb], [ablative single]
    graha (noun, neuter)
    [adverb], [ablative single]
  • aya* -
  • ayas (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    aya (noun, masculine)
    [nominative single]
    i (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    e (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • etasminn -
  • etad (noun, neuter)
    [locative single]
    eṣa (noun, masculine)
    [locative single]
  • antar -
  • antar (indeclinable preposition)
    [indeclinable preposition]
    antar (indeclinable)
    [indeclinable]
  • bahiryoge -
  • bahiryoga (noun, masculine)
    [compound], [vocative single], [locative single]
  • ina -
  • ina (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ina (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • kālacakra -
  • kālacakra (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    kālacakra (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • Line 4: “āyojitā dhruvamevāvalambya vāyunodīryamāṇā
  • āyojitā* -
  • āyojita (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    āyojitā (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • dhruvam -
  • dhruvam (indeclinable)
    [indeclinable]
    dhruva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    dhruva (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    dhruvā (noun, feminine)
    [adverb]
  • evāva -
  • eva (noun, masculine)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
  • alambya -
  • vāyuno -
  • vāyu (noun, neuter)
    [ablative single], [genitive single]
    vāyuna (noun, masculine)
    [nominative single]
  • -
  • (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    (noun, masculine)
    [locative single]
  • iryamāṇā -
  • ir -> iryamāṇā (participle, feminine)
    [nominative single from √ir class 6 verb]
  • Line 5: “ākalpāntaṃ paricaṅkramanti nabhasi yathā meghāḥ
  • ākalpāntam -
  • ākalpāntam (indeclinable)
    [indeclinable]
  • pari -
  • pari (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    pari (indeclinable)
    [indeclinable]
    pari (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    pari (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    pari (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    parī (noun, masculine)
    [adverb]
    parī (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [vocative single]
    parī (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • caṅkramanti -
  • kram -> caṅkramat (participle, neuter)
    [nominative plural from √kram], [vocative plural from √kram], [accusative plural from √kram]
  • nabhasi -
  • nabhas (noun, masculine)
    [locative single]
    nabhas (noun, neuter)
    [locative single]
    nabh (verb class 1)
    [present active second single]
  • yathā -
  • yathā (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    yathā (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yathā (indeclinable)
    [indeclinable]
  • meghāḥ -
  • megha (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    meghā (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • Line 6: “śyenādayo vāyuvaśāḥ karmasārathayaḥ parivartante
  • śyenād -
  • śyena (noun, masculine)
    [adverb], [ablative single]
    śyena (noun, neuter)
    [adverb], [ablative single]
  • ayo* -
  • ayas (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    aya (noun, masculine)
    [nominative single]
    i (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    e (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • vāyuvaśāḥ -
  • vāyuvaśa (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • karmasārathayaḥ -
  • karmasārathi (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • parivartan -
  • parivartā (noun, feminine)
    [adverb]
  • te -
  • ta (noun, masculine)
    [locative single]
    ta (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
    tad (noun, neuter)
    [nominative dual], [accusative dual]
    sa (noun, masculine)
    [nominative plural]
    (noun, feminine)
    [nominative dual], [accusative dual]
    yuṣmad (pronoun, none)
    [dative single], [genitive single]
  • Line 7: “evaṃ jyotirgaṇāḥ prakṛtipuruṣasaṃyogānugṛhītāḥ
  • evam -
  • evam (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    evam (indeclinable)
    [indeclinable]
    eva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    eva (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    evā (noun, feminine)
    [adverb]
  • jyotirgaṇāḥ -
  • jyotirgaṇa (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • prakṛtipuruṣa -
  • prakṛtipuruṣa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • saṃyogān -
  • saṃyoga (noun, masculine)
    [accusative plural]
  • ug -
  • ukṣ (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    ukṣ (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • -
  • (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
  • -
  • hi (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
  • itāḥ -
  • ita (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    itā (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
    i -> ita (participle, masculine)
    [nominative plural from √i class 2 verb], [vocative plural from √i class 2 verb]
    i -> itā (participle, feminine)
    [nominative plural from √i class 2 verb], [vocative plural from √i class 2 verb], [accusative plural from √i class 2 verb]
  • Line 8: “karmanirmitagatayo bhuvi na patanti
  • karman -
  • karman (noun, neuter)
    [vocative single]
  • ir -
  • i (noun, masculine)
    [nominative single]
  • mita -
  • mita (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    mita (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    -> mita (participle, masculine)
    [vocative single from √ class 2 verb], [vocative single from √ class 3 verb], [vocative single from √ class 4 verb]
    -> mita (participle, neuter)
    [vocative single from √ class 2 verb], [vocative single from √ class 3 verb], [vocative single from √ class 4 verb]
    mi -> mita (participle, masculine)
    [vocative single from √mi class 5 verb]
    mi -> mita (participle, neuter)
    [vocative single from √mi class 5 verb]
  • gatayo* -
  • gati (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    gati (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
  • bhuvi -
  • bhū (noun, masculine)
    [locative single]
    bhū (noun, feminine)
    [locative single]
  • na -
  • na (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    na (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    na (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • patanti -
  • patantī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
    patat (noun, neuter)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
    pat -> patat (participle, neuter)
    [nominative plural from √pat class 1 verb], [vocative plural from √pat class 1 verb], [accusative plural from √pat class 1 verb]
    pat -> patantī (participle, feminine)
    [vocative single from √pat class 1 verb]
    pat (verb class 1)
    [present active third plural]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Verse 5.23.3

Cover of edition (2012)

Shrimad Bhagavat Maha Puranam
by (2012)

Publisher: Gita Press, Gorakhpur; 768 pages.

Buy now!
Cover of edition (2011)

The Bhagavata Purana (5 Volumes)
by G. P. Bhatt (2011)

Publisher: Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.; 2241 pages. Edited By: Prof. J.L. Shastri

Buy now!
Cover of edition (2013)

The Srimad Bhagavata Purana: Hindi Translation and Detailed Explanation
by Bhaktivedanta Swami Prabhupada (2013)

Publisher: The Bhaktivedanta Book Trust; 17691 pages; 18 volumes; Sanskrit Text, Word-to-Word Meaning, Hindi Translation and Detailed Explanation

Buy now!
Cover of Bengali edition

Srimad Bhagavat Mahapurana in Bengali
by (2018)

Publisher: Gita Press, Gorakhpur; 2035 pages.

Buy now!

Preview of verse 5.23.3 in Bengali sript:
যথা মেঢীস্তম্ভ আক্রমণপশবঃ সংযোজিতা ।
স্ত্রিভিস্ত্রিভিঃ সবনৈর্যথাস্থানং মণ্ডলানি চরন্ত্যেবং ।
ভগণা গ্রহাদয এতস্মিন্নন্তর্বহির্যোগেন কালচক্র ।
আযোজিতা ধ্রুবমেবাবলম্ব্য বাযুনোদীর্যমাণা ।
আকল্পান্তং পরিচঙ্ক্রমন্তি নভসি যথা মেঘাঃ ।
শ্যেনাদযো বাযুবশাঃ কর্মসারথযঃ পরিবর্তন্তে ।
এবং জ্যোতির্গণাঃ প্রকৃতিপুরুষসংযোগানুগৃহীতাঃ ।
কর্মনির্মিতগতযো ভুবি ন পতন্তি ॥ ৩ ॥

Like what you read? Consider supporting this website: