Moksopaya [sanskrit]

192,019 words | ISBN-10: 8120831470 | ISBN-13: 9788120831476

This Sanskrit edition of the Moksopaya. It is a large philosophical text dealing with “the science of liberation”. Similar to the Yoga-vasistha in content, the Mokshopaya-shastra was likely its predecessor, said to contain 30,000 shlokas (metrical verses). One of the core philosophies of the texts teaches the non-existence of cognitive objects; while holding such a view leads to an attitude of dispassion towards worldly matters.

Verse 6.218.5

अव्यपदेश्यं यत्परमार्थघनं ब्रह्म चिन्मात्रमित्याचक्षते मुनयः तस्य हृदयमिदं जगत् । तस्मादव्यतिरिक्तमेव । स एव च देवः । तदात्मीयं हृदयं स्वभावं जगदित्यवगच्छतीव । विनोदेनैव न तु वास्तवेन रूपेण जगदिति किञ्चिदुपलभामहे विचारयन्तः ॥ ५ ॥

avyapadeśyaṃ yatparamārthaghanaṃ brahma cinmātramityācakṣate munayaḥ tasya hṛdayamidaṃ jagat | tasmādavyatiriktameva | sa eva ca devaḥ | tadātmīyaṃ hṛdayaṃ svabhāvaṃ jagadityavagacchatīva | vinodenaiva na tu vāstavena rūpeṇa jagaditi kiñcidupalabhāmahe vicārayantaḥ || 5 ||

The Sanskrit text of Moksopaya Verse 6.218.5 is contained in the book The Yogavasistha of Valmiki by Vasudeva Laxmana Sharma Pansikar. This book is not available online so in order to read the full text and translation you should buy the book:

Buy now! Sanskrit text by Vasudeva Laxmana Sharma Pansikar (2008)

Glossary of Sanskrit terms

Note: This extracts Sanskrit terms and links to English definitions from the glossary, based on an experimental segmentation of verse (6.218.5). Some terms could be superfluous while some might not be mentioned. Click on the word to show English definitions.

Avyapadeshya, Yat, Yad, Paramartha, Ghanam, Ghana, Brahma, Brahman, Cinmatra, Iti, Itya, Muni, Munaya, Tad, Hridaya, Idam, Jagat, Tasmat, Avyat, Avyati, Rikta, Eva, Sah, Deva, Devri, Tada, Miya, Svabhava, Accha, Vinoda, Vastava, Rupa, Kincid, Kincit, Upala, Bhamaha, Vicara, Yantri,

Analysis of Sanskrit grammar

Note: this is an experimental feature and only shows the first possible analysis of the Sanskrit text (Moksopaya Verse 6.218.5). If the system was successful in segmenting the sentence, you will see of which words it is made up of, generally consisting of Nouns, Pronouns, Verbs, Participles and Indeclinables. Click on the link to show all possible derivations of the word.

  • Line 1: “avyapadeśyaṃ yatparamārthaghanaṃ brahma cinmātramityācakṣate munayaḥ tasya hṛdayamidaṃ jagat | tasmādavyatiriktameva | sa eva ca devaḥ | tadātmīyaṃ hṛdayaṃ svabhāvaṃ jagadityavagacchatīva | vinodenaiva na tu vāstavena rūpeṇa jagaditi kiñcidupalabhāmahe vicārayantaḥ
  • avyapadeśyam -
  • avyapadeśya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    avyapadeśya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    avyapadeśyā (noun, feminine)
    [adverb]
  • yat -
  • yat (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yat (noun, masculine)
    [compound]
    yad (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    yat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    i -> yat (participle, neuter)
    [nominative single from √i class 2 verb], [vocative single from √i class 2 verb], [accusative single from √i class 2 verb]
    yat (pronoun, neuter)
    [nominative single], [accusative single]
  • paramārtha -
  • paramārtha (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • ghanam -
  • ghanam (indeclinable)
    [indeclinable]
    ghana (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    ghana (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    ghanā (noun, feminine)
    [adverb]
  • brahma -
  • brahma (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    brahma (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    brahman (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    brahm (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • cinmātram -
  • cinmātra (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    cinmātra (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    cinmātrā (noun, feminine)
    [adverb]
  • ityā -
  • itya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    itya (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    i -> itya (absolutive)
    [absolutive from √i]
    iti (noun, feminine)
    [instrumental single]
    ityā (noun, feminine)
    [nominative single]
    i -> itya (participle, masculine)
    [vocative single from √i class 2 verb]
    i -> itya (participle, neuter)
    [vocative single from √i class 2 verb]
    i -> ityā (participle, feminine)
    [nominative single from √i class 2 verb]
  • acakṣate -
  • munayaḥ -
  • muni (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    munaya (noun, masculine)
    [nominative single]
  • tasya -
  • tas -> tasya (absolutive)
    [absolutive from √tas]
    ta (noun, masculine)
    [genitive single]
    ta (noun, neuter)
    [genitive single]
    tad (noun, neuter)
    [genitive single]
    sa (noun, masculine)
    [genitive single]
    tas (verb class 4)
    [imperative active second single]
  • hṛdayam -
  • hṛdaya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    hṛdaya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    hṛdayā (noun, feminine)
    [adverb]
  • idam -
  • idam (pronoun, neuter)
    [nominative single], [accusative single]
  • jagat -
  • jagat (noun, masculine)
    [compound]
    jagat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • tasmād -
  • tasmāt (indeclinable)
    [indeclinable]
    tad (noun, neuter)
    [ablative single]
    sa (noun, masculine)
    [ablative single]
  • avyati -
  • avyatī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
    avyat (noun, masculine)
    [locative single]
    avyat (noun, neuter)
    [locative single]
  • riktam -
  • rikta (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    rikta (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    riktā (noun, feminine)
    [adverb]
    ric -> rikta (participle, masculine)
    [accusative single from √ric class 1 verb], [accusative single from √ric class 4 verb], [accusative single from √ric class 7 verb]
    ric -> rikta (participle, neuter)
    [nominative single from √ric class 1 verb], [accusative single from √ric class 1 verb], [nominative single from √ric class 4 verb], [accusative single from √ric class 4 verb], [nominative single from √ric class 7 verb], [accusative single from √ric class 7 verb]
    rij -> rikta (participle, masculine)
    [accusative single from √rij class 1 verb]
    rij -> rikta (participle, neuter)
    [nominative single from √rij class 1 verb], [accusative single from √rij class 1 verb]
  • eva -
  • eva (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    eva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    eva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • sa* -
  • saḥ (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    sa (noun, masculine)
    [nominative single]
  • eva -
  • eva (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    eva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    eva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • ca -
  • ca (indeclinable conjunction)
    [indeclinable conjunction]
    ca (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ca (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • devaḥ -
  • deva (noun, masculine)
    [nominative single]
    devṛ (noun, masculine)
    [vocative single]
  • tadāt -
  • tada (noun, masculine)
    [adverb], [ablative single]
    tada (noun, neuter)
    [adverb], [ablative single]
  • mīyam -
  • -> mīya (participle, masculine)
    [accusative single from √ class 10 verb]
    -> mīya (participle, neuter)
    [nominative single from √ class 10 verb], [accusative single from √ class 10 verb]
  • hṛdayam -
  • hṛdaya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    hṛdaya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    hṛdayā (noun, feminine)
    [adverb]
  • svabhāvam -
  • svabhāva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
  • jagad -
  • jagat (noun, masculine)
    [compound]
    jagat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • itya -
  • iti (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    iti (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    itya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    itya (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    i -> itya (absolutive)
    [absolutive from √i]
    i -> itya (participle, masculine)
    [vocative single from √i class 2 verb]
    i -> itya (participle, neuter)
    [vocative single from √i class 2 verb]
  • avag -
  • vac (verb class 2)
    [imperfect active second single], [imperfect active third single]
  • accha -
  • accha (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    accha (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • tīva -
  • tīv (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • vinodenai -
  • vinoda (noun, masculine)
    [instrumental single]
  • aiva -
  • i (verb class 2)
    [imperfect active first dual]
  • na -
  • na (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    na (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    na (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • tu -
  • tu (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
  • vāstavena -
  • vāstava (noun, masculine)
    [instrumental single]
    vāstava (noun, neuter)
    [instrumental single]
  • rūpeṇa -
  • rūpa (noun, masculine)
    [instrumental single]
    rūpa (noun, neuter)
    [instrumental single]
  • jagad -
  • jagat (noun, masculine)
    [compound]
    jagat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • iti -
  • iti (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    iti (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
  • kiñcid -
  • kiñcid (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    kiñcit (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    kiñcit (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    kiñcit (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • upala -
  • upala (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • bhāmahe -
  • bhāmaha (noun, masculine)
    [locative single]
  • vicāra -
  • vicāra (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • yantaḥ -
  • yat (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    yantṛ (noun, masculine)
    [vocative single]
    i -> yat (participle, masculine)
    [nominative plural from √i class 2 verb], [vocative plural from √i class 2 verb]
Like what you read? Consider supporting this website: