Apastamba Grihya-sutra [sanskrit]
41,347 words | ISBN-10: 8186937838 | ISBN-13: 9788186937839
The Sanskrit edition of the Apastamba Grihya-sutra with the commentaries of Haradatta (called the Anakula-vritti) and Sudarshana (called the Grihyatatparyadarshana-vyakhya). The Apastamba Grihyasutra is a short treatise on Vedic rituals which, together with the Hiranyakeshin-grihya-sutra, belongs to the Taittiriya School of the Black Yajur-Veda. Original titles: Āpastambagṛhyasūtra (आपस्तम्बगृह्यसूत्र), Haradatta Anākulāvṛtti (हरदत्त अनाकुलावृत्ति), Sudarśana Gṛhyatātparyadarśanavyākhyā (सुदर्शन गृह्यतात्पर्यदर्शनव्याख्या)
Sutra 21.10
yā māghyāḥ paurṇamāsyā uparidvyahyaṣṭakā tasyāmaṣṭamī jyeṣṭhayā sampadyate tāmekāṣṭaketyācakṣate // ĀpGs_21.10 //
(pa.8.,kha.21)
athāṣṭakā nāma pākayajñaḥ pitryaḥ saṃvatsare saṃvatsare kartavyaḥ sa upadiśyate /
tasya kālavidhirayaṃ yā mādhī tasyā upariṣṭādvyāṣṭakā kṛṣṇapakṣaḥ tasyāṃ yā aṣṭamī tāmekāṣṭakā ityācakṣate sā yadi jyeṣṭhayā sampadyate saṅgacchate tāmapyekāṣṭaketyācakṣate iti dvāvimau yogau /
anyathā paurṇamāsyā upariṣṭādaṣṭamī jyeṣṭhayā sampadyate tāmekāṣṭaketyācakṣata ityetāvatā siddham /
kiṃ vyaṣṭakatvam /
dvyaṣṭakā grahaṇasya prayojanaṃ mṛgyam /
kimartha jyeṣṭhayā sampadyata iti?yadā dvayorahnoraṣṭamī tadā jyeṣṭhāsaṃyuktāyāṃ kriyā yathā syādidi //10//
________________________
tasyāṃ vyaṣṭakāyāṃ yā aṣṭamī tithiḥ jyeṣṭhayā jyeṣṭhānakṣatreṇa sampadyate saṅgacchate tāmaṣṭamīme kāṣṭaketyācakṣate kathayanti brahmavādinaḥ /
tasyāmaṣṭakā kartavyeti śeṣaḥ /
ekāṣṭakāyāṃ vapāhomādi pradhānaṃ kartavyamityarthaḥ /
tāmekāṣṭaketyācakṣata iti vacanaṃ yānyanyānyapyekāṣṭakāyāṃ vihitāni, yathā gavāmayanadīkṣā yathā ca dīrghasatreṣu vijñānārthamapūpena kakṣasyopoṣaṇaṃ, yathāva cekhāsambharaṇaṃ, tāni ca sarvāṇi yathoktalakṣaṇāyāmevāṣṭamyāṃ kāryāmītyevamartham /
atrāyamabhiprāyaḥ- yadyapi māghamāsasya sarvā kṛṣṇapakṣāṣṭamī jyeṣṭhayā na sampadyate;tathāpi tasyāmekāṣṭakā kartavyaiva;pākayajñatvena nityatvāt,'vyaṣṭakā tasyāṃ'ityadhikagrahaṇācceti /
jyeṣṭhayā sampadyata iti tu prāyikābhiprāyam /
tenāyuktāyāmapi gavāmayanadīkṣādīni labhyante //
kecit- yadā dvayorahnoraṣṭamī, yasminvā saṃvatsare dvau māghamāsau, tatra yā aṣṭamī jyeṣṭhayā sampadyate tasyāmeva nāsa mpannāyāmityevamabhiprāya iti //10//
(pa.8.,kha.21)
Haradatta’s Anākulā-vṛtti (sūtra 21.10)
vyākhyātaḥ śraddhavidhiḥ /athāṣṭakā nāma pākayajñaḥ pitryaḥ saṃvatsare saṃvatsare kartavyaḥ sa upadiśyate /
tasya kālavidhirayaṃ yā mādhī tasyā upariṣṭādvyāṣṭakā kṛṣṇapakṣaḥ tasyāṃ yā aṣṭamī tāmekāṣṭakā ityācakṣate sā yadi jyeṣṭhayā sampadyate saṅgacchate tāmapyekāṣṭaketyācakṣate iti dvāvimau yogau /
anyathā paurṇamāsyā upariṣṭādaṣṭamī jyeṣṭhayā sampadyate tāmekāṣṭaketyācakṣata ityetāvatā siddham /
kiṃ vyaṣṭakatvam /
dvyaṣṭakā grahaṇasya prayojanaṃ mṛgyam /
kimartha jyeṣṭhayā sampadyata iti?yadā dvayorahnoraṣṭamī tadā jyeṣṭhāsaṃyuktāyāṃ kriyā yathā syādidi //10//
________________________
Sudarśana’s Gṛhyatātparyadarśana-vyākhyā (sūtra 21.10)
mādhyāḥ māghamāsasya sambandhinyāḥ paurṇamāsyāḥ upasiṣṭādūrdhva yā vyaṣṭakā kṛṣṇapakṣa ityarthaḥ /tasyāṃ vyaṣṭakāyāṃ yā aṣṭamī tithiḥ jyeṣṭhayā jyeṣṭhānakṣatreṇa sampadyate saṅgacchate tāmaṣṭamīme kāṣṭaketyācakṣate kathayanti brahmavādinaḥ /
tasyāmaṣṭakā kartavyeti śeṣaḥ /
ekāṣṭakāyāṃ vapāhomādi pradhānaṃ kartavyamityarthaḥ /
tāmekāṣṭaketyācakṣata iti vacanaṃ yānyanyānyapyekāṣṭakāyāṃ vihitāni, yathā gavāmayanadīkṣā yathā ca dīrghasatreṣu vijñānārthamapūpena kakṣasyopoṣaṇaṃ, yathāva cekhāsambharaṇaṃ, tāni ca sarvāṇi yathoktalakṣaṇāyāmevāṣṭamyāṃ kāryāmītyevamartham /
atrāyamabhiprāyaḥ- yadyapi māghamāsasya sarvā kṛṣṇapakṣāṣṭamī jyeṣṭhayā na sampadyate;tathāpi tasyāmekāṣṭakā kartavyaiva;pākayajñatvena nityatvāt,'vyaṣṭakā tasyāṃ'ityadhikagrahaṇācceti /
jyeṣṭhayā sampadyata iti tu prāyikābhiprāyam /
tenāyuktāyāmapi gavāmayanadīkṣādīni labhyante //
kecit- yadā dvayorahnoraṣṭamī, yasminvā saṃvatsare dvau māghamāsau, tatra yā aṣṭamī jyeṣṭhayā sampadyate tasyāmeva nāsa mpannāyāmityevamabhiprāya iti //10//