Bhagavad-gita with four Commentaries [sanskrit]
140,673 words | ISBN-10: 8189564072 | ISBN-13: 9788189564070
The Sanskrit edition of the Bhagavad Gita with four commentaries: (1) The Subodhini by Shridhara (Sridhara Swami), (2) The Gudharthadipika by Madhusudana (Saraswati), (3) The Sararthavarshini by Vishvanatha (Vishwanath Chakravarti) and (4) The Gitabhushana by Baladeva (Vidyabhushan). Original titles: Bhagavadgītā (भगवद्गीता), Śrīdhara (श्रीधर), Madhusūdana (मधुसूदन), Viśvanātha (विश्वनाथ), Baladeva (बलदेव)
Verse 10.42
atha vā bahunaitena kiṃ jñātena tavārjuna |
viṣṭabhyāhamidaṃ kṛtsnamekāṃśena sthito jagat ||42||
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
athavā kimetena paricchinnavibhūtidarśanena ? sarvatra maddṛṣṭimeva kurvityāha athaveti | bahunā pṛthakjñātena kiṃ tava kāryam ? yasmādidaṃ sarvaṃ jagadekāṃśenaikadeśamātreṇa viṣṭabhya dhṛtvā vyāpyeti vā ahameva sthitaḥ | madvyatiriktaṃ kiṃcidasti pādo'sya viśvā bhūtāni tripādayāmṛtaṃ divi [Rv 8.4.17.3] iti śruteḥ | tasmātkimanena paricchinnadarśanena sarvatra maddṛṣṭimeva kurvityabhiprāyaḥ ||42||
indriyadvārataścitte bahirdhāvati satyapi |
īśadṛṣṭividhānāya vibhūtirdaśame'bravīt ||
iti śrīśrīdharasvāmikṛtāyāṃ bhagavadgītāṭīkāyāṃ subodhinyāṃ
vibhūtiyogo nāma daśamo'dhyāyaḥ ||
||10||
The Gūḍhārthadīpikā commentary by Madhusūdana
evamavayavaśo vibhūtimuktvā sākalyena tāmāha athaveti | athaveti pakṣāntare | bahunaitena sāvaśeṣeṇa jñātena kiṃ tava syāt | he arjuna ! idaṃ kṛtsnaṃ sarvaṃ jagadekāṃśenaikadeśamātreṇa viṣṭabhya vidhṛtya vyāpya vāhameva sthito na madvyatiriktaṃ kiṃcidasti pādo'sya viśvā bhūtāni tripādayāmṛtaṃ divi iti śruteḥ | tasmātkimanena paricchinnadarśanena sarvatra maddṛṣṭimeva kurvityabhiprāyaḥ ||42||
kurvanti ke'pi kṛtinaḥ kvacidapyanante
svāntaṃ vidhāya viṣyāntaraśāntimeva |
tvatpādapadmavigalanmakarandabindum
āsvādya mādyati muhurmadhubhinmano me ||
iti śrīmatparamahaṃsaparivrājakācāryaśrīviśveśvarasarasvatīpādaśiṣyaśrīmadhusūdanasarasvatīviracitāyāṃ śrīmadbhagavadgītāgūḍhārthadīpikāyāmadhikāribhedena vibhūtiyogo nāma daśamo'dhyāyaḥ
||10||
The Sārārthavarṣiṇī commentary by Viśvanātha
bahunā pṛthakpṛthagjñātena kiṃ phalaṃ samuditameva jānīhītyāha viṣṭabhyeti | ekāṃśenaikenaivāṃśena prakṛtyantaryāminā puruṣarūpeṇaivedaṃ sṛṣṭaṃ jagadviṣṭabhyādhiṣṭhānatvādvidhṛtyādhiṣṭhātṛtvādadhiṣṭhāya | niyantṛtvānniyamya vyāpakatvādvyāpya kāraṇatvātsṛṣṭvā sthito'smi ||42||
viśvaṃ śrīkṛṣṇa evātaḥ sevastaddattayā dhiyā |
sa evāsvādyamādhurya ityadhyāyārtha īritaḥ ||
iti sārārthavarṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhaktacetasām |
gītāsu daśamo'dhyāyaḥ saṅgataḥ saṅgataḥ satām ||10||
The Gītābhūṣaṇa commentary by Baladeva
evamavayavaśo vibhūtīrapavarṇya sāmsatyena tāḥ prāha athaveti | bahunā pṛthakpṛthagupadiśyamānena vibhūtiviṣayakeṇa jñānena tava kiṃ prayojanam | he arjuna ! cidacidātmakaṃ haraviriñcipra
mukhaṃ kṛtsnaṃ jagadahamekenaiva prakṛtyādyantaryāmiṇā puruṣākhyenāṃśena viṣṭabhya sraṣṭṛtvātsraṣṭā dhārakatvāddhṛtvā vyāpakatvādvyāpya pālakatvātpālayitvā ca sthito'smīti sarjanādīni madvibhūtayo madvyāpteṣu sarveṣvaiśvaryādisarvāṇi vastūni madvibhūtitayā bodhyānīti ||42||
yacchaktileśātsūryādyā bhavantyatyugratejasaḥ |
yadaṃśena dhṛtaṃ viśvaṃ sa kṛṣṇo daśame'rcayet ||
iti śrīmadbhagavadgītopaniṣadbhāṣye daśamo'dhyāyaḥ
||10||
[*ENDNOTE] marīciratryaṅgirasau pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ | vasiṣṭhaśca mahābhāgaḥ sadṛśā vai svayambhuvā || sapta brahmāṇa ityeṣa purāṇe niścayo gataḥ || [Mbh 12.201.4-5 (or 12.335.28-29]
**********************************************************
Bhagavadgita 11