Manusmriti [sanskrit]
by Ganganatha Jha | 1920 | 23,875 words | ISBN-10: 8120811550 | ISBN-13: 9788120811553
This is the Sanskrit text of the Manusmriti, which is a collection of verses dealing with ‘Dharma-Shastra’—the ancient Indian science of Law, Spritual life, Politics and Ethics.. The edition of this text is based on Ganganatha Jha’s translation of the same text.
Chapter 11
sāntānikaṃ yakṣyamāṇamadhvagaṃ sārvavedasam |
gurvarthaṃ pitṛmātryarthaṃ svādhyāyārthyupatāpinaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
na vai tān snātakānvidyādbrāhmaṇāndharmabhikṣukān |
niḥsvebhyo deyametebhyo dānaṃ vidyāviśeṣataḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
etebhyo hi dvijāgryebhyo deyamannaṃ sadakṣiṇam |
itarebhyo bahirvedi kṛtānnaṃ deyamucyate || 3 ||
[Analyze grammar]
sarvaratnāni rājā tu yathārhaṃ pratipādayet |
brāhmaṇānvedaviduṣo yajñārthaṃ caiva dakṣiṇām || 4 ||
[Analyze grammar]
kṛtadāro'parāndārānbhikṣitvā yo'dhigacchati |
ratimātraṃ phalaṃ tasya dravyadātustu santatiḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
dhanāni tu yathāśakti vipreṣu pratipādayet |
vedavitsu vivikteṣu pretya svargaṃ samaśnute || 6a ||
[Analyze grammar]
yasya traivārṣikaṃ bhaktaṃ paryāptaṃ bhṛtyavṛttaye |
adhikaṃ vā'pi vidyeta sa somaṃ pātumarhati || 6b ||
[Analyze grammar]
ataḥ svalpīyasi dravye yaḥ somaṃ pibati dvijaḥ |
sa pītasomapūrvo'pi na tasyāpnoti tatphalam || 7 ||
[Analyze grammar]
śaktaḥ parajane dātā svajane duḥkhajīvini |
madhvāpāto viṣāsvādaḥ sa dharmapratirūpakaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
bhṛtyānāmuparodhena yatkarotyaurdhvadehikam |
tadbhavatyasukhaudarkaṃ jīvataśca mṛtasya ca || 9 ||
[Analyze grammar]
vṛddhau ca mātāpitarau sādhvī bhāryā śiśuḥ sutaḥ |
apyakāryaśataṃ kṛtvā bhartavyā manurabravīt || 10 ||
[Analyze grammar]
yajñaścetpratiruddhaḥ syādekenāṅgena yajvanaḥ |
brāhmaṇasya viśeṣena dhārmike sati rājani || 11 ||
[Analyze grammar]
yo vaiśyaḥ syādbahupaśurhīnakraturasomapaḥ |
kuṭumbāttasya taddravyamāharedyajñasiddhaye || 12 ||
[Analyze grammar]
āharettrīṇi vā dve vā kāmaṃ śūdrasya veśmanaḥ |
na hi śūdrasya yajñeṣu kaścidasti parigrahaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
yo'nāhitāgniḥ śatagurayajvā ca sahasraguḥ |
tayorapi kuṭumbābhyāmāharedavicārayan || 14 ||
[Analyze grammar]
ādānanityāccādāturāharedaprayacchataḥ |
tathā yaśo'sya prathate dharmaścaiva pravardhate || 15 ||
[Analyze grammar]
tathaiva saptame bhakte bhaktāni ṣaḍanaśnatā |
aśvastanavidhānena hartavyaṃ hīnakarmaṇaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
khalātkṣetrādagārādvā yato vā'pyupalabhyate |
ākhyātavyaṃ tu tattasmai pṛcchate yadi pṛcchati || 17 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇasvaṃ na hartavyaṃ kṣatriyeṇa kadā cana |
dasyuniṣkriyayostu svamajīvan hartumarhati || 18 ||
[Analyze grammar]
yo'sādhubhyo'rthamādāya sādhubhyaḥ samprayacchati |
sa kṛtvā plavamātmānaṃ santārayati tāvubhau || 19 ||
[Analyze grammar]
yaddhanaṃ yajñaśīlānāṃ devasvaṃ tadvidurbudhāḥ |
ayajvanāṃ tu yadvittamāsurasvaṃ taducyate || 20 ||
[Analyze grammar]
na tasmindhārayeddaṇḍaṃ dhārmikaḥ pṛthivīpatiḥ |
kṣatriyasya hi bāliśyādbrāhmaṇaḥ sīdati kṣudhā || 21 ||
[Analyze grammar]
tasya bhṛtyajanaṃ jñātvā svakuṭumbānmahīpatiḥ |
śrutaśīle ca vijñāya vṛttiṃ dharmyāṃ prakalpayet || 22 ||
[Analyze grammar]
kalpayitvā'sya vṛttiṃ ca rakṣedenaṃ samantataḥ |
rājā hi dharmaṣaḍbhāgaṃ tasmātprāpnoti rakṣitāt || 23 ||
[Analyze grammar]
na yajñārthaṃ dhanaṃ śūdrādvipro bhikṣeta karhi cit |
yajamāno hi bhikṣitvā caṇḍālaḥ pretya jāyate || 24 ||
[Analyze grammar]
yajñārthamarthaṃ bhikṣitvā yo na sarvaṃ prayacchati |
sa yāti bhāsatāṃ vipraḥ kākatāṃ vā śataṃ samāḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
devasvaṃ brāhmaṇasvaṃ vā lobhenopahinasti yaḥ |
sa pāpātmā pare loke gṛdhraucchiṣṭena jīvati || 26 ||
[Analyze grammar]
iṣṭiṃ vaiśvānarīṃ nityaṃ nirvapedabdaparyaye |
kḷptānāṃ paśusomānāṃ niṣkṛtyarthamasambhave || 27 ||
[Analyze grammar]
āpatkalpena yo dharmaṃ kurute'nāpadi dvijaḥ |
sa nāpnoti phalaṃ tasya paratreti vicāritam || 28 ||
[Analyze grammar]
viśvaiśca devaiḥ sādhyaiśca brāhmaṇaiśca maharṣibhiḥ |
āpatsu maraṇādbhītairvidheḥ pratinidhiḥ kṛtaḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
prabhuḥ prathamakalpasya yo'nukalpena vartate |
na sāmparāyikaṃ tasya durmatervidyate phalam || 30 ||
[Analyze grammar]
na brāhmaṇo vedayeta kiñcid rājani dharmavit |
svavīryeṇaiva tāṃśiṣyānmānavānapakāriṇaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
svavīryād rājavīryācca svavīryaṃ balavattaram |
tasmātsvenaiva vīryeṇa nigṛhṇīyādarīndvijaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
śrutīratharvāṅgirasīḥ kuryādityavicārayan |
vākṣastraṃ vai brāhmaṇasya tena hanyādarīndvijaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
kṣatriyo bāhuvīryeṇa taredāpadamātmanaḥ |
dhanena vaiśyaśūdrau tu japahomairdvijottamaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
vidhātā śāsitā vaktā maitro brāhmaṇa ucyate |
tasmai nākuśalaṃ brūyānna śuṣkāṃ giramīrayet || 35 ||
[Analyze grammar]
na vai kanyā na yuvatirnālpavidyo na bāliśaḥ |
hotā syādagnihotrasya nārto nāsaṃskṛtastathā || 36 ||
[Analyze grammar]
narake hi patantyete juhvantaḥ sa ca yasya tat |
tasmādvaitānakuśalo hotā syādvedapāragaḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
prājāpatyamadattvā'śvamagnyādheyasya dakṣiṇām |
anāhitāgnirbhavati brāhmaṇo vibhave sati || 38 ||
[Analyze grammar]
puṇyānyanyāni kurvīta śraddadhāno jitendriyaḥ |
na tvalpadakṣiṇairyajñairyajeteha kathaṃ cana || 39 ||
[Analyze grammar]
indriyāṇi yaśaḥ svargamāyuḥ kīrtiṃ prajāḥ paśūn |
hantyalpadakṣiṇo yajñastasmānnālpadhano yajet || 40 ||
[Analyze grammar]
agnihotryapavidhyāgnīnbrāhmaṇaḥ kāmakārataḥ |
cāndrāyaṇaṃ carenmāsaṃ vīrahatyāsamaṃ hi tat || 41 ||
[Analyze grammar]
ye śūdrādadhigamyārthamagnihotramupāsate |
ṛtvijaste hi śūdrāṇāṃ brahmavādiṣu garhitāḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ satatamajñānāṃ vṛṣalāgnyupasevinām |
padā mastakamākramya dātā durgāṇi santaret || 43 ||
[Analyze grammar]
akurvanvihitaṃ karma ninditaṃ ca samācaran |
prasaktaścaindriyārtheṣu prāyaścittīyate naraḥ || 44 ||
[Analyze grammar]
akāmataḥ kṛte pāpe prāyaścittaṃ vidurbudhāḥ |
kāmakārakṛte'pyāhureke śrutinidarśanāt || 45 ||
[Analyze grammar]
akāmataḥ kṛtaṃ pāpaṃ vedābhyāsena śudhyati |
kāmatastu kṛtaṃ mohātprāyaścittaiḥ pṛthagvidhaiḥ || 46 ||
[Analyze grammar]
prāyaścittīyatāṃ prāpya daivātpūrvakṛtena vā |
na saṃsargaṃ vrajetsadbhiḥ prāyaścitte'kṛte dvijaḥ || 47 ||
[Analyze grammar]
iha duścaritaiḥ ke citke citpūrvakṛtaistathā |
prāpnuvanti durātmāno narā rūpaviparyayam || 48 ||
[Analyze grammar]
suvarṇacauraḥ kaunakhyaṃ surāpaḥ śyāvadantatām |
brahmahā kṣayarogitvaṃ dauścarmyaṃ gurutalpagaḥ || 49 ||
[Analyze grammar]
piśunaḥ pautināsikyaṃ sūcakaḥ pūtivaktratām |
dhānyacauro'ṅgahīnatvamātiraikyaṃ tu miśrakaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
annahartā'mayāvitvaṃ maukyaṃ vāgapahārakaḥ |
vastrāpahārakaḥ śvaitryaṃ paṅgutāmaśvahārakaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]
evaṃ karmaviśeṣeṇa jāyante sadvigarhitāḥ |
jaḍamūkāndhabadhirā vikṛtākṛtayastathā || 52 ||
[Analyze grammar]
caritavyamato nityaṃ prāyaścittaṃ viśuddhaye |
nindyairhi lakṣaṇairyuktā jāyante'niṣkṛtenasaḥ || 53 ||
[Analyze grammar]
brahmahatyā surāpānaṃ steyaṃ gurvaṅganāgamaḥ |
mahānti pātakānyāhuḥ saṃsargaścāpi taiḥ saha || 54 ||
[Analyze grammar]
anṛtaṃ ca samutkarṣe rājagāmi ca paiśunam |
guroścālīkanirbandhaḥ samāni brahmahatyayā || 55 ||
[Analyze grammar]
brahmojjhatā vedanindā kauṭasākṣyaṃ suhṛdvadhaḥ |
garhitānādyayorjagdhiḥ surāpānasamāni ṣaṭ || 56 ||
[Analyze grammar]
nikṣepasyāpaharaṇaṃ narāśvarajatasya ca |
bhūmivajramaṇīnāṃ ca rukmasteyasamaṃ smṛtam || 57 ||
[Analyze grammar]
retaḥsekaḥ svayonīṣu kumārīṣvantyajāsu ca |
sakhyuḥ putrasya ca strīṣu gurutalpasamaṃ viduḥ || 58 ||
[Analyze grammar]
govadho'yājyasaṃyājyaṃ pāradāryātmavikrayaḥ |
gurumātṛpitṛtyāgaḥ svādhyāyāgnyoḥ sutasya ca || 59 ||
[Analyze grammar]
parivittitā'nuje'nūḍhe parivedanameva ca |
tayordānaṃ ca kanyāyāstayoreva ca yājanam || 60 ||
[Analyze grammar]
kanyāyā dūṣaṇaṃ caiva vārdhuṣyaṃ vratalopanam |
taḍāgārāmadārāṇāmapatyasya ca vikrayaḥ || 61 ||
[Analyze grammar]
vrātyatā bāndhavatyāgo bhṛtyādhyāpanameva ca |
bhṛtyā cādhyayanādānamapaṇyānāṃ ca vikrayaḥ || 62 ||
[Analyze grammar]
sarvākāreṣvadhīkāro mahāyantrapravartanam |
hiṃsauṣadhīnāṃ stryājīvo'bhicāro mūlakarma ca || 63 ||
[Analyze grammar]
indhanārthamaśuṣkāṇāṃ drumāṇāmavapātanam |
ātmārthaṃ ca kriyārambho ninditānnādanaṃ tathā || 64 ||
[Analyze grammar]
anāhitāgnitā steyaṃ ṛṇānāmanapakriyā |
asatśāstrādhigamanaṃ kauśīlavyasya ca kriyā || 65 ||
[Analyze grammar]
dhānyakupyapaśusteyaṃ madyapastrīniṣevaṇam |
strīśūdraviṭkṣatravadho nāstikyaṃ copapātakam || 66 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇasya rujaḥ kṛtvā ghrātiraghreyamadyayoḥ |
jaihmyaṃ ca maithunaṃ puṃsi jātibhraṃśakaraṃ smṛtam || 67 ||
[Analyze grammar]
kharāśvoṣṭramṛgaibhānāmajāvikavadhastathā |
saṅkarīkaraṇaṃ jñeyaṃ mīnāhimahiṣasya ca || 68 ||
[Analyze grammar]
ninditebhyo dhanādānaṃ vāṇijyaṃ śūdrasevanam |
apātrīkaraṇaṃ jñeyamasatyasya ca bhāṣaṇam || 69 ||
[Analyze grammar]
kṛmikīṭavayohatyā madyānugatabhojanam |
phaledhaḥ|kusumasteyamadhairyaṃ ca malāvaham || 70 ||
[Analyze grammar]
etānyenāṃsi sarvāṇi yathoktāni pṛthakpṛthak |
yairyairvratairapohyante tāni samyagnibodhata || 71 ||
[Analyze grammar]
brahmahā dvādaśa samāḥ kuṭīṃ kṛtvā vane vaset |
bhaikṣāśyātmaviśuddhyarthaṃ kṛtvā śavaśiro dhvajam || 72 ||
[Analyze grammar]
lakṣyaṃ śastrabhṛtāṃ vā syādviduṣāmicchayā'tmanaḥ |
prāsyedātmānamagnau vā samiddhe triravākṣirāḥ || 73 ||
[Analyze grammar]
yajeta vā'śvamedhena svarjitā gosavena vā |
abhijidviśvajidbhyāṃ vā trivṛtā'gniṣṭutā'pi vā || 74 ||
[Analyze grammar]
japanvā'nyatamaṃ vedaṃ yojanānāṃ śataṃ vrajet |
brahmahatyāpanodāya mitabhujñiyatendriyaḥ || 75 ||
[Analyze grammar]
sarvasvaṃ vedaviduṣe brāhmaṇāyopapādayet |
dhanaṃ hi jīvanāyālaṃ gṛhaṃ vā saparicchadam || 76 ||
[Analyze grammar]
haviṣyabhugvā'nusaretpratisrotaḥ sarasvatīm |
japedvā niyatāhārastrirvai vedasya saṃhitām || 77 ||
[Analyze grammar]
kṛtavāpano nivasedgrāmānte govraje'pi vā |
āśrame vṛkṣamūle vā gobrāhmaṇahite rataḥ || 78 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇārthe gavārthe vā sadyaḥ prāṇānparityajet |
mucyate brahmahatyāyā goptā gorbrāhmaṇasya ca || 79 ||
[Analyze grammar]
trivāraṃ pratiroddhā vā sarvasvamavajitya vā |
viprasya tannimitte vā prāṇālābhe vimucyate || 80 ||
[Analyze grammar]
evaṃ dṛḍhavrato nityaṃ brahmacārī samāhitaḥ |
samāpte dvādaśe varṣe brahmahatyāṃ vyapohati || 81 ||
[Analyze grammar]
śiṣṭvā vā bhūmidevānāṃ naradevasamāgame |
svameno'vabhṛthasnāto hayamedhe vimucyate || 82 ||
[Analyze grammar]
dharmasya brāhmaṇo mūlamagraṃ rājanya ucyate |
tasmātsamāgame teṣāmeno vikhyāpya śudhyati || 83 ||
[Analyze grammar]
brahmaṇaḥ sambhavenaiva devānāmapi daivatam |
pramāṇaṃ caiva lokasya brahmātraiva hi kāraṇam || 84 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ vedavido brūyustrayo'pyenaḥ suniṣkṛtim |
sā teṣāṃ pāvanāya syātpavitrā viduṣāṃ hi vāk || 85 ||
[Analyze grammar]
ato'nyatamamāsthāya vidhiṃ vipraḥ samāhitaḥ |
brahmahatyākṛtaṃ pāpaṃ vyapohatyātmavattayā || 86 ||
[Analyze grammar]
hatvā garbhamavijñātametadeva vrataṃ caret |
rājanyavaiśyau caijānāvātreyīmeva ca striyam || 87 ||
[Analyze grammar]
uktvā caivānṛtaṃ sākṣye pratirudhya guruṃ tathā |
apahṛtya ca niḥkṣepaṃ kṛtvā ca strīsuhṛtvadham || 88 ||
[Analyze grammar]
iyaṃ viśuddhiruditā pramāpyākāmato dvijam |
kāmato brāhmaṇavadhe niṣkṛtirna vidhīyate || 89 ||
[Analyze grammar]
surāṃ pītvā dvijo mohādagnivarṇāṃ surāṃ pibet |
tayā sa kāye nirdagdhe mucyate kilbiṣāttataḥ || 90 ||
[Analyze grammar]
gomūtramagnivarṇaṃ vā pibedudakameva vā |
payo ghṛtaṃ vā' maraṇādgośakṛdrasameva vā || 91 ||
[Analyze grammar]
kaṇānvā bhakṣayedabdaṃ piṇyākaṃ vā sakṛtniśi |
surāpānāpanuttyarthaṃ vālavāsā jaṭī dhvajī || 92 ||
[Analyze grammar]
surā vai malamannānāṃ pāpmā ca malamucyate |
tasmādbrāhmaṇarājanyau vaiśyaśca na surāṃ pibet || 93 ||
[Analyze grammar]
gauḍī paiṣṭī ca mādhvī ca vijñeyā trividhā surā |
yathaivaikā tathā sarvā na pātavyā dvijottamaiḥ || 94 ||
[Analyze grammar]
yakṣarakṣaḥ|piśācānnaṃ madyaṃ māṃsaṃ surāsavam |
tadbrāhmaṇena nāttavyaṃ devānāmaśnatā haviḥ || 95 ||
[Analyze grammar]
amedhye vā patenmatto vaidikaṃ vā'pyudāharet |
akāryamanyatkuryādvā brāhmaṇo madamohitaḥ || 96 ||
[Analyze grammar]
yasya kāyagataṃ brahma madyenāplāvyate sakṛt |
tasya vyapaiti brāhmaṇyaṃ śūdratvaṃ ca sa gacchati || 97 ||
[Analyze grammar]
eṣā vicitrābhihitā surāpānasya niṣkṛtiḥ |
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi suvarṇasteyaniṣkṛtim || 98 ||
[Analyze grammar]
suvarṇasteyakṛdvipro rājānamabhigamya tu |
svakarma khyāpayanbrūyātmāṃ bhavānanuśāstviti || 99 ||
[Analyze grammar]
gṛhītvā musalaṃ rājā sakṛdd hanyāttu taṃ svayam |
vadhena śudhyati steno brāhmaṇastapasaiva tu || 100 ||
[Analyze grammar]
tapasāpanunutsustu suvarṇasteyajaṃ malam |
cīravāsā dvijo'raṇye caredbrahmahano vratam || 101 ||
[Analyze grammar]
etairvratairapoheta pāpaṃ steyakṛtaṃ dvijaḥ |
gurustrīgamanīyaṃ tu vratairebhirapānudet || 102 ||
[Analyze grammar]
gurutalpyabhibhāṣyainastapte svapyādayomaye |
sūrmīṃ jvalantīṃ svāśliṣyenmṛtyunā sa viśudhyati || 103 ||
[Analyze grammar]
svayaṃ vā śiṣṇavṛṣaṇāvutkṛtyādhāya cāñjalau |
nairṛtīṃ diśamātiṣṭhedā nipātādajihmagaḥ || 104 ||
[Analyze grammar]
khaṭvāṅgī cīravāsā vā śmaśrulo vijane vane |
prājāpatyaṃ caretkṛcchramabdamekaṃ samāhitaḥ || 105 ||
[Analyze grammar]
cāndrāyaṇaṃ vā trīnmāsānabhyasyenniyataindriyaḥ |
haviṣyeṇa yavāgvā vā gurutalpāpanuttaye || 106 ||
[Analyze grammar]
etairvratairapoheyurmahāpātakino malam |
upapātakinastvevamebhirnānāvidhairvrataiḥ || 107 ||
[Analyze grammar]
upapātakasaṃyukto goghno māsaṃ yavānpibet |
kṛtavāpo vasedgoṣṭhe carmaṇā tena saṃvṛtaḥ || 108 ||
[Analyze grammar]
caturthakālamaśnīyādakṣāralavaṇaṃ mitam |
gomūtreṇācaretsnānaṃ dvau māsau niyatendriyaḥ || 109 ||
[Analyze grammar]
divā'nugacchedgāstāstu tiṣṭhannūrdhvaṃ rajaḥ pibet |
śuśrūṣitvā namaskṛtya rātrau vīrāsanaṃ vaset || 110 ||
[Analyze grammar]
tiṣṭhantīṣvanutiṣṭhettu vrajantīṣvapyanuvrajet |
āsīnāsu tathā'sīno niyato vītamatsaraḥ || 111 ||
[Analyze grammar]
āturāmabhiśastāṃ vā cauravyāghrādibhirbhayaiḥ |
patitāṃ paṅkalagnāṃ vā sarvaupāyairvimocayet || 112 ||
[Analyze grammar]
uṣṇe varṣati śīte vā mārute vāti vā bhṛśam |
na kurvītātmanastrāṇaṃ gorakṛtvā tu śaktitaḥ || 113 ||
[Analyze grammar]
ātmano yadi vā'nyeṣāṃ gṛhe kṣetre'tha vā khale |
bhakṣayantīṃ na kathayetpibantaṃ caiva vatsakam || 114 ||
[Analyze grammar]
anena vidhinā yastu goghno gāmanugacchati |
sa gohatyākṛtaṃ pāpaṃ tribhirmāsairvyapohati || 115 ||
[Analyze grammar]
vṛṣabhaikādaśā gāśca dadyātsucaritavrataḥ |
avidyamāne sarvasvaṃ vedavidbhyo nivedayet || 116 ||
[Analyze grammar]
etadeva vrataṃ kuryurupapātakino dvijāḥ |
avakīrṇivarjyaṃ śuddhyarthaṃ cāndrāyaṇamathāpi vā || 117 ||
[Analyze grammar]
avakīrṇī tu kāṇena gardabhena catuṣpathe |
pākayajñavidhānena yajeta nirṛtiṃ niśi || 118 ||
[Analyze grammar]
hutvā'gnau vidhivad homānantataśca samityṛcā |
vātendraguruvahnīnāṃ juhuyātsarpiṣā'hutīḥ || 119 ||
[Analyze grammar]
kāmato retasaḥ sekaṃ vratasthasya dvijanmanaḥ |
atikramaṃ vratasyāhurdharmajñā brahmavādinaḥ || 120 ||
[Analyze grammar]
mārutaṃ puruhūtaṃ ca guruṃ pāvakameva ca |
caturo vratino'bhyeti brāhmaṃ tejo'vakīrṇinaḥ || 121 ||
[Analyze grammar]
etasminnenasi prāpte vasitvā gardabhājinam |
saptāgārāṃścaredbhaikṣaṃ svakarma parikīrtayan || 122 ||
[Analyze grammar]
tebhyo labdhena bhaikṣeṇa vartayannekakālikam |
upaspṛśaṃstriṣavaṇaṃ tvabdena sa viśudhyati || 123 ||
[Analyze grammar]
jātibhraṃśakaraṃ karma kṛtvā'nyatamamicchayā |
caretsāntapanaṃ kṛcchraṃ prājāpatyamanicchayā || 124 ||
[Analyze grammar]
saṅkarāpātrakṛtyāsu māsaṃ śodhanamaindavam |
malinīkaraṇīyeṣu taptaḥ syādyāvakaistryaham || 125 ||
[Analyze grammar]
turīyo brahmahatyāyāḥ kṣatriyasya vadhe smṛtaḥ |
vaiśye'ṣṭamāṃśo vṛttasthe śūdre jñeyastu ṣoḍaśaḥ || 126 ||
[Analyze grammar]
akāmatastu rājanyaṃ vinipātya dvijottamaḥ |
vṛṣabhaikasahasrā gā dadyātsucaritavrataḥ || 127 ||
[Analyze grammar]
tryabdaṃ caredvā niyato jaṭī brahmahano vratam |
vasandūratare grāmādvṛkṣamūlaniketanaḥ || 128 ||
[Analyze grammar]
etadeva caredabdaṃ prāyaścittaṃ dvijottamaḥ |
pramāpya vaiśyaṃ vṛttasthaṃ dadyāccaikaśataṃ gavām || 129 ||
[Analyze grammar]
etadeva vrataṃ kṛtsnaṃ ṣaṇmāsāṃśūdrahā caret ) |
vṛṣabhekādaśā vā'pi dadyādviprāya gāḥ sitāḥ || 130 ||
[Analyze grammar]
mārjāranakulau hatvā cāṣaṃ maṇḍūkameva ca |
śvagodhaulūkakākāṃśca śūdrahatyāvrataṃ caret || 131 ||
[Analyze grammar]
payaḥ pibettrirātraṃ vā yojanaṃ vā'dhvano vrajet |
upaspṛśetsravantyāṃ vā sūktaṃ vā'b|daivataṃ japet || 132 ||
[Analyze grammar]
abhriṃ kārṣṇāyasīṃ dadyātsarpaṃ hatvā dvijottamaḥ |
palālabhārakaṃ ṣaṇḍhe saisakaṃ caikamāṣakam || 133 ||
[Analyze grammar]
ghṛtakumbhaṃ varāhe tu tiladroṇaṃ tu tittirau |
śuke dvihāyanaṃ vatsaṃ krauñcaṃ hatvā trihāyanam || 134 ||
[Analyze grammar]
hatvā haṃsaṃ balākāṃ ca bakaṃ barhiṇameva ca |
vānaraṃ śyenabhāsau ca sparśayedbrāhmaṇāya gām || 135 ||
[Analyze grammar]
vāso dadyād hayaṃ hatvā pañca nīlānvṛṣān gajam |
ajameṣāvanaḍvāhaṃ kharaṃ hatvaikahāyanam || 136 ||
[Analyze grammar]
kravyādāṃstu mṛgān hatvā dhenuṃ dadyātpayasvinīm |
akravyādānvatsatarīmuṣṭraṃ hatvā tu kṛṣṇalam || 137 ||
[Analyze grammar]
jīnakārmukabastāvīnpṛthagdadyādviśuddhaye |
caturṇāmapi varṇānāṃ nārīrhatvā'navasthitāḥ || 138 ||
[Analyze grammar]
dānena vadhanirṇekaṃ sarpādīnāmaśaknuvan |
ekaikaśaścaretkṛcchraṃ dvijaḥ pāpāpanuttaye || 139 ||
[Analyze grammar]
asthimatāṃ tu sattvānāṃ sahasrasya pramāpaṇe |
pūrṇe cānasyanasthnāṃ tu śūdrahatyāvrataṃ caret || 140 ||
[Analyze grammar]
kiṃ chideva tu viprāya dadyādasthimatāṃ vadhe |
anasthnāṃ caiva hiṃsāyāṃ prāṇāyāmena śudhyati || 141 ||
[Analyze grammar]
phaladānāṃ tu vṛkṣāṇāṃ chedane japyamṛcśatam |
gulmavallīlatānāṃ ca puṣpitānāṃ ca vīrudhām || 142 ||
[Analyze grammar]
annādyajānāṃ sattvānāṃ rasajānāṃ ca sarvaśaḥ |
phalapuṣpodbhavānāṃ ca ghṛtaprāśo viśodhanam || 143 ||
[Analyze grammar]
kṛṣtajānāmoṣadhīnāṃ jātānāṃ ca svayaṃ vane |
vṛthālambhe'nugacchedgāṃ dinamekaṃ payovrataḥ || 144 ||
[Analyze grammar]
etairvratairapohyaṃ syādeno hiṃsāsamudbhavam |
jñānājñānakṛtaṃ kṛtsnaṃ śṛṇutānādyabhakṣaṇe || 145 ||
[Analyze grammar]
ajñānādvāruṇīṃ pītvā saṃskāreṇaiva śudhyati |
matipūrvamanirdeśyaṃ prāṇāntikamiti sthitiḥ || 146 ||
[Analyze grammar]
apaḥ surābhājanasthā madyabhāṇḍasthitāstathā |
pañcarātraṃ pibetpītvā śaṅkhapuṣpīśṛtaṃ payaḥ || 147 ||
[Analyze grammar]
spṛṣṭvā dattvā ca madirāṃ vidhivatpratigṛhya ca |
śūdrocchiṣṭāśca pītvā'paḥ kuśavāri pibettryaham || 148 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇastu surāpasya gandhamāghrāya somapaḥ |
prāṇānapsu trirāyamya ghṛtaṃ prāśya viśudhyati || 149 ||
[Analyze grammar]
ajñānātprāśya viṇmūtraṃ surāsaṃspṛṣṭameva ca |
punaḥ saṃskāramarhanti trayo varṇā dvijātayaḥ || 150 ||
[Analyze grammar]
vapanaṃ mekhalā daṇḍo bhaikṣacaryā vratāni ca |
nivartante dvijātīnāṃ punaḥsaṃskārakarmaṇi || 151 ||
[Analyze grammar]
abhojyānāṃ tu bhuktvā'nnaṃ strīśūdrocchiṣṭameva ca |
jagdhvā māṃsamabhakṣyaṃ ca saptarātraṃ yavānpibet || 152 ||
[Analyze grammar]
śuktāni ca kaṣāyāṃśca pītvā medhyānyapi dvijaḥ |
tāvadbhavatyaprayato yāvattanna vrajatyadhaḥ || 153 ||
[Analyze grammar]
viḍvarāhakharoṣṭrāṇāṃ gomāyoḥ kapikākayoḥ |
prāśya mūtrapurīṣāṇi dvijaścāndrāyaṇaṃ caret || 154 ||
[Analyze grammar]
śuṣkāṇi bhuktvā māṃsāni bhaumāni kavakāni ca |
ajñātaṃ caiva sūnāsthametadeva vrataṃ caret || 155 ||
[Analyze grammar]
kravyādasūkaroṣṭrāṇāṃ kukkuṭānāṃ ca bhakṣaṇe |
narakākakharāṇāṃ ca taptakṛcchraṃ viśodhanam || 156 ||
[Analyze grammar]
māsikānnaṃ tu yo'śnīyādasamāvartako dvijaḥ |
sa trīṇyahānyupavasedekāhaṃ codake vaset || 157 ||
[Analyze grammar]
brahmacārī tu yo'śnīyānmadhu māṃsaṃ kathaṃ cana |
sa kṛtvā prākṛtaṃ kṛcchraṃ vrataśeṣaṃ samāpayet || 158 ||
[Analyze grammar]
biḍālakākākhūcchiṣṭaṃ jagdhvā śvanakulasya ca |
keśakīṭāvapannaṃ ca pibedbrahmasuvarcalām || 159 ||
[Analyze grammar]
abhojyamannaṃ nāttavyamātmanaḥ śuddhimicchatā |
ajñānabhuktaṃ tūttāryaṃ śodhyaṃ vā'pyāśu śodhanaiḥ || 160 ||
[Analyze grammar]
eṣo'nādyādanasyokto vratānāṃ vividho vidhiḥ |
steyadoṣāpahartṝṇāṃ vratānāṃ śrūyatāṃ vidhiḥ || 161 ||
[Analyze grammar]
dhānyānnadhanacauryāṇi kṛtvā kāmāddvijottamaḥ |
svajātīyagṛhādeva kṛcchrābdena viśudhyati || 162 ||
[Analyze grammar]
manuṣyāṇāṃ tu haraṇe strīṇāṃ kṣetragṛhasya ca |
kūpavāpījalānāṃ ca śuddhiścāndrāyaṇaṃ smṛtam || 163 ||
[Analyze grammar]
dravyāṇāmalpasārāṇāṃ steyaṃ kṛtvā'nyaveśmataḥ |
caretsāntapanaṃ kṛcchraṃ tanniryātyātmaśuddhaye || 164 ||
[Analyze grammar]
bhakṣyabhojyāpaharaṇe yānaśayyā''sanasya ca |
puṣpamūlaphalānāṃ ca pañcagavyaṃ viśodhanam || 165 ||
[Analyze grammar]
tṛṇakāṣṭhadrumāṇāṃ ca śuṣkānnasya guḍasya ca |
celacarmāmiṣāṇāṃ ca trirātraṃ syādabhojanam || 166 ||
[Analyze grammar]
maṇimuktāpravālānāṃ tāmrasya rajatasya ca |
ayaḥ|kāṃsyaupalānāṃ ca dvādaśāhaṃ kaṇānnatā || 167 ||
[Analyze grammar]
kārpāsakīṭajorṇānāṃ dviśaphekaśaphasya ca |
pakṣigandhauṣadhīnāṃ ca rajjvāścaiva tryahaṃ payaḥ || 168 ||
[Analyze grammar]
etairvratairapoheta pāpaṃ steyakṛtaṃ dvijaḥ |
agamyāgamanīyaṃ tu vratairebhirapānudet || 169 ||
[Analyze grammar]
gurutalpavrataṃ kuryād retaḥ siktvā svayoniṣu |
sakhyuḥ putrasya ca strīṣu kumārīṣvantyajāsu ca || 170 ||
[Analyze grammar]
paitṛsvaseyīṃ bhaginīṃ svasrīyāṃ mātureva ca |
mātuśca bhrātustanayāṃ gatvā cāndrāyaṇaṃ caret || 171 ||
[Analyze grammar]
etāstisrastu bhāryārthe nopayacchettu buddhimān |
jñātitvenānupeyāstāḥ patati hyupayannadhaḥ || 172 ||
[Analyze grammar]
amānuṣīṣū puruṣa udakyāyāmayoniṣu |
retaḥ siktvā jale caiva kṛcchraṃ sāntapanaṃ caret || 173 ||
[Analyze grammar]
maithunaṃ tu samāsevya puṃsi yoṣiti vā dvijaḥ |
goyāne'psu divā caiva savāsāḥ snānamācaret || 174 ||
[Analyze grammar]
caṇḍālāntyastriyo gatvā bhuktvā ca pratigṛhya ca |
patatyajñānato vipro jñānātsāmyaṃ tu gacchati || 175 ||
[Analyze grammar]
vipraduṣṭāṃ striyaṃ bhartā nirundhyādekaveśmani |
yatpuṃsaḥ paradāreṣu taccaināṃ cārayedvratam || 176 ||
[Analyze grammar]
sā cetpunaḥ praduṣyettu sadṛśenopamantritā |
kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ caiva tadasyāḥ pāvanaṃ smṛtam || 177 ||
[Analyze grammar]
yatkarotyekarātreṇa vṛṣalīsevanāddvijaḥ |
tadbhaikṣabhujjapannityaṃ tribhirvarṣairvyapohati || 178 ||
[Analyze grammar]
eṣā pāpakṛtāmuktā caturṇāmapi niṣkṛtiḥ |
patitaiḥ samprayuktānāmimāḥ śṛṇuta niṣkṛtīḥ || 179 ||
[Analyze grammar]
saṃvatsareṇa patati patitena sahācaran |
yājanādhyāpanādyaunānna tu yānāsanāśanāt || 180 ||
[Analyze grammar]
yo yena patitenaiṣāṃ saṃsargaṃ yāti mānavaḥ |
sa tasyaiva vrataṃ kuryāttatsaṃsargaviśuddhaye || 181 ||
[Analyze grammar]
patitasyodakaṃ kāryaṃ sapiṇḍairbāndhavairbahiḥ |
nindite'hani sāyāhne jñātirtviggurusaṃnidhau || 182 ||
[Analyze grammar]
dāsī ghaṭamapāṃ pūrṇaṃ paryasyetpretavatpadā |
ahorātramupāsīrannaśaucaṃ bāndhavaiḥ saha || 183 ||
[Analyze grammar]
nivarteraṃśca tasmāttu sambhāṣaṇasahāsane |
dāyādyasya pradānaṃ ca yātrā caiva hi laukikī || 184 ||
[Analyze grammar]
jyeṣṭhatā ca nivarteta jyeṣṭhāvāpyaṃ ca yaddhanam |
jyeṣṭhāṃśaṃ prāpnuyāccāsya yavīyān guṇato'dhikaḥ || 185 ||
[Analyze grammar]
prāyaścitte tu carite pūrṇakumbhamapāṃ navam |
tenaiva sārdhaṃ prāsyeyuḥ snātvā puṇye jalāśaye || 186 ||
[Analyze grammar]
sa tvapsu taṃ ghaṭaṃ prāsya praviśya bhavanaṃ svakam |
sarvāṇi jñātikāryāṇi yathāpūrvaṃ samācaret || 187 ||
[Analyze grammar]
etadeva vidhiṃ kuryādyoṣitsu patitāsvapi |
vastrānnapānaṃ deyaṃ tu vaseyuśca gṛhāntike || 188 ||
[Analyze grammar]
enasvibhiranirṇiktairnārthaṃ kiṃ citsahācaret |
kṛtanirṇejanāṃścaiva na jugupseta karhi cit || 189 ||
[Analyze grammar]
bālaghnāṃśca kṛtaghnāṃśca viśuddhānapi dharmataḥ |
śaraṇāgatahantṝṃśca strīhantṝṃśca na saṃvaset || 190 ||
[Analyze grammar]
yeṣāṃ dvijānāṃ sāvitrī nānūcyeta yathāvidhi |
tāṃścārayitvā trīn kṛcchrānyathāvidhyopanāyayet || 191 ||
[Analyze grammar]
prāyaścittaṃ cikīrṣanti vikarmasthāstu ye dvijāḥ |
brahmaṇā ca parityaktāsteṣāmapyetadādiśet || 192 ||
[Analyze grammar]
yadgarhitenārjayanti karmaṇā brāhmaṇā dhanam |
tasyotsargeṇa śudhyanti japyena tapasaiva ca || 193 ||
[Analyze grammar]
japitvā trīṇi sāvitryāḥ sahasrāṇi samāhitaḥ |
māsaṃ goṣṭhe payaḥ pītvā mucyate'satpratigrahāt || 194 ||
[Analyze grammar]
upavāsakṛśaṃ taṃ tu govrajātpunarāgatam |
praṇataṃ prati pṛccheyuḥ sāmyaṃ saumyaicchasīti kim || 195 ||
[Analyze grammar]
satyamuktvā tu vipreṣu vikiredyavasaṃ gavām |
gobhiḥ pravartite tīrthe kuryustasya parigraham || 196 ||
[Analyze grammar]
vrātyānāṃ yājanaṃ kṛtvā pareṣāmantyakarma ca |
abhicāramahīnaṃ ca tribhiḥ kṛcchrairvyapohati || 197 ||
[Analyze grammar]
śaraṇāgataṃ parityajya vedaṃ viplāvya ca dvijaḥ |
saṃvatsaraṃ yavāhārastatpāpamapasedhati || 198 ||
[Analyze grammar]
śvaśṛgālakharairdaṣṭo grāmyaiḥ kravyādbhireva ca |
narāśvoṣṭravarāhaiśca prāṇāyāmena śudhyati || 199 ||
[Analyze grammar]
ṣaṣṭhānnakālatā māsaṃ saṃhitājapa eva vā |
homāśca sakalā nityamapāṅktyānāṃ viśodhanam || 200 ||
[Analyze grammar]
uṣṭrayānaṃ samāruhya kharayānaṃ tu kāmataḥ |
snātvā tu vipro digvāsāḥ prāṇāyāmena śudhyati || 201 ||
[Analyze grammar]
vinā'dbhirapsu vā'pyārtaḥ śārīraṃ saṃniṣevya ca |
sacailo bahirāplutya gāmālabhya viśudhyati || 202 ||
[Analyze grammar]
vedoditānāṃ nityānāṃ karmaṇāṃ samatikrame |
snātakavratalope ca prāyaścittamabhojanam || 203 ||
[Analyze grammar]
huṅkāraṃ brāhmaṇasyoktvā tvaṅkāraṃ ca garīyasaḥ |
snātvā'naśnannahaḥ śeṣamabhivādya prasādayet || 204 ||
[Analyze grammar]
tāḍayitvā tṛṇenāpi kaṇṭhe vā'badhya vāsasā |
vivāde vā vinirjitya praṇipatya prasādayet || 205 ||
[Analyze grammar]
avagūrya tvabdaśataṃ sahasramabhihatya ca |
jighāṃsayā brāhmaṇasya narakaṃ pratipadyate || 206 ||
[Analyze grammar]
śoṇitaṃ yāvataḥ pāṃsūn saṅgṛhṇāti mahītale |
tāvantyabdasahasrāṇi tatkartā narake vaset || 207 ||
[Analyze grammar]
avagūrya caretkṛcchramatikṛcchraṃ nipātane |
kṛcchrātikṛcchrau kurvīta viprasyotpādya śoṇitam || 208 ||
[Analyze grammar]
anuktaniṣkṛtīnāṃ tu pāpānāmapanuttaye |
śaktiṃ cāvekṣya pāpaṃ ca prāyaścittaṃ prakalpayet || 209 ||
[Analyze grammar]
yairabhyupāyairenāṃsi mānavo vyapakarṣati |
tānvo'bhyupāyānvakṣyāmi devarṣipitṛsevitān || 210 ||
[Analyze grammar]
tryahaṃ prātastryahaṃ sāyaṃ tryahamadyādayācitam |
tryahaṃ paraṃ ca nāśnīyātprājāpatyaṃ carandvijaḥ || 211 ||
[Analyze grammar]
gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśodakam |
ekarātropavāsaśca kṛcchraṃ sāntapanaṃ smṛtam || 212 ||
[Analyze grammar]
ekaikaṃ grāsamaśnīyāttryahāṇi trīṇi pūrvavat |
tryahaṃ copavasedantyamatikṛcchraṃ carandvijaḥ || 213 ||
[Analyze grammar]
taptakṛcchraṃ caranvipro jalakṣīraghṛtānilān |
pratitryahaṃ pibeduṣṇān sakṛtsnāyī samāhitaḥ || 214 ||
[Analyze grammar]
yatātmano'pramattasya dvādaśāhamabhojanam |
parāko nāma kṛcchro'yaṃ sarvapāpāpanodanaḥ || 215 ||
[Analyze grammar]
ekaikaṃ hrāsayetpiṇḍaṃ kṛṣṇe śukle ca vardhayet |
upaspṛśaṃstriṣavaṇametatcāṇḍrāyaṇaṃ smṛtam || 216 ||
[Analyze grammar]
etameva vidhiṃ kṛtsnamācaredyavamadhyame |
śuklapakṣādiniyataścaraṃścāndrāyaṇaṃ vratam || 217 ||
[Analyze grammar]
aṣṭāvaṣṭau samaśnīyātpiṇḍānmadhyandine sthite |
niyatātmā haviṣyāśī yaticāndrāyaṇaṃ caran || 218 ||
[Analyze grammar]
caturaḥ prātaraśnīyātpiṇḍānvipraḥ samāhitaḥ |
caturo'stamite sūrye śiśucāndrāyaṇaṃ smṛtam || 219 ||
[Analyze grammar]
yathā kathaṃ citpiṇḍānāṃ tisro'śītīḥ samāhitaḥ |
māsenāśnan haviṣyasya candrasyaiti salokatām || 220 ||
[Analyze grammar]
etad rudrāstathā'dityā vasavaścācaranvratam |
sarvākuśalamokṣāya marutaśca maharṣibhiḥ || 221 ||
[Analyze grammar]
mahāvyāhṛtibhirhomaḥ kartavyaḥ svayamanvaham |
ahiṃsā satyamakrodhamārjavaṃ ca samācaret || 222 ||
[Analyze grammar]
trirahnastrirniśāyāṃ ca savāsā jalamāviśet |
strīśūdrapatitāṃścaiva nābhibhāṣeta karhi cit || 223 ||
[Analyze grammar]
sthānāsanābhyāṃ viharedaśakto'dhaḥ śayīta vā |
brahmacārī vratī ca syādgurudevadvijārcakaḥ || 224 ||
[Analyze grammar]
sāvitrīṃ ca japennityaṃ pavitrāṇi ca śaktitaḥ |
sarveṣveva vrateṣvevaṃ prāyaścittārthamādṛtaḥ || 225 ||
[Analyze grammar]
etairdvijātayaḥ śodhyā vratairāviṣkṛtenasaḥ |
anāviṣkṛtapāpāṃstu mantrairhomaiśca śodhayet || 226 ||
[Analyze grammar]
khyāpanenānutāpena tapasā'dhyayanena ca |
pāpakṛtmucyate pāpāttathā dānena cāpadi || 227 ||
[Analyze grammar]
yathā yathā naro'dharmaṃ svayaṃ kṛtvā'nubhāṣate |
tathā tathā tvacaivāhistenādharmeṇa mucyate || 228 ||
[Analyze grammar]
yathā yathā manastasya duṣkṛtaṃ karma garhati |
tathā tathā śarīraṃ tattenādharmeṇa mucyate || 229 ||
[Analyze grammar]
kṛtvā pāpaṃ hi santapya tasmātpāpātpramucyate |
naivaṃ kuryāṃ punariti nivṛttyā pūyate tu saḥ || 230 ||
[Analyze grammar]
evaṃ sañcintya manasā pretya karmaphalodayam |
manovāṅmūrtibhirnityaṃ śubhaṃ karma samācaret || 231 ||
[Analyze grammar]
ajñānādyadi vā jñānātkṛtvā karma vigarhitam |
tasmādvimuktimanvicchandvitīyaṃ na samācaret || 232 ||
[Analyze grammar]
yasmin karmaṇyasya kṛte manasaḥ syādalāghavam |
tasmiṃstāvattapaḥ kuryādyāvattuṣṭikaraṃ bhavet || 233 ||
[Analyze grammar]
tapomūlamidaṃ sarvaṃ daivamānuṣakaṃ sukham |
tapomadhyaṃ budhaiḥ proktaṃ tapo'ntaṃ vedadarśibhiḥ || 234 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇasya tapo jñānaṃ tapaḥ kṣatrasya rakṣaṇam |
vaiśyasya tu tapo vārtā tapaḥ śūdrasya sevanam || 235 ||
[Analyze grammar]
ṛṣayaḥ saṃyatātmānaḥ phalamūlānilāśanāḥ |
tapasaiva prapaśyanti trailokyaṃ sacarācaram || 236 ||
[Analyze grammar]
auṣadhānyagado vidyā daivī ca vividhā sthitiḥ |
tapasaiva prasidhyanti tapasteṣāṃ hi sādhanam || 237 ||
[Analyze grammar]
yaddustaraṃ yaddurāpaṃ yaddurgaṃ yacca duṣkaram |
sarvaṃ tu tapasā sādhyaṃ tapo hi duratikramam || 238 ||
[Analyze grammar]
mahāpātakinaścaiva śeṣāścākāryakāriṇaḥ |
tapasaiva sutaptena mucyante kilbiṣāttataḥ || 239 ||
[Analyze grammar]
kīṭāścāhipataṅgāśca paśavaśca vayāṃsi ca |
sthāvarāṇi ca bhūtāni divaṃ yānti tapobalāt || 240 ||
[Analyze grammar]
yatkiṃ cidenaḥ kurvanti manovāṅmūrtibhirjanāḥ |
tatsarvaṃ nirdahantyāśu tapasaiva tapodhanāḥ || 241 ||
[Analyze grammar]
tapasaiva viśuddhasya brāhmaṇasya divaukasaḥ |
ijyāśca pratigṛhṇanti kāmān saṃvardhayanti ca || 242 ||
[Analyze grammar]
prajāpatiridaṃ śāstraṃ tapasaivāsṛjatprabhuḥ |
tathaiva vedānṛṣayastapasā pratipedire || 243 ||
[Analyze grammar]
ityetattapaso devā mahābhāgyaṃ pracakṣate |
sarvasyāsya prapaśyantastapasaḥ puṇyamuttamam || 244 ||
[Analyze grammar]
vedābhyāso'nvahaṃ śaktyā mahāyajñakriyā kṣamā |
nāśayantyāśu pāpāni mahāpātakajānyapi || 245 ||
[Analyze grammar]
yathaidhastejasā vahniḥ prāptaṃ nirdahati kṣaṇāt |
tathā jñānāgninā pāpaṃ sarvaṃ dahati vedavit || 246 ||
[Analyze grammar]
ityetadenasāmuktaṃ prāyaścittaṃ yathāvidhi |
ata ūrdhvaṃ rahasyānāṃ prāyaścittaṃ nibodhata || 247 ||
[Analyze grammar]
savyāhṛtipraṇavakāḥ prāṇāyāmāstu ṣoḍaśa |
api bhrūṇahanaṃ māsātpunantyaharahaḥ kṛtāḥ || 248 ||
[Analyze grammar]
kautsaṃ japtvā'pa ityetadvasiṣṭhaṃ ca pratīty ṛcam |
māhitraṃ śuddhavatyaśca surāpo'pi viśudhyati || 249 ||
[Analyze grammar]
sakṛtjaptvā'syavāmīyaṃ śivasaṅkalpameva ca |
apahṛtya suvarṇaṃ tu kṣaṇādbhavati nirmalaḥ || 250 ||
[Analyze grammar]
haviṣpāntīyamabhyasya na tamaṃ ha itīti ca |
japitvā pauruṣaṃ sūktaṃ mucyate gurutalpagaḥ || 251 ||
[Analyze grammar]
enasāṃ sthūlasūkṣmāṇāṃ cikīrṣannapanodanam |
avetyarcaṃ japedabdaṃ yatkiṃ cedamitīti vā || 252 ||
[Analyze grammar]
pratigṛhyāpratigrāhyaṃ bhuktvā cānnaṃ vigarhitam |
japaṃstaratsamandīyaṃ pūyate mānavastryahāt || 253 ||
[Analyze grammar]
somāraudraṃ tu bahvenāḥ māsamabhyasya śudhyati |
sravantyāmācaran snānamaryamṇāmiti ca tṛcam || 254 ||
[Analyze grammar]
abdārdhamindramityetadenasvī saptakaṃ japet |
apraśastaṃ tu kṛtvā'psu māsamāsīta bhaikṣabhuk || 255 ||
[Analyze grammar]
mantraiḥ śākalahomīyairabdaṃ hutvā ghṛtaṃ dvijaḥ |
sugurvapyapahantyeno japtvā vā nama ityṛcam || 256 ||
[Analyze grammar]
mahāpātakasaṃyukto'nugacchedgāḥ samāhitaḥ |
abhyasyābdaṃ pāvamānīrbhaikṣāhāro viśudhyati || 257 ||
[Analyze grammar]
araṇye vā trirabhyasya prayato vedasaṃhitām |
mucyate pātakaiḥ sarvaiḥ parākaiḥ śodhitastribhiḥ || 258 ||
[Analyze grammar]
tryahaṃ tūpavasedyuktastrirahno'bhyupayannapaḥ |
mucyate pātakaiḥ sarvaistrirjapitvā'ghamarṣaṇam || 259 ||
[Analyze grammar]
yathā'śvamedhaḥ kraturāḍ sarvapāpāpanodanaḥ |
tathā'ghamarṣaṇaṃ sūktaṃ sarvapāpāpanodanam || 260 ||
[Analyze grammar]
hatvā lokānapīmāṃstrīnaśnannapi yatastataḥ |
ṛgvedaṃ dhārayanvipro nainaḥ prāpnoti kiṃ cana || 261 ||
[Analyze grammar]
ṛksaṃhitāṃ trirabhyasya yajuṣāṃ vā samāhitaḥ |
sāmnāṃ vā sarahasyānāṃ sarvapāpaiḥ pramucyate || 262 ||
[Analyze grammar]
yathā mahāhradaṃ prāpya kṣiptaṃ loṣṭaṃ vinaśyati |
tathā duścaritaṃ sarvaṃ vede trivṛti majjati || 263 ||
[Analyze grammar]
ṛco yajūṃṣi cānyāni sāmāni vividhāni ca |
eṣa jñeyastrivṛdvedo yo vedainaṃ sa vedavit || 264 ||
[Analyze grammar]
ādyaṃ yattryakṣaraṃ brahma trayī yasminpratiṣṭhitā |
sa guhyo'nyastrivṛdvedo yastaṃ veda sa vedavit || 265 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Chapter 11
Manusmrti (Sanskrit and English)
by Ganganath Jha (1999)
Publisher: Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.; ISBN-10: 8120811550; ISBN-13: 9788120811553.
Buy now!