Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXXVII
śrīrāma uvāca |
samāsena mune bhūyo dṛṣṭatattvacamatkṛteḥ |
kathayodāravṛttāntaṃ kaste vacasi tṛpyati || 1 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
jīvanmuktasya bahudhā kathitaṃ lakṣaṇaṃ mayā |
bhūyo'pi tvaṃ mahābāho kathyamānamidaṃ śrṛṇu || 2 ||
[Analyze grammar]
suṣuptavadidaṃ nityaṃ paśyatyapagataiṣaṇaḥ |
asadrūpamivāsaktaṃ sarvatrākhilamātmavān || 3 ||
[Analyze grammar]
kaivalyamiva saṃprāptaḥ parisuptamanā iva |
ghūrṇamāna ivānandī tiṣṭhatyadhigatātmadṛk || 4 ||
[Analyze grammar]
nādattamapyupādatte gṛhītamapi pāṇinā |
antarmukhatayodāttarūpayā samayā dhiyā || 5 ||
[Analyze grammar]
yantraputrakasaṃcāra itīmaṃ janatākramam |
antaḥsaṃlīnayā dṛṣṭyā paśyanhasati śāntadhīḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
nāpekṣate bhaviṣyaṃ ca vartamāne na tiṣṭhati |
na saṃsmaratyatītaṃ ca sarvameva karoti ca || 7 ||
[Analyze grammar]
suptaḥ prabuddho bhavati prabuddho'pi ca suptavān |
sarvaṃ karma karotyantarna karoti ca kiṃcana || 8 ||
[Analyze grammar]
antaḥsarvaparityāgī nityamantaraneṣaṇaḥ |
kurvannapi bahiḥ kāryaṃ samamevāvatiṣṭhate || 9 ||
[Analyze grammar]
bahiḥ prakṛtasarveho yathāprāptakriyonmukhaḥ |
svakarmakramasaṃprāptabandhukāryānuvṛttimān || 10 ||
[Analyze grammar]
samagrasukhabhogātmā sarvāśāsviva saṃsthitaḥ |
karotyakhilakarmāṇi tyaktakartṛtvavibhramaḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
udāsīnavadāsīnaḥ prakṛtaḥ kramakarmasu |
nābhivāñchati na dveṣṭi na śocati na hṛṣyati || 12 ||
[Analyze grammar]
anubandhapare jantāvasaṃsaktena cetasā |
bhakte bhaktasamācāraḥ śaṭhe śaṭha iva sthitaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
bālo bāleṣu vṛddheṣu vṛddho dhīreṣu dhairyavān |
yuvā yauvanavṛtteṣu duḥkhiteṣvanu duḥkhitaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
pravṛttavākpuṇyakatho dainyādvyapagatāśayaḥ |
dhīradhīruditānandaḥ peśalaḥ puṇyakīrtanaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
prājñaḥ prasannamadhuraḥ pūrṇaḥ svapratibhodaye |
nirastakhedadaurgatyaḥ sarvasminsnigdhabāndhavaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
udāracaritākāraḥ samaḥ saumyasukhodadhiḥ |
susnigdhaḥ śītalasparśaḥ pūrṇacandra ivoditaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
na tasya sukṛtenārtho na bhogairna ca karmabhiḥ |
na duṣkṛtairna bhogānāṃ saṃtyāgena na bandhubhiḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
na kāryakāraṇārambhairna niṣkṛtatayā tathā |
na bandhena na mokṣeṇa na pātālena no divā || 19 ||
[Analyze grammar]
yathāvastu yathādṛṣṭaṃ jagadekamayātmakam |
tadā bandhavimokṣāṇāṃ na kvacitkṛpaṇaṃ manaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
samyagjñānāgninā yasya dagdhāḥ saṃdehajālikāḥ |
niḥśaṅkamalamuḍḍīnastasya cittavihaṅgamaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
yasya bhrāntivinirmuktaṃ manaḥ samarasaṃ sthitam |
nāstameti na codeti vyomavatsarvadṛṣṭiṣu || 22 ||
[Analyze grammar]
maṃjūṣāyāṃ niṣaṇṇasya yathā bālasya ceṣṭate |
aṅgāvalyanusaṃdhānavarjitaṃ yasya vai tathā || 23 ||
[Analyze grammar]
ghūrṇankṣīva ivānandī mandībhūtapunarbhavaḥ |
anupādeyabuddhyā tu na smaratyakṛtaṃ kṛtam || 24 ||
[Analyze grammar]
sarva sarvaprakāreṇa gṛhṇāti ca jahāti ca |
anupādeyasarvārtho bālavacca viceṣṭate || 25 ||
[Analyze grammar]
sa tiṣṭhannapi kāryeṣu deśakālakriyākramaiḥ |
na kāryasukhaduḥkhābhyāṃ manāgapi hi gṛhyate || 26 ||
[Analyze grammar]
bahiḥ prakṛtasarvārtho'pyantaḥ punaranīhayā |
na sattāṃ yojayatyarthe na phalānyanudhāvati || 27 ||
[Analyze grammar]
nopekṣate duḥkhadaśāṃ na sukhāśāmapekṣate |
kāryodaye naiti mudaṃ kāryanāśe na khidyate || 28 ||
[Analyze grammar]
api śītarucāvarke sutapte'pīndumaṇḍale |
apyadhaḥ prasaratyagnau vismayo'sya na jāyate || 29 ||
[Analyze grammar]
cidātmana imā itthaṃ prasphurantīha śaktayaḥ |
ityasyāścaryajāleṣu nābhyudeti kutūhalam || 30 ||
[Analyze grammar]
na dayādainyamādatte na krauryamanudhāvati |
na lajjāmanusaṃdhatte nālajjatvaṃ ca gacchati || 31 ||
[Analyze grammar]
na kadācana dīnātmā noddhatātmā kadācana |
na pramatto na khinnātmā nodvigno na ca harṣavān || 32 ||
[Analyze grammar]
nāsya cetasi susphāre śaradambaranirmale |
kopādayaḥ prajāyante nabhasīva navāṅkurāḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
anāratapatajjātabhūtāyāṃ jagataḥ sthitau |
kva kathaṃ kila kāsau syātsukhitā'sukhitāthavā || 34 ||
[Analyze grammar]
phenājavaṃ javībhāve jale bhūtakrame tathā |
kva kiledaṃ kutaḥ ko'taḥ prasaṅgaḥ sukhaduḥkhayoḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
bhāvābhāvairaparyantairajasraṃ jantusaṃbhavaiḥ |
na viśīryanti nodyanti dṛṣṭisṛṣṭikṣamā narāḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
nimeṣaṃ prati yāminyāṃ yathānyāḥ svapnadṛṣṭayaḥ |
kṣaṇotpattivināśinyastathaitā lokadṛṣṭayaḥ || 37 ||
[Analyze grammar]
anāratasamutpattāvanāratavināśini |
kaḥ kramo dagdhasaṃsāre kāruṇyānandayoriha || 38 ||
[Analyze grammar]
śubhābhāvātsukhābhāve sthitiṃ yāte vilakṣaṇāḥ |
kīdṛśyaḥ kathamāyātāḥ kva vā tā duḥkhasaṃvidaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
sukhasaṃvedanāntotthā svabījaṃ vitanoti yā |
śāntā duḥkhadaśā seyaṃ kathamantarhite sukhe || 40 ||
[Analyze grammar]
kṣīṇābhyāṃ sukhaduḥkhābhyāṃ heyopādeyayoḥ kṣaye |
īpsitānīpsite kva sto galite'tha śubhāśubhe || 41 ||
[Analyze grammar]
ramyāramyadṛśornāśādyāte bhogābhivāñchane |
nairāśye saṃtataṃ prauḍhe himavadvigalenmanaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
āmūlānmanasi kṣīṇe saṃkalpasya kathā ca kā |
tileṣvivātidagdheṣu tailasya kalanā kutaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
bhāveṣvabhāvaghanabhāvanayā mahātmā nirmuktasaṃkalanamambaravatsthiteṣu |
cittaṃ prati svamudito vitataikarūpī jñastiṣṭhati svapiti jīvati nityatṛptaḥ || 44 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXVII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!