Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XLVI
śrīrāma uvāca |
bhagavansarvasārajña tvayaiṣā bilvarūpiṇī |
mahāciddhanasatteha kathiteti matirmama || 1 ||
[Analyze grammar]
cinmajjārūpamakhilamahaṃtādīdamātatam |
na manāgapi bhedo'sti dvaitaikyakalanātmakaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
yathā brahmāṇḍakūśmāṇḍamajjāmervādisaṃsthitiḥ |
tathā cidvilvamajjeyaṃ brahmāṇḍādijagatsthitiḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
sṛṣṭicidvilvamajjā syātsvādhārānyatvasaṃbhave |
vināśaḥ sarvagasyāsya na caitatsaṃbhavatyalam || 4 ||
[Analyze grammar]
citermarīcabījasya jagadākhyā camatkṛtiḥ |
sthitā sauṣuptasaumyāntaḥ śilāntaḥsaṃniveśavat || 5 ||
[Analyze grammar]
atremāminduvadana citrāṃ vismayakāriṇīm |
varṇyamānāṃ mayā ramyāmanyāmākhyāyikāṃ śrṛṇu || 6 ||
[Analyze grammar]
snigdhā spaṣṭā mṛdusparśā mahāvistāraśālinī |
niviḍā nityamakṣubdhā kvacidasti mahāśilā || 7 ||
[Analyze grammar]
tasyāmantaḥ praphullāni padmāni subahūnyapi |
sarasyāmiva ramyāṇi tānyanantāni santi vai || 8 ||
[Analyze grammar]
anyonyaprotapatrāṇi mitho vighaṭitāni ca |
mithaścopanigūḍhāni gūḍhāni prakaṭāni ca || 9 ||
[Analyze grammar]
adhomukhānyūrdhvamukhānyapi tiryaṅmukhāni ca |
mithomilitamūlāni mithaḥprotamukhānyapi || 10 ||
[Analyze grammar]
karṇikājālamūlāni mūlāntaḥkarṇikāni ca |
ūrdhvamūlānyadhomūlānyamūlānītarāṇi ca || 11 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ ca nikaṭe santi śaṅkhāḥ śatasahasraśaḥ |
cakraughāśca mahākārāḥ padmavatsaṃniveśinaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
śrīrāma uvāca |
satyametanmayā dṛṣṭā tādṛśī sā mahāśilā |
śālagrāme harerdhāmni vidyate parivāriṇī || 13 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
evametadvijānāsi dṛṣṭavānasi tāṃ śilām |
yo yaśca tatra vai prāṇaḥ samastādṛganantaraḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
mayā tviyamapūrvaiva śileha kathitā tava |
yasyāmantarmahākukṣau sarvamasti ca nāsti ca || 15 ||
[Analyze grammar]
cicchilaiṣā mayoktā te yasyāmantarjaganti vai |
ghanatvaikātmakatvādivaśādeṣā śilaiva cit || 16 ||
[Analyze grammar]
apyatyantaghanāṅgāyāḥ sunīrandhrākṛterapi |
vidyate'ntarjagadvṛndaṃ vyomnīva vipulānilaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
dyauḥ kṣamā vāyurākāśaṃ parvatāḥ sarito diśaḥ |
santi tasyāṃ śilāyāṃ ca suṣiraṃ na manāgapi || 18 ||
[Analyze grammar]
asyāmeva ghanāṅgātma jagatpadmaṃ vijṛmbhate |
etasmādvastuto nānyadanyacchuddhātmakaṃ ca vā || 19 ||
[Analyze grammar]
śaṅkhapadmādikaṃ lokaṃ pāṣāṇe likhyate yathā |
bhūtaṃ bhavadbhaviṣyacca śilāyāṃ śālabhañjikā || 20 ||
[Analyze grammar]
tathāsti tatra tatsarvaṃ saṃsthānaṃ vastuto yathā |
upalāntaḥ saṃniveśo nānātmāpyekapiṇḍatām || 21 ||
[Analyze grammar]
yathādatte tathaiṣā citpiṇḍākāraikikāṃ ghanām |
yathā padmaḥ śilākośādabhinnastadvapurmayaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
tathā sargaścito rūpādabhinno'pi vapurmayaḥ |
suṣuptāvasthayā cakrapadmalekhāḥ śilodare || 23 ||
[Analyze grammar]
yathā sthitāściterantastatheyaṃ jagadāvalī |
śilāntaḥ padmalekhālī maricāntaścamatkṛtiḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
nodeti nāstamāyāti yathā sargastathā citau |
yathā purandhryāṃ martyo'ntarmajjā vā bilvagā yathā || 25 ||
[Analyze grammar]
tathā'nantavikārāḍhyā citau brahmāṇḍamaṇḍalī |
vikārādi tadeveti mudhaivoktiranarthikā || 26 ||
[Analyze grammar]
tattāṃ samupayātyāśu jalabindurivāmbhasi |
anantatvācciteretadvikārādi citeriti || 27 ||
[Analyze grammar]
uktyā saṃpadyate yacca tallayena vilīyate |
brahmaivedaṃ vikārādi vikārādyarthavarjitam || 28 ||
[Analyze grammar]
varjanāvarjane'rthasya brahmaivānantatāvaśāt |
brahma sthitaṃ vikārādi brahmaivotpāditaṃ kramāt || 29 ||
[Analyze grammar]
atrānyārthamidaṃ viddhi mṛgatṛṣṇāmbhasā samam |
bījaṃ puṣpaphalāntasthaṃ bījāntarnānyadātmakam || 30 ||
[Analyze grammar]
yādṛśī bījasattā sā bhavantī yātyathottaram |
ciddhane ciddhanatvaṃ yatsa eva trijagatkramaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
ekatvametayordvitvamekābhāve dvayoḥ kṣatiḥ |
jagadanyabhavodbhūtirna kadācittadīdṛśam || 32 ||
[Analyze grammar]
cidacinna kadācicca dvayamantarmitho'dvayam |
mahāśilāntare bhedo lekhātmāsti yathā bahuḥ |
tadanyānanyamajjādi ciddhane trijagattathā || 33 ||
[Analyze grammar]
rekhoparekhāvalitā yathaikā pīvarī śilā |
tathā trailokyavalitaṃ brahmaikamiti dṛśyate || 34 ||
[Analyze grammar]
etacchilāntarabjādi yathā nityaṃ suṣuptakam |
nāstameti na codeti tathā'haṃtā jagadgatiḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
yathā śilāntarlekhādi bhidyate na śilāntarāt |
tatsāratvājjagatkartṛ kartṛtvādijagaccitiḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
yathā śilāntarabjānāṃ spandāspandabhavābhavāḥ |
viṣayatvaṃ na gacchanti kartāro jagatastathā || 37 ||
[Analyze grammar]
nedaṃ kadācitkriyate na kadācana naśyati |
adrivatprabhavollāsavilāsāvedanātmakam || 38 ||
[Analyze grammar]
yathā yatra yadākāraṃ tathā tatra tadeva hi |
brahmasattātmakaṃ sarvaṃ suṣuptasthamiva sthitam || 39 ||
[Analyze grammar]
bhūribhāvavikārāḍhyo yo'yaṃ jagadurubhramaḥ |
suṣuptameva tadviddhi śilāntaḥ paṅkajādivat || 40 ||
[Analyze grammar]
nityaṃ suṣuptapadameva jagadvilāsaḥ samyakpraśāntasamaciddhanakhātmakatvāt |
padmāḥ śilāntariva sargadaśāstvasārā dṛṣṭā na dehamupayānti kadācideva || 41 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XLVI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!