Kathasaritsagara [sanskrit]
by C. H. Tawney | 2014 | 226,424 words | ISBN-13: 9789350501351
The Sanskrit edition of the Kathasaritsagara referencing the English translation and grammatical analysis. Written by Somadeva and dating from the 12th century, the Kathasaritsagara (or Katha-sarit-sagara) represents an epic legend narrating the adventures of Naravahanadatta as he strives to become the destined emperor of the Vidyadharas. Alternative titles: (Kathāsaritsāgara, कथासरित्सागर, Kathā-sarit-sāgara)
Chapter 5
atha yuddhabhuvaṃ prātar jagmuḥ sūryaprabhādayaḥ |
śrutaśarmādayas te ca saṃnaddhāḥ sabalāḥ punaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
punaś ca sendrāḥ sabrahmaviṣṇurudrāḥ surāsurāḥ |
sayakṣoragagandharvāḥ saṅgrāmaṃ draṣṭum āyayuḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
śrutaśarmabale cakravyūhaṃ dāmodaro vyadhāt |
vajravyūhaṃ prabhāsaś ca sūryaprabhabale 'karot || 3 ||
[Analyze grammar]
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tayor ubhayasainyayoḥ |
tūryaiḥ subhaṭanādaiś ca badhirīkṛtadiktaṭam || 4 ||
[Analyze grammar]
samyak chastrahatāḥ śūrā bhindanti mama maṇḍalam |
itīva śarajālāntaśchanno bhānur abhūd bhiyā || 5 ||
[Analyze grammar]
dāmodarakṛtaṃ cakravyuham anyena durbhidam |
bhittvā prabhāsaḥ prāvikṣad atha sūryaprabhājñayā || 6 ||
[Analyze grammar]
taṃ ca dāmodaro vyūhacchidram etyāvṛṇot svayam |
prabhāso yayudhe taṃ ca tatraikaratha eva saḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
praviṣṭam ekakaṃ taṃ ca dṛṣṭvā sūryaprabho 'tha saḥ |
paścāt pañcadaśaitasya visasarja mahārathān || 8 ||
[Analyze grammar]
prakampanaṃ dhūmaketuṃ kālakampanakaṃ tathā |
mahāmāyaṃ marudvegaṃ prahastaṃ vajrapañjaram || 9 ||
[Analyze grammar]
kālacakraṃ pramathanaṃ siṃhanādaṃ sakambalam |
vikaṭākṣaṃ pravahaṇaṃ taṃ kuñjarakumārakam || 10 ||
[Analyze grammar]
taṃ ca prahṛṣṭaromāṇam asurādhipasattamam |
te pradhāvya yayuḥ sarve vyūhadvāraṃ mahārathāḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
tatra dāmodaro pūrvaṃ svapauruṣam adarśayat |
yad eka eva yuyudhe taiḥ pañcadaśabhiḥ saha || 12 ||
[Analyze grammar]
tad dṛṣṭvā nāradamuniṃ pārśvasthaṃ vāsavo 'bhyadhat |
sūryaprabhādyā asurāvatārā akhilās tathā || 13 ||
[Analyze grammar]
śrutaśarmā madaṃśaś ca sarve vidyādharā ime |
devāṃśās tad ayaṃ yuktyā mune devāsurāhavaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
tasmiṃś ca paśya devānāṃ sahāyaḥ sarvadā hariḥ |
dāmodaras tadaṃśo 'yam evaṃ tad iha yudhyate || 15 ||
[Analyze grammar]
evaṃ śakre vadaty asya dāmodaracamūpateḥ |
mahārathāḥ samājagmuḥ sāhāyyāya caturdaśa || 16 ||
[Analyze grammar]
brahmagupto vāyubalo yamadaṃṣṭraḥ suroṣaṇaḥ |
roṣāvaroho 'tibalas tejaḥprabhadhuraṃdharau || 17 ||
[Analyze grammar]
kuberadatto varuṇaśarmā kambalikas tathā |
vīraś ca duṣṭamadano dohanārohaṇāv ubhau || 18 ||
[Analyze grammar]
dāmodarayutās te 'pi vīrāḥ pañcadaśaiva tān |
sūryaprabhīyān rurudhur vīrān vyūhāgrayodhinaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
tato 'tra dvandvayuddhāni teṣām āsan parasparam |
dāmodareṇāstrayuddhaṃ samaṃ cakre prakampanaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
brahmadattena ca samaṃ dhūmaketur ayudhyata |
mahāmāyas tu yuyudhe sahaivātibalena ca || 21 ||
[Analyze grammar]
tejaḥprabheṇa yuyudhe dānavaḥ kālakampanaḥ |
saha vāyubalenāpi marudvego mahāsuraḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
yamadaṃṣṭreṇa ca samaṃ yuyudhe vajrapañjaraḥ |
samaṃ suroṣaṇenāpi kālacakro 'surottamaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
sākaṃ kuberadattena yuddhaṃ pramathano vyadhāt |
siṃhanādaś ca daityendraḥ samaṃ varuṇaśarmaṇā || 24 ||
[Analyze grammar]
yuddhaṃ pravahaṇo duṣṭadamanena sahākarot |
prahṛṣṭaromā roṣāvaroheṇāpi ca dānavaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
dhuraṃdhareṇa ca samaṃ vikaṭākṣo vyadhād yudham |
yuddhaṃ kambalikaś cakre samaṃ kambalikena ca || 26 ||
[Analyze grammar]
ārohaṇena ca samaṃ sa kuñjarakumārakaḥ |
mahotpātāparākhyeṇa prahasto dohanena ca || 27 ||
[Analyze grammar]
evaṃ mahārathadvandveṣv eṣu tatra parasparam |
vyūhāgre yudhyamāneṣu sunītho mayam abhyadhāt || 28 ||
[Analyze grammar]
kaṣṭam asmadrathāḥ śūrā nānāyuddhavido 'py amī |
ruddhāḥ pratirathair etaiḥ paśya vyūhapraveśataḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
prabhāsaś caika evāgre praviṣṭo 'trāvicāritam |
tan na jānīmahe kasya kim ivātra bhaviṣyati || 30 ||
[Analyze grammar]
etac chrutvā bravīti sma taṃ suvāsakumārakaḥ |
trailokye 'pi na paryāptāḥ sasurāsuramānuṣāḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
ekasyāsya prabhāsasya kiṃ punaḥ khecarā ime |
tad eṣā katham asthāne śaṅkā vo jānatām api || 32 ||
[Analyze grammar]
evaṃ munikumāre 'smin bruvāṇe kālakampanaḥ |
vidyādharaḥ prabhāsasya yudhi saṃmukham āyayau || 33 ||
[Analyze grammar]
tataḥ prabhāso 'vādīt taṃ re re hy apakṛtaṃ tvayā |
atīva nas tad adyeha paśyāmas tava pauruṣam || 34 ||
[Analyze grammar]
ity uktvā vyasṛjat tasmin prabhāso viśikhāvalim |
so 'pi taṃ sāyakaiḥ kālakampano 'vākirac chitaiḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
astrapratyastrayuddhena yuyudhāte mithas tataḥ |
pradattabhuvanāścaryau tau vidyādharamānuṣau || 36 ||
[Analyze grammar]
atha prabhāso viśikhenaikenāpātayad dhvajam |
dvitīyenāvadhīt kālakampanasya ca sārathim || 37 ||
[Analyze grammar]
caturbhiś caturaś cāśvān dhanur ekena cācchinat |
dvabhyāṃ hastau bhujau dvābhyāṃ dvābhyāṃ ca śravaṇāv ubhau || 38 ||
[Analyze grammar]
ekena śitadhāreṇa śiraś ciccheda tasya ca |
prabhāsaḥ pattriṇā śatror darśitādbhutalāghavaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
evaṃ prāṅnihitānekapravīrotthena manyunā |
prabhāso nigrahaṃ kālakampanasya vyadhād iva || 40 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭvā ca taṃ hataṃ vidyādhareśaṃ manujāsuraiḥ |
nādaś cakre viṣādaś ca jagme sapadi khecaraiḥ || 41 ||
[Analyze grammar]
tato vidyutprabho nāma kālañjaragirīśvaraḥ |
prabhāsam abhyadhāvat taṃ krudhā vidyādharādhipaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
tasyāpi yudhyamānasya prabhāsaḥ sa mahādhvajam |
chittvā cakarta kodaṇḍam āttam āttaṃ punaḥ punaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
tataḥ sa māyayotpatya cchanno vidyutprabho nabhaḥ |
prabhāsasyopari hrīto vavarṣāsigadādikān || 44 ||
[Analyze grammar]
prabhāso 'pi vidhūyāstrais tadāyudhaparamparām |
kṛtvā prakāśanāstreṇa prakāśaṃ taṃ nabhaścaram || 45 ||
[Analyze grammar]
dattvā mahāstram āgneyaṃ tattejodagdham ambarāt |
vidyutprabhaṃ bhūmitale gatajīvam apātayat || 46 ||
[Analyze grammar]
tad dṛṣṭvā śrutaśarmā tān nijagāda mahārathān |
paśyatānena nihatau dvau mahārathayūthapau || 47 ||
[Analyze grammar]
tat kiṃ sahadhve saṃbhūya yuṣmābhir hanyatām ayam |
tac chrutvāṣṭau rathāḥ kruddhāḥ prabhāsaṃ paryavārayan || 48 ||
[Analyze grammar]
ekaḥ kaṅkaṭakādrīndranivāsī rathayūthapaḥ |
ūrdhvarometi vikhyāto vidyādharamahīpatiḥ || 49 ||
[Analyze grammar]
dharaṇīdharaśailādhipatir vikrośanābhidhaḥ |
vidyādharāṇām adhipo dvitīyaś ca mahārathaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
indumālī tṛtīyaś ca līlāparvataketanaḥ |
vīro 'tirathayūthasya patir vidyādharaprabhuḥ || 51 ||
[Analyze grammar]
malayādrinivāsī ca kākāṇḍaka iti śrutaḥ |
rathayūthapatī rājā caturthaḥ khecarottamaḥ || 52 ||
[Analyze grammar]
niketādripatir nāmnā darpavāhaś ca pañcamaḥ |
ṣaṣṭhaś ca dhūrtavahano nāmnāñjanagirīśvaraḥ || 53 ||
[Analyze grammar]
vidyādharāv imau cātirathayūthapatī ubhau |
saptamo gardabharatho rājā kumudaparvate || 54 ||
[Analyze grammar]
nāmnā varāhasvāmīti yo mahārathayūthapaḥ |
tadrupo dundubhikṣmābhṛd ratho medhāvaro 'ṣṭamaḥ || 55 ||
[Analyze grammar]
ebhir aṣṭabhir āgatya muktān bāṇān vidhūya saḥ |
prabhāso yugapat sarvān sāyakair vidhyati sma tān || 56 ||
[Analyze grammar]
jaghāna kasyacic cāśvān kasyacit sārathiṃ tathā |
cakarta kasyacit ketuṃ kasyacic cācchinad dhanuḥ || 57 ||
[Analyze grammar]
medhāvaraṃ caturbhis tu śarair viddhvā samaṃ hṛdi |
apātayan mahīpṛṣṭhe sadyo 'pahṛtajīvitam || 58 ||
[Analyze grammar]
tataś ca yodhayann anyān kuñcitodbaddhakuntalam |
śareṇāñjalikenārād ūrdhvaromṇaḥ śiro 'cchinat || 59 ||
[Analyze grammar]
śeṣāṃś ca ṣaṭ tān ekaikabhallanirlūnakaṃdharān |
hatāśvasārathīn kṛtvā sa prabhāso nyapātayat || 60 ||
[Analyze grammar]
papāta puṣpavṛṣṭiś ca tasya mūrdhni tato divaḥ |
uttejitāsuranṛpā vicchāyīkṛtakhecarā || 61 ||
[Analyze grammar]
tato 'nye tatra catvāraḥ preṣitāḥ śrutaśarmaṇā |
mahārathāḥ prabhāsaṃ taṃ rundhanti sma dhanurdharāḥ || 62 ||
[Analyze grammar]
ekaḥ kācarako nāma kuraṇḍakagireḥ patiḥ |
dvitīyo diṇḍimālī ca pañcakādrisamāśrayaḥ || 63 ||
[Analyze grammar]
vibhāvasus tṛtīyaś ca rājā jayapurācale |
caturtho dhavalo nāma bhūmituṇḍakaśāsitā || 64 ||
[Analyze grammar]
te mahārathayūtādhipatayaḥ khecarottamāḥ |
prabhāse pañca pañceṣuśatāni mumucuḥ samam || 65 ||
[Analyze grammar]
prabhāsaś ca kramāt teṣām ekaikasyāvahelayā |
ekena dhvajam ekena dhanur ekena sārathim || 66 ||
[Analyze grammar]
caturbhir aśvān iṣuṇā tv ekenāpātayac chiraḥ |
śarair aṣṭabhir ekaikaṃ samāpyaivaṃ nanāda saḥ || 67 ||
[Analyze grammar]
atha vidyādharā bhūyaḥ śrutaśarmājñayā yudhi |
anye catvāra evāsya prabhāsasya samāgaman || 68 ||
[Analyze grammar]
ekaḥ kuvalayaśyāmaḥ kṣetre viśvāvasor budhāt |
jāto bhadraṃkaro nāma dvitīyaś ca niyantrakaḥ || 69 ||
[Analyze grammar]
utpanno jambhakakṣetre bhaumād agninibhaprabhaḥ |
tṛtīyaḥ kālakopākhyaḥ kṣetre dāmodarasya ca || 70 ||
[Analyze grammar]
jātaḥ śanaiścarāt kṛṣṇakṛṣṇaḥ kapilamūrdhajaḥ |
jātaś coḍupateḥ kṣetre mahendrasacivād grahāt || 71 ||
[Analyze grammar]
nāmnā vikramaśaktiś ca caturthaḥ kanakadyutiḥ |
trayo 'tirathayūthādhipatīnām eṣu yūthapāḥ || 72 ||
[Analyze grammar]
caturthas tu mahāvīras tadabhyadhikavikramaḥ |
te ca prabhāsaṃ divyāstrair yodhayām āsur uddhatāḥ || 73 ||
[Analyze grammar]
tāni nārāyaṇāstreṇa prabhāso 'strāṇy avārayat |
teṣāṃ ca helayaikaikasyāṣṭakṛtvo 'cchinad dhanuḥ || 74 ||
[Analyze grammar]
tatas tatprahitān prāsagadādīn pratihatya saḥ |
hatāśvasārathīn sarvān virathān akaroc ca tān || 75 ||
[Analyze grammar]
tad dṛṣṭvā visasarjānyāñ chrutaśarmā drutaṃ daśa |
rathayūthapayūthādhipatīn vidyādharādhipān || 76 ||
[Analyze grammar]
damākhyaṃ niyamākhyaṃ ca svarūpasadṛśākṛtī |
ketumāleśvarakṣetre jātau dvāv aśvinoḥ sutau || 77 ||
[Analyze grammar]
vikramaṃ saṃkramaṃ caiva parākramam athākramam |
saṃmardanaṃ mardanaṃ ca pramardanavimardanau || 78 ||
[Analyze grammar]
kṣetrajān makarandasyāpy aṣṭau vasusutān samān |
teṣv āgateṣu cādyās te 'py ārohann aparān rathān || 79 ||
[Analyze grammar]
taiś caturdaśabhiḥ kṛtsnair militaiḥ śaravarṣibhiḥ |
niṣkampa eva yuyudhe prabhāsaś citram ekakaḥ || 80 ||
[Analyze grammar]
tataḥ sūryaprabhādeśād vyūhāgrāt tyaktasaṃgarau |
sa kuñjarakumāraś ca prahastaś ca dhṛtāyudhau || 81 ||
[Analyze grammar]
utpatya vyomamārgeṇa dhavalaśyāmalākṛtī |
tasyopajagmatuḥ pārśvaṃ rāmakṛṣṇāv ivāparau || 82 ||
[Analyze grammar]
tau padātī rathasthau dvau damaṃ ca niyamaṃ ca tam |
vyākulīcakratuś chinnacāpau nihatasārathī || 83 ||
[Analyze grammar]
bhayād ārūḍhayor vyoma tayor ārohataḥ sma tau |
sa kuñjarakumāraś ca prahastaś ca dhṛtāyudhau || 84 ||
[Analyze grammar]
tad dṛṣṭvā rabhasāt sūryaprabho 'tra prāhiṇot tayoḥ |
mahābuddhyacaladbuddhī sārathitve svamantriṇau || 85 ||
[Analyze grammar]
so 'tha prahasto dṛṣṭvā tāv adṛśyāv api māyayā |
siddhāñjanaprayogeṇa sakuñjarakumārakaḥ || 86 ||
[Analyze grammar]
tathā vivyādha bāṇaughaiḥ palāyya yayatur yathā |
damaś ca niyamaś cobhau tau vidyādharaputrakau || 87 ||
[Analyze grammar]
prabhāso yudhyamānaś ca śeṣair dvādaśabhiḥ saha |
teṣāṃ cakarta kodaṇḍān asakṛt kalitān api || 88 ||
[Analyze grammar]
prahasto 'bhyetya sarveṣām avadhīt sārathīn samam |
sa kuñjarakumāro 'pi jaghānaiṣāṃ turaṃgamān || 89 ||
[Analyze grammar]
tatas tatrārathāḥ sarve dvādaśāpi sametya te |
hanyamānās tribhir vīraiḥ palāyya samarād yayuḥ || 90 ||
[Analyze grammar]
tato 'nyau śrutaśarmā dvau rathātirathayūthapau |
vidyādharau preṣitavān duḥkhakrodhatrapākulaḥ || 91 ||
[Analyze grammar]
ekaṃ candrakulādrīndrapateḥ kṣetre niśākarāt |
utpannaṃ candraguptākhyaṃ kāntaṃ candram ivāparam || 92 ||
[Analyze grammar]
dhuraṃdharācalādhīśakṣetre jātaṃ mahādyutim |
nagaraṃgamanāmānaṃ dvitīyaṃ sacivaṃ svakam || 93 ||
[Analyze grammar]
tāv api kṣiptabāṇaughau kṣaṇena virathīkṛtau |
taiḥ prabhāsādibhis tyaktvā yuddhaṃ naṣṭau babhūvatuḥ || 94 ||
[Analyze grammar]
tato nadatsu manujeṣv asureṣu ca sa svayam |
āgāc caturbhiḥ sahitaḥ śrutaśarmā mahārathaiḥ || 95 ||
[Analyze grammar]
mahaughārohaṇotpātavetravatsaṃjñakaiḥ kramāt |
tvaṣṭur bhagasya cāryamṇaḥ pūṣṇaś cāpy ātmasaṃbhavaiḥ || 96 ||
[Analyze grammar]
caturṇāṃ citrapādādividyādharamahībhujām |
malayādyadrināthānāṃ kṣetrajaiḥ prājyavikramaiḥ || 97 ||
[Analyze grammar]
tatas tenātyamarṣāndhenātmanā pañcamena te |
ayudhyanta prabhāsādyās trayo 'tra śrutaśarmaṇā || 98 ||
[Analyze grammar]
tadā tair muktam anyonyaṃ bāṇajālaṃ babhau divi |
raṇalakṣmyā tapaty arke vitānakam ivātatam || 99 ||
[Analyze grammar]
tato vidyādharās te 'pi punas tatrāyayur mṛdhe |
virathībhūya ye naṣṭā babhūvuḥ samarāt tadā || 100 ||
[Analyze grammar]
atha tāñ śrutaśarmādīn militān āhave bahūn |
dṛṣṭvā sūryaprabho 'nyān svān prabhāsādyanupoṣaṇe || 101 ||
[Analyze grammar]
mahārathān prahitavān prajñāḍhyaprabhṛtīn sakhīn |
vīrasenaśatānīkamukhyān rājasutāṃs tadā || 102 ||
[Analyze grammar]
vyomnātra teṣāṃ yātānāṃ sa ca sūryaprabho rathān |
bhūtāsanavimānena prajighāya dyuvartmanā || 103 ||
[Analyze grammar]
tataḥ sarveṣu teṣv atra rathārūḍheṣu dhanviṣu |
vidyādharendrāḥ śeṣā apy ājagmuḥ śrutaśarmaṇaḥ || 104 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ vidyādhareśānāṃ taiḥ prabhāsādibhiḥ saha |
saṃprahāraḥ pravṛtto 'bhūn mahāsainyakṣayāvahaḥ || 105 ||
[Analyze grammar]
tatra ca dvandvasaṅgrāmeṣv anyonyaṃ sainyayor dvayoḥ |
hatā mahārathās te te mānuṣāsurakhecarāḥ || 106 ||
[Analyze grammar]
vīrasenena nihataḥ sānugo dhūmralocanaḥ |
vīraseno 'pi virathībhūtaḥ san hariśarmaṇā || 107 ||
[Analyze grammar]
hato vidyādharo vīro hiraṇyākṣo 'bhimanyunā |
abhimanyuḥ sunetreṇa hato haribhaṭas tathā || 108 ||
[Analyze grammar]
sunetraś ca prabhāsena śiraś chitvā nipātitaḥ |
jvālāmālī mahāyuś cāpy anyonyena hatāv ubhau || 109 ||
[Analyze grammar]
kumbhīrako nīrasakaḥ prāharan daśanair api |
kharvaś ca bhujayoś chedāt suśarmā cogravikramaḥ || 110 ||
[Analyze grammar]
trayaḥ śatrubhaṭavyāghrabhaṭasiṃhabhaṭā api |
hatāḥ pravahaṇenaite vidyādharamahībhṛtā || 111 ||
[Analyze grammar]
sa surohavirohābhyāṃ dvābhyāṃ pravahaṇo hataḥ |
śmaśānavāsinā dvau ca hatau siṃhabalena tau || 112 ||
[Analyze grammar]
sa pretavāhanaḥ siṃhabalaḥ kapilako 'pi ca |
citrāpīḍas tato vidyādharendro 'tha jagajjvaraḥ || 113 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kāntāpatiḥ śūraḥ suvarṇaś ca mahābalaḥ |
dvau ca kāmaghanakrodhapatī vidyādhareśvarau || 114 ||
[Analyze grammar]
baladevas tato rājā vicitrāpīḍa eva ca |
rājaputraśatānīkenaite daśa nipātitāḥ || 115 ||
[Analyze grammar]
evaṃ hateṣu vīreṣu dṛṣṭvā vidyādharakṣayam |
śrutaśarmā śatānīkam abhyadhāvat svayaṃ krudhā || 116 ||
[Analyze grammar]
tatas tayor ā dināntaṃ sainyakṣayakaraṃ mahat |
āścaryam api devānāṃ tāvad yuddham abhūd dvayoḥ || 117 ||
[Analyze grammar]
śatāni yāvad utthāya kabandhānāṃ samantataḥ |
bhūtānāṃ cakrur ālambaṃ saṃdhyānṛttotsavāgame || 118 ||
[Analyze grammar]
ahnaḥ kṣaye 'tha bahusainyavināśavignā vidyādharā nihatabāndhavaduḥkhitāś ca |
martyāsurāḥ prasabhalabdhajayāś ca jagmuḥ saṃhṛtya yuddham ubhaye svaniveśanāni || 119 ||
[Analyze grammar]
tatkālam atra ca sumeruniveditau dvau vidyādharāv adhipatī rathayūthapānām |
abhyetya taṃ parihṛtaśrutaśarmapakṣau sūryaprabhaṃ jagadatur vihitapraṇāmau || 120 ||
[Analyze grammar]
āvāṃ mahāyānasumāyasaṃjñāv ubhāv ayaṃ siṃhabalas tṛtīyaḥ |
mahāśmaśānādhipatitvasiddhā vidyādharendrair aparair adhṛṣyāḥ || 121 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ śmaśānāntasukhasthitānām asmākam āgan nikaṭaṃ kadācit |
sadā prasannā śarabhānanākhyā sadyoginī divyamahāprabhāvā || 122 ||
[Analyze grammar]
kutra sthitā tvaṃ vada kiṃ ca tatra dṛṣṭaṃ bhavatyā bhagavaty apūrvam |
sāsmābhir itthaṃ praṇipatya pṛṣṭā vṛttāntam evaṃ vadati sma deva || 123 ||
[Analyze grammar]
draṣṭuṃ prabhuṃ svaṃ saha yoginībhir devaṃ mahākālam ahaṃ gatāsam |
vyajijñapat tatra ca matsamakṣam āgatya vetālapatis tam ekaḥ || 124 ||
[Analyze grammar]
asmanmahāsainyapates tanūjāṃ vidyādhareśair nihatasya deva |
paśyāgnikākhyasya haraty akāṇḍe tejaḥprabho nāma mahārgharūpām || 125 ||
[Analyze grammar]
siddhaiś ca vidyādharacakravartipatnībhavitrī gaditā prabho sā |
tan mocayaināṃ kuru naḥ prasādaṃ yāvan na dūraṃ hriyate haṭhena || 126 ||
[Analyze grammar]
ity ārtavetālavaco niśamya prayāta tāṃ mocayateti so 'smān |
devaḥ samādikṣad athāmbareṇa gatvaiva sāsmābhir avāpi kanyā || 127 ||
[Analyze grammar]
saccakravartiśrutaśarmahetor etāṃ harāmīti ca taṃ vadantam |
saṃstabhya tejaḥprabham ātmaśaktyā sāsmābhir ānīya vibhor vitīrṇā || 128 ||
[Analyze grammar]
tenārpitā ca svajanāya kanyā dṛṣṭaṃ mayā kāmam apūrvam etat |
tato 'tra kāṃścid divasān uṣitvā praṇamya devaṃ tam ihāgatāsmi || 129 ||
[Analyze grammar]
ity uktavākyā śarabhānanā sā yoginy athāsmābhir apṛcchyataivam |
ko brūhi vidyādharacakravartī bhaviṣyati tvaṃ khalu vetsi sarvam || 130 ||
[Analyze grammar]
sūryaprabho hanta bhaviṣyatīti prokte tayā siṃhabalo 'bravīn nau |
asatyam etan nanu baddhakakṣyā devā hi sendrāḥ śrutaśarmapakṣe || 131 ||
[Analyze grammar]
śrutvaitad āryā vadati sma sā nau na pratyayaś cec chṛṇutaṃ bravīmi |
yathā bhaviṣyaty acireṇa yuddhaṃ sūryaprabhasya śrutaśarmaṇaś ca || 132 ||
[Analyze grammar]
haniṣyate siṃhabalo yadāyaṃ yuṣmatsamakṣaṃ yudhi mānuṣeṇa |
yuvām abhijñānam idaṃ vilokya vijñāsyathaḥ satyam idaṃ vaco me || 133 ||
[Analyze grammar]
etāvad uktvā kila yoginī sā yayau ca yātāni ca tāny ahāni |
pratyakṣam adyeha ca dṛṣṭam etan martyena yat siṃhabalo hato 'sau || 134 ||
[Analyze grammar]
tatpratyayān niścitam eva matvā tvām eva sarvadyucarādhirājam |
avām imau pādasarojayugmaṃ samāśritau śāsanavartinau te || 135 ||
[Analyze grammar]
ity uktavantau sa mayādiyuktaḥ sūryaprabhas tāv atha khecarendrau |
śraddhāya saṃmānitavān yathārhaṃ hṛṣṭau mahāyānasumāyakau dvau || 136 ||
[Analyze grammar]
tac chrutvā śrutaśarmaṇo 'tra sutarām udvegabhājo vyadhād āśvāsaṃ kila dūtyayā śatamakhaḥ saṃpreṣya viśvāvasum |
dhīras tvaṃ bhava sarvadevasahitaḥ prātaḥ kariṣyāmi te sāhāyyaṃ raṇamūrdhanīti dhṛtikṛt saṃdeśya tatsnehataḥ || 137 ||
[Analyze grammar]
sa ca parabalabhedālokanotpannatoṣaḥ samaraśirasi dṛṣṭārātipakṣakṣayaś ca |
punar api nijakāntāḥ projjhya sūryaprabhas tā niśi sacivasameto vāsakaṃ svaṃ viveśa || 138 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Kathasaritsagara Chapter 5
The Ocean of Story
by C.H. Tawney (2014)
Being C.H. Tawney's Translation of Somadeva's Katha Sarit Sagara (Kathasaritsagara): (Ten Volumes)
Buy now!
Kathasaritsagar
by Kedarnath Sharma Saraswat (2005)
The Only Edition with the Sanskrit Text and its Hindi Translation (An Old and Rare Book) Set of 3 Vol.
Buy now!
Kathasaritsagara of Somadeva Bhatta (Sanskrit Text Only)
by Vasudeva Laksmana Sastri (2013)
Katha Sarit Sagar in Marathi
by H. A Bhave (1995)
Set of 5 Volumes; Published by Varada Books, Pune. 2256 pages (Throughout B/W Illustrations).
Buy now!
Katha Sarit Sagara (Tamil)
by S. V. Ganapati (எஸ். வி. கணபதி) (2014)
[கதா சரித் சாகரம்] Published by Alliance Publications.
Buy now!
Galpa Shono
by Abhijit Chattopadhyay (2014)
[গল্প শোনো] Galpa Shono: Bengali Translation of 'Suno Kahani From Katha Sarit Sagar'; 9788126015436; Published by Sahitya Akademi, Delhi.
Buy now!