Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CX
śrīvasiṣṭha uvāca |
tataḥ samudite sūrye vitamasyambare sthite |
samudgakādiva jaganmaṇau tasminvinirgate || 1 ||
[Analyze grammar]
vikasatyaruṇopānte cakṣuṣīvāmbujākare |
ācāreṣviva lokeṣu prasṛteṣvarkaraśmiṣu || 2 ||
[Analyze grammar]
daṃpatī tau samutthāya kṛtasaṃdhyākramau sthitau |
patrāsane mṛdusnigdhe kāntau kāñcanakandare || 3 ||
[Analyze grammar]
athotthāyātra cūḍālā ratnakumbhaṃ puraḥsthitam |
kāntā saṃkalpayāmāsa pūrṇaṃ saptābdhivāribhiḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
tena maṅgalakumbhena taṃ pūrvābhimukhaṃ sthitam |
bhāryā bhartāramekānte svarājye'bhiṣiṣeca sā || 5 ||
[Analyze grammar]
saṃkalpopagate haime svabhiṣiktaṃ svaviṣṭare |
sthitaṃ provāca tanvī sā cūḍālā devarūpiṇī || 6 ||
[Analyze grammar]
kevala maunamutsṛjya tejaḥ śāntamidaṃ prabho |
aṣṭānāṃ lokapālānāṃ tejastvaṃ bhartumarhasi || 7 ||
[Analyze grammar]
cūḍālayeti saṃprokto vane rājā śikhidhvajaḥ |
vadannevaṃ karomīti mahārājatvamāyayau || 8 ||
[Analyze grammar]
atha pratīhārapade tiṣṭhantīmāha māninīm |
adya devīpade rājñīṃ tvāṃ karomyabhiṣekinīm || 9 ||
[Analyze grammar]
ityuktvā sarasi snāpya mahādevīpade tathā |
abhiṣiktāṃ nṛpaḥ kṛtvā sa tāmāha nijāṃ priyām || 10 ||
[Analyze grammar]
priye kamalapatrākṣi kṣaṇātsaṃkalpasaṃbhavam |
mahāvibhavamuddāmaṃ sainyamāhartumarhasi || 11 ||
[Analyze grammar]
iti kāntavacaḥ śrutvā cūḍālā varavarṇinī |
sainyaṃ saṃkalpayāmāsa prāvṛḍghanamivodbhaṭam || 12 ||
[Analyze grammar]
sainyaṃ dadṛśatustattau vājivāraṇasaṃkulam |
patākāpūritākāśaṃ nīrandhrīkṛtakānanam || 13 ||
[Analyze grammar]
tūryāravadhvanacchailaguhāgahanakoṭaram |
mauliratnamahoddyotavicūrṇitatamaḥpaṭam || 14 ||
[Analyze grammar]
tatra gandhadvipavare kṛtapārthivamaṇḍale |
rakṣite hṛṣṭasāmantairārūḍhau nṛpadaṃpatī || 15 ||
[Analyze grammar]
tataḥ śikhidhvajo rājā mahiṣyā samamiṣṭayā |
padātirathasaṃbādhaṃ karṣannativṛlo balam || 16 ||
[Analyze grammar]
cacālācalacālinyā senayā sa tato vanāt |
bhindanniva rasāśailaṃ vātyayevāśu bhaumayā || 17 ||
[Analyze grammar]
tasmānmahendraśailendrāccalitaḥ sa mahīpatiḥ |
pathi paśyangirīndeśānnadīrgrāmānsajaṅgalān || 18 ||
[Analyze grammar]
darśayansvapriyāyāstamātmavṛttāntasaṃcayam |
prāgalpenaiva kālena svāṃ purīṃ svargaśobhanām || 19 ||
[Analyze grammar]
tatra te tasya sāmantāstadāgamanamādṛtāḥ |
vividurjayaśabdena nirjagmuścoditāśayāḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
ekatāṃ saṃprayātena tāratūryaninādinā |
baladvayena tenāsau viveśa nagaraṃ nṛpaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
lājapuṣpāñjalivrātairāvṛṣṭaḥ paurayoṣitām |
vaṇiṅmārgamasau paśyanparaṃparamanuttamam || 22 ||
[Analyze grammar]
patākādhvajasaṃbādhaṃ muktājālamanoramam |
nṛtyageyaparastrīkaṃ svabhūmāvacalaṃ sthitam || 23 ||
[Analyze grammar]
praviśyātha gṛhaṃ taistaiḥ saṃyutaṃ nṛpamaṅgalaiḥ |
samyaksaṃmānayāmāsa praṇataṃ prakṛtivrajam || 24 ||
[Analyze grammar]
purotsavaṃ bhṛśaṃ kṛtvā dinasaptakamuttamam |
akarodrājakāryāṇi svāni svāntaḥpure nṛpaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
daśavarṣasahasrāṇi rājyaṃ kṛtvā mahītale |
sahacūḍālayā rāma virato dehadhāraṇāt || 26 ||
[Analyze grammar]
dehamutsṛjya nirvāṇamasneha iva dīpakaḥ |
apunarjanmane rāma jagāmeti mahāmatiḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
daśavarṣasahasrāṇi samadṛṣṭitayā tayā |
rājyaṃ tayā''ramayyāpi nirvāṇaṃ padamāptavān || 28 ||
[Analyze grammar]
vigatabhayaviṣādo mānamātsaryamuktaḥ prakṛtasahajakarmā bhuktanīrāgabuddhiḥ |
iti samasamadṛṣṭirmṛtyumāryo'tha jitvā daśaśiśirasahasrāṇyekarājyaṃ cakāra || 29 ||
[Analyze grammar]
bhuktvā bhogānanekānbhuvi sakalamahīpālacūḍāmaṇitve sthitvā vai dīrghakālaṃ paramamṛtapadaṃ prāptavānsattvaśeṣaḥ |
evaṃ rāmāgataṃ tvaṃ prakṛtamanusarankāryajātaṃ viśokastiṣṭhottiṣṭha svayaṃ vā prasabhamanubhavanbhogamokṣādilakṣmīḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CX
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!