Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter I
athotpattiprakaraṇādanantaramidaṃ śrṛṇu |
sthitiprakaraṇaṃ rāma jñātaṃ nirvāṇakāri yat || 1 ||
[Analyze grammar]
evaṃ tāvadidaṃ viddhi dṛśyaṃ jagaditi sthitam |
ahaṃ cetyādyanākāraṃ bhrāntimātramasanmayam || 2 ||
[Analyze grammar]
akartṛkamaraṅgaṃ ca gagane citramutthitam |
adraṣṭṛkaṃ cānubhavamanidraṃ svapnadarśanam || 3 ||
[Analyze grammar]
bhaviṣyatpuranirmāṇaṃ cittasaṃsthamivoditam |
markaṭānalatāpāntamasadevārthasādhakam || 4 ||
[Analyze grammar]
brahmaṇyananyadanyābhamambvāvartavadāsthitam |
sadrūmapi niḥśūnyaṃ tejaḥ sauramivāmbare || 5 ||
[Analyze grammar]
ratnābhāpuṃjamiva khe dṛśyamānamabhittimat |
gandharvāṇāṃ puramiva dṛśyaṃ nityamabhittimat || 6 ||
[Analyze grammar]
mṛgatṛṣṇāmbvivāsatyaṃ satyavatpratyayapradam |
saṃkalpapuravatprauḍhamanubhūtamasanmayam || 7 ||
[Analyze grammar]
kathārthapratibhānātma na kvacitsthitamasthitam |
niḥsāramapyatīvāntaḥsāraṃ svapnācalopamam || 8 ||
[Analyze grammar]
bhūtākāśamivākārabhāsuraṃ śūnyamātrakam |
śaradabhramivāgrasthamalamakṣayamakṣatam || 9 ||
[Analyze grammar]
varṇo vyomamalasyeva dṛśyamānamavastukam |
svapnāṅganāratākāramarthaniṣṭhamanarthakam || 10 ||
[Analyze grammar]
citrodyānamivotphullamarasaṃ sarasākṛti |
prakāśamapi nistejaścitrārkānalavatsthitam || 11 ||
[Analyze grammar]
anubhūtaṃ manorājyamivāsatyamavāstavam |
citrapadmākara iva sārasaugandhyavarjitam || 12 ||
[Analyze grammar]
śūnye prakacitaṃ nānāvarṇamākāritātmakam |
apiṇḍagrahamāśūnyamindracāpamivotthitam || 13 ||
[Analyze grammar]
parāmarśena śuṣyadbhirbhūtapelavapallavaiḥ |
kṛtaṃ jaḍamasārātma kadalīstambhabhāsuram || 14 ||
[Analyze grammar]
sphuritekṣaṇadṛṣṭāndhakāracakrakavartanam |
atyantamabhavadrūpamapi pratyakṣavatsthitam || 15 ||
[Analyze grammar]
vārbudbudamivābhogi śūnyamantaḥsphuradvapuḥ |
rasātmakaṃ cāpyarasamavicchinnakṣayodayam || 16 ||
[Analyze grammar]
nīhāra iva vistāri gṛhītaṃ sanna kiṃcana |
jaḍaśūnyāspadaṃ śūnyaṃ keṣāṃcitparamāṇuvat || 17 ||
[Analyze grammar]
kiṃcidbhūtamayo'smīti sthitaṃ śūnyamabhūtakam |
gṛhyamāṇo'pyasadrūpo niśācara ivāsthitam || 18 ||
[Analyze grammar]
śrīrāma uvāca |
mahākalpakṣaye dṛśyamāste bīja ivāṅkuraḥ |
pare bhūya udetyetattata eveti kiṃ vada || 19 ||
[Analyze grammar]
evaṃ bodhāḥ kimajñāḥ syuruta jñā iti ca sphuṭam |
yathāvadbhagavanbrūhi sarvasaṃśayaśāntaye || 20 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
idaṃ bīje'ṅkura iva dṛśyamāste mahāśaye |
brūte ya evamajñatvametattasyāsti śaiśavam || 21 ||
[Analyze grammar]
śrṛṇvetatkimasaṃbandhaṃ kathametadavāstavam |
viparīto bodha eṣa vaktuḥ śrotuśca mohakṛt || 22 ||
[Analyze grammar]
bīje kilāṅkura iva jagadāsta itīha yā |
buddhiḥ sā satpralāpārthaṃ mūḍhā śrṛṇu kathaṃ kila || 23 ||
[Analyze grammar]
bījaṃ bhavetsvayaṃ dṛśyaṃ cittādīndriyagocaram |
yavadhānādidhānyāni yuktaḥ patrāṅkurodbhavaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
manaḥṣaṣṭhendriyātītaṃ yatsyādatitarāmaṇu |
bījaṃ tadbhavituṃ śaktaṃ svayaṃbhūrjagatāṃ katham || 25 ||
[Analyze grammar]
ākāśādapi sūkṣmasya parasya paramātmanaḥ |
sarvākhyānupalambhasya kīdṛśī bījatā katham || 26 ||
[Analyze grammar]
tatsūkṣmamasadābhāsamasadeva hyatādṛśam |
kīdṛśī bījatā tatra bījābhāve kuto'ṅkuraḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
gaganāṅgādapi svacche śūnye tatra pare pade |
kathaṃ santi jaganmerusamudragaganādayaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
na kiṃcidyatkathaṃ kiṃcittatrāste vastu vastuni |
asti cettatkathaṃ tatra vidyamānaṃ na dṛśyate || 29 ||
[Analyze grammar]
na kiṃcidātmanaḥ kiṃcitkathameti kuto'thavā |
śūnyarūpāddhaṭākāśājjāto'driḥ kva kutaḥ kadā || 30 ||
[Analyze grammar]
pratipakṣe kathaṃ kiṃcidāste cchāyātape yathā |
kathamāste tamo bhānau kathamāste himo'nale || 31 ||
[Analyze grammar]
merurāste kathamaṇau kutaḥ kiṃcidanākṛtau |
tadatadrūpayoraikyaṃ kva cchāyātapayoriva || 32 ||
[Analyze grammar]
sākāravaṭadhānādāvaṅkurāḥ santi yuktimat |
nākāre tanmahākāraṃ jagadastītyayuktikam || 33 ||
[Analyze grammar]
deśāntare yacca narāntare ca buddhyādisarvendriyaśakti dṛśyam |
nāstyeva tattadvidhabuddhibodhe na kiṃcidityeva taducyate ca || 34 ||
[Analyze grammar]
kāryasya tatkāraṇatāṃ prayātaṃ vaktīti yastasya vimūḍhabodhaḥ |
kairnāma tatkāryamudeti tasmātsvaiḥ kāraṇādyaiḥ sahakārirūpaiḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
durbuddhibhiḥ kāraṇakāryabhāvaṃ saṃkalpitaṃ dūratare vyudasya |
tadeva tatsatyamanādimadhyaṃ jagattadetatsthitamityavehi || 36 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter I
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!