Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 59
sarvaiḥ sarvāṅgasampūrṇo bhāvaiḥ puṣyati saptame||58||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
saptame māsi sarvaiḥ-sakalaiḥ, bhāvaiḥ-vastubhiḥ, sarvāṅgasampūrṇo garbhaḥ puṣyati-poṣaṃ yāti| aṅgasampūrṇaḥ puṣyatītyetāvataiva prakṛtārthāvagateḥ sarvagrahaṇamadhikārthadyotanāya| tena sarveṇa janmajīvanalakṣaṇenārthenāṅgaiśca sampūrṇo bhavatītyavatiṣṭhate| akālaprasavatvāttu na tathā garbhasya janmajīvanalakṣaṇo yo'sāvarthaḥ so'pyasmin bhavatīti jñāpyate| tathā cāsmin māsi garbh O jāto jīvati, kintvakālaprasavatvānna tathā dīrghajīvitatvādikaṃ syāt| vakṣyati hi (ślo.66)-"kālaḥ sūterataḥ param" iti| amumeva ca nyāyaṃ cetasi vidhāyāṣṭame māsyojaḥsvarūpanigadanaprastāve "jāto na jīvati śiśuḥ" iti vakṣyati (ślo. 63)| anyathā'kālaprasavatvādevāsmin garbhasya jīvanaṃ na sambhāvyata eva| "jāto na jīvati" ityetadvākyamanarthakamiva syāt| tasmātsaptame māsi jāto jīvatīti supratipāditametat|