Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XV
śrīvasiṣṭha uvāca |
etāmanusaranrāma cittasattāmapāvanīm |
saṃsārabījakaṇikāṃ jīvabandhanavāgurām || 1 ||
[Analyze grammar]
ātmā tyaktātmarūpābho malināmāpa taddṛśam |
cittaṃ samanusaṃdhatte dhatte ca kalanāmalam || 2 ||
[Analyze grammar]
vardhamānamahāmohadāyinī bhayakāriṇī |
tṛṣṇā viṣalatārūpā mūrcchāmeva prayacchati || 3 ||
[Analyze grammar]
yadā yadodeti tadā mahāmohapradāyinī |
tṛṣṇā kṛṣṇāniśeveyamanantātmavikāriṇī || 4 ||
[Analyze grammar]
kalpānalaśikhādāhaṃ soḍhuṃ śaktā harādayaḥ |
tṛṣṇānalaśikhādāhaṃ soḍhuṃ śaktā na kecana || 5 ||
[Analyze grammar]
tīkṣṇā kṛṣṇā sudīrghā ca vahatyaṅgaṃ sadā nijam |
śītalaivāsukhodarkā ghorā tṛṣṇākṛpāṇikā || 6 ||
[Analyze grammar]
yānyetāni durantāni durjarāṇyunnatāni ca |
tṛṣṇāvallyāḥ phalānīha tāni duḥkhāni rāghava || 7 ||
[Analyze grammar]
adṛśyaivātti māṃsāsthirudhirādi śarīrakāt |
manobilavilīnaiṣā tṛṣṇāvanaśunī nṛṇām || 8 ||
[Analyze grammar]
kṣaṇamullāsamāyāti kṣaṇamāyāti śūnyatām |
jaḍā vidalayatyāśu tṛṣṇāprāvṛṭtaraṅgiṇī || 9 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭadainyo hatasvānto hataujā yāti nīcatām |
muhyate rauti patati tṛṣṇayābhihato janaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
na sthitā koṭare yasya tṛṣṇākṛṣṇabhujaṅgamo |
tasya prāṇānilāḥ svasthāḥ puṃso hṛdayarandhragāḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
nūnamastaṃgato yatra tṛṣṇākṛṣṇaniśākramaḥ |
puṇyāni tatra vardhante śuklapakṣa ivendavaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
yo na tṛṣṇāghuṇāvallyā kṣataḥ puruṣapādapaḥ |
puṇyaprasūnaiḥ sa sadā daśāṃ yāti vikāsinīm || 13 ||
[Analyze grammar]
anantākulakallolā vivartāvartasaṃkulā |
pravahatyāśayāraṇye tṛṣṇāndhānāṃ nadī nṛṇām || 14 ||
[Analyze grammar]
tṛṣṇayeme janāḥ sarve sūtrayantrapatatrivat |
bhrāmyante praviśīryante saṃhriyante ca bhūriśaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
mūlānyapi susūkṣmāṇi kaṭhināśayakarkaśā |
tṛṣṇā paraśudhāreva valganti vinikṛntati || 16 ||
[Analyze grammar]
nipatatyavaṭe mūḍhastṛṣṇāmanusarajjanaḥ |
nīlāmanupatañchvabhratṛṇaśākhāṃ yathaiṇakaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
nonmattāpi jarā cakṣustathā jarayati kṣaṇāt |
yathā jarayati kṣāmā tṛṣṇā hṛdayarūpikā || 18 ||
[Analyze grammar]
tṛṣṇayāśayakauśikyā hṛdyamaṅgalabhūtayā |
rūḍhayā bhagavāneṣa viṣṇurvāmanatāṃ gataḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
kayācideva daivikyā hṛdi grathitayānayā |
tṛṣṇayā bhrāmyate vyomni rajjvevārko'nvahaṃ kila || 20 ||
[Analyze grammar]
sarvaduḥkhamayākārāṃ jagatījīvanacchidam |
tṛṣṇāṃ pariharetkrūrāmuragīmiva dūragaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
tṛṣṇayā vāyavo vānti śailāstiṣṭhanti tṛṣṇayā |
tṛṣṇayaiva dharā dhātrī trailokyaṃ tṛṣṇayā dhṛtam || 22 ||
[Analyze grammar]
sarvaiva lokayātreyaṃ protā tṛṣṇāvaratrayā |
rajjubandhādvimucyante tṛṣṇābandhānna kecana || 23 ||
[Analyze grammar]
tasmādrāghava tṛṣṇāṃ tvaṃ tyaja saṃkalpavarjanāt |
manastvakalpanaṃ nāsti nirṇītamiti yuktitaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
ayaṃ tvamahamityeva prathamaṃ tāvadāśaye |
māṃ durāśāṃ mahābāho saṃkalpaya tamomayīm || 25 ||
[Analyze grammar]
etāṃ duḥkhaprasavinīmanātmanyātmabhāvanām |
na bhāvayasi cedrāma tadā tajjñeṣu gaṇyase || 26 ||
[Analyze grammar]
etāmahaṃbhāvamayīmapuṇyāṃ chittvānahaṃbhāvaśalākayaiva |
svabhāvanāṃ bhavya bhavāntabhūmau bhavābhibhūtākhilabhūtabhītiḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XV
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!