Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter I
śrīvasiṣṭha uvāca |
atha sthitiprakaraṇādanantaramidaṃ śrṛṇu |
upaśamaprakaraṇaṃ jñātaṃ nirvāṇakāri yat || 1 ||
[Analyze grammar]
śrīvālmīkiruvāca |
śarattārakitākāśastimitāyāṃ susaṃsadi |
kathayatyevamāhlādi vasiṣṭhe pāvanaṃ vacaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
śravaṇārthitvamaunasthapārthive saṃsadantare |
nirvāta iva nispandakamale kamalākare || 3 ||
[Analyze grammar]
vilāsinīṣu saṃśāntamadamohabalāsu ca |
śamamantaḥ prayāntīṣu cirapravrajitāsviva || 4 ||
[Analyze grammar]
karāmbhoruhahaṃseṣu līneṣu śravaṇādiva |
muktaghurghuravādeṣu vāyaseṣu tarāviva || 5 ||
[Analyze grammar]
nāsāgrapariviśrāntatarjanyaṅgulikoṭiṣu |
vicārayatsu vijñānakalāṃ tajjñeṣu rājasu || 6 ||
[Analyze grammar]
rāme vikāsamāyāte prabhāta iva paṅkaje |
parityaktatamaḥ pīṭhe sūryodaya ivāmbare || 7 ||
[Analyze grammar]
ākarṇayati vāsiṣṭhīrgiro daśarathe rasāt |
kalāpinīva jīmūtanirhrādānmuktavarṣaṇāt || 8 ||
[Analyze grammar]
āhṛtya sarvabhogebhyo mano markaṭacañcalam |
śravaṇaṃ prati yatnena sāreṇa mantriṇi sthite || 9 ||
[Analyze grammar]
vasiṣṭhoktyā parijñātasvātmanīndukalāmale |
lakṣmaṇe vilasallakṣye śikṣāvalavicakṣaṇe || 10 ||
[Analyze grammar]
śatrughne śatrudalane cetasā pūrṇatāṃ gate |
alamānandamāyāte rākācandropame sthite || 11 ||
[Analyze grammar]
sumitre mitratāṃ yāte mānase duḥkhaśīlite |
vikāsihṛdaye jāte tatkāla iva paṃkaje || 12 ||
[Analyze grammar]
tatrastheṣu tathānyeṣu tadā muniṣu rājasu |
sudhautacittaratneṣu prollasatsviva cetasā || 13 ||
[Analyze grammar]
udabhūtpūrayannāśāḥ kalpābhraravamāṃsalaḥ |
atha madhyāhnaśaṃkhānāmabdhighoṣasamaḥ svanaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
mahatā tena śabdena tirodhānaṃ munergiraḥ |
yayarjaladanādena kokiladhvanayo yathā || 15 ||
[Analyze grammar]
munirantarayāṃcakre svāṃ vācamatha saṃsadi |
jitasāro guṇaḥ kena mahatā samudīryate || 16 ||
[Analyze grammar]
muhūrtamātraṃ viśramya śrutvā madhyāhnaniḥsvanam |
ghane kolāhale śānte rāmaṃ muniruvāca ha || 17 ||
[Analyze grammar]
rāmādyatanametāvadāhṇikaṃ kathitaṃ mayā |
prātaranyattu vakṣyāmo vaktavyamarimardana || 18 ||
[Analyze grammar]
idaṃ niyatitaḥ prāptaṃ kartavyaṃ tadvijanmanām |
madhyāhnamupapannaṃ yatkartavyaṃ nāvasīdati || 19 ||
[Analyze grammar]
tvamapyuttiṣṭha subhaga samastācārasatkriyām |
ācarācāracaturasnānadānārcanādikām || 20 ||
[Analyze grammar]
ityuktvā muniruttasthau samaṃ daśarathaḥ prabhuḥ |
sasadāḥ sendurāditya udayādritaṭādiva || 21 ||
[Analyze grammar]
tayoruttiṣṭhato sarvā sabhotthātumakampata |
mandavātaparāmṛṣṭā nalinīvālilocanā || 22 ||
[Analyze grammar]
uttasthau sāvataṃsotthabhṛṃgamaṇḍalamaṇḍitā |
kariseneva sandhyādrāvālolakarapuṣkarā || 23 ||
[Analyze grammar]
parasparāṃgasaṃghaṭṭacūrṇitāṃgadamaṇḍalī |
ratnapūrṇāruṇāmbhodasandhyāsamayasūcanī || 24 ||
[Analyze grammar]
pataduttaṃsavibhrāntabhṛṃgopahitaghuṃghumā |
mukuṭoddāmavidyotaśakracāpīkṛtāmvarā || 25 ||
[Analyze grammar]
kāntālatāhastadalacārucāmaramaṃjarī |
vanalekheva vikṣubdhavaravāraṇamaṇḍalā || 26 ||
[Analyze grammar]
kacatkaṭakabhāraktīkṛtānyonyatatāmbarā |
vātavyādhūtapuṣpeva mandāravanamālikā || 27 ||
[Analyze grammar]
karpūrakaṇanīhāraracitāmalavāridā |
śarahiktaṭamāleva prasṛtāśeṣabhūmikā || 28 ||
[Analyze grammar]
lolamaulimaṇiprāntapāṭalāmbarakoṭarā |
saṃdhyevāphullanīlālā kāryasaṃhārakāriṇī || 29 ||
[Analyze grammar]
ratnāṃśusalilāpūramukhapadmanirantarā |
padminīvālivalitā nūpurāravasārasā || 30 ||
[Analyze grammar]
saṃtatā sā sabhottasthau bhūbhṛcchatasamākulā |
bhūtasaṃtatisaṃbhrāntā sṛṣṭirnavamivoditā || 31 ||
[Analyze grammar]
praṇamyātha nṛpaṃ bhūpā niryayurnṛpamandirāt |
śakracāpīkṛtā ratnairambudherivavīcayaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
sumantro mantriṇaścaiva vasiṣṭhamatha bhūmipam |
praṇamya jagmuḥ snānāya rasavijñānakovidāḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
vāmadevādayaścānye viśvāmitrādayastathā |
vasiṣṭhaṃ purataḥ kṛtvā tasthurāvarjanonmukhāḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
rājā daśarathastatra pūjayitvā munivrajam |
tadvisṛṣṭo jagāmātha svakāryārthamarindamaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
vanaṃ vanāspadā jagmurvyoma vyomanivāsinaḥ |
nagaraṃ nāgarāścaiva prātarāgamanāya te || 36 ||
[Analyze grammar]
mahīpativasiṣṭhābhyāṃ praṇayātprārthitaḥ prabhuḥ |
vasiṣṭhasadmani niśāṃ viśvāmitro'tyavāhayat || 37 ||
[Analyze grammar]
vasiṣṭhaḥ saha viprendraiḥ pārthivairmunibhistathā |
upāsyamāno rāmādyaiḥ sarvairdaśarathātmajaiḥ || 38 ||
[Analyze grammar]
jagāma svāśramaṃ śrīmānsarvalokanamaskṛtaḥ |
anuyātaḥ suraughena brahmalokamivābjajaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
tasmātpradeśādrāmādīnpunardaśarathātmajān |
sarvānvisarjayāmāsa pādopānte natānasau || 40 ||
[Analyze grammar]
nabhaścarāndharaṇicarānadhaścarānvisṛjya saṃstutaguṇagocarāṃśca tān |
yathākramaṃ svagṛhamudārasattvavāṃścakāra tāṃ dvijajanavāsarakriyām || 41 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter I
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!