Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XLIII
śrīvasiṣṭha uvāca |
evaṃ jīvāścito bhāvā bhavabhāvanayohitāḥ |
brahmaṇaḥ kalpitākārāllakṣaśo'pyatha koṭiśaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
asaṃkhyātāḥ purā jātā jāyante cāpi vādya bhoḥ |
utpatiṣyanti caivāmbukaṇaughā iva nirjharāt || 2 ||
[Analyze grammar]
svavāsanādaśāveśādāśāvivaśatāṃ gatā |
daśāsvativicitrāsu svayaṃ nigaḍitāśayāḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
anārataṃ pratidiśaṃ deśe deśe jale sthale |
jāyante vā mriyante vā budbudā iva vāriṇi || 4 ||
[Analyze grammar]
kecitprathamajanmānaḥ kecijjanmaśatādhikāḥ |
kecidvā'janmasaṃkhyākāḥ keciddhitribhavāntarāḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
bhaviṣyajjātayaḥ kecitkecidbhūtabhavodbhavāḥ |
vartamānabhavāḥ kecitkecittvabhavatā gatāḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
kecitkalpasahasrāṇi jāyamānāḥ punaḥ punaḥ |
ekāmevāsthitā yoniṃ kecidyonyantaraṃ śritāḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
kecinmahāduḥkhasahāḥ kecidalpodayāḥ sthitāḥ |
kecidatyantamuditāḥ kecidarkādivoditāḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
kecitkiṃnaragandharvavidyādharamahoragāḥ |
kecidarkendravaruṇāstryakṣādhokṣajapadmajāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
kecitkūśmāṇḍavetālayakṣarakṣaḥpiśācakāḥ |
kecidbrāhmaṇabhūpālā vaiśyaśūdragaṇāḥ sthitāḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
kecicchrapacacāṇḍālakirātāveśapuṣkasāḥ |
kecittṛṇauṣadhī kecitphalamūlapataṅgakāḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
kecitcitralatāgulmatṛṇopaladṛśo'bhitaḥ |
kecitkadambajambīraśālatālatamālakāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
kecidvibhavasaṃsāramantrisāmantabhūmipāḥ |
keciccīrāmbarācchannā munimaunamupasthitāḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
kecidbhujaṅgagonāsakṛmikīṭapipīlikāḥ |
kecinmṛgendramahiṣamṛgājacamaraiṇakāḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
kecitsārasacakrāhvabalākābakakokilāḥ |
kecitkamalakahvārakumudotpalatāṃ gatāḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
kecitkalabhamātaṅgavarāhavṛṣagardabhāḥ |
kecidvirephamaśakāḥ puttikādaṃśavaṃśajāḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
kecidāpadvalākrāntāḥ kecitsaṃpadamāgatāḥ |
kecitsthitāḥ svargapure kecinnarakamāsthitāḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
ṛkṣacakragatāḥ kecihṛkṣarandhragatāḥ pare |
vātabhūtāḥ sthitāḥ kecitkecidvyomapadesthitāḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
sūryāṃśuṣu sthitāḥ kecitkecidindvaṃśuṣu sthitāḥ |
kecittṛṇalatāgulmarasasvāduṣvavasthitāḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
jīvanmuktā bhramantīha kecitkalyāṇabhājanāḥ |
ciramuktāḥ sthitāḥ kecinnūnaṃ pariṇatāḥ pare || 20 ||
[Analyze grammar]
keciccireṇa kālena bhaviṣyanmuktayaḥ śivāḥ |
keciddviṣanti cidbhāvāḥ kevalībhāvamātmanaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
kecidviśālāḥ kakubhaḥ kecinnadyo mahārayāḥ |
kecitstriyaḥ kāntadṛśaḥ kecitpaṇḍanapuṃsakāḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
kecitprabuddhamatayaḥ kecijjaḍatarāśayāḥ |
kecijjñānopadeṣṭāraḥ kecidāttasamādhayaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
jīvāḥ svavāsanāveśavivaśāśayatāṃ gatāḥ |
etāsvetāsvavasthāsu saṃsthitā baddhabhāvanāḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
viharanti jagatkecinnipatantyutpatanti ca |
kandukā iva hastena mṛtyunā'virataṃ hatāḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
āśāpāśaśatābaddhā vāsanābhāvadhāriṇaḥ |
kāyātkāyamupāyānti vṛkṣātvṛkṣamivāṇḍajāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
anantānantasaṃkalpakalpanotpādamāyayā |
indrajālaṃ vitanvānā jaganmayamidaṃ mahat || 27 ||
[Analyze grammar]
tāvadbhramanti saṃsāre vāriṇyāvartarāśayaḥ |
yāvanmūḍhā na paśyanti svamātmānamaninditam || 28 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭvātmānamasattyaktvā satyāmāsādya saṃvidam |
kālena padamāgatya jāyante neha te punaḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
bhuktvā janmasahasrāṇi bhūyaḥ saṃsārasaṃkaṭe |
patanti kecidabudhāḥ saṃprāpyāpi vivekitām || 30 ||
[Analyze grammar]
kecicchaktatvamapyuccaiḥ prāpya tucchatayā dhiyā |
punastiryaktvamāyānti tiryaktvānnarakānapi || 31 ||
[Analyze grammar]
kecinmahādhiyaḥ santa utpadya brahmaṇaḥ padāt |
tadaiva janmanaikena tatraivāśu viśantyalam || 32 ||
[Analyze grammar]
brahmāṇḍeṣvitareṣvanye teṣvanye jīvarāśayaḥ |
prayāntipadmodbhavatāmanye ca haratāmapi || 33 ||
[Analyze grammar]
anye prayānti tiryaktvamanye ca suratāmapi |
anye'pi nāgatāṃ rāma yathaiveha tathaiva hi || 34 ||
[Analyze grammar]
yatheyaṃ hi jagatsāraṃ tathānyāni jagantyapi |
vidyante samatītāni bhaviṣyanti ca bhūriśaḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
anyenānyena citreṇa krameṇānyena hetunā |
vicitrāḥ sṛṣṭayasteṣāmāpatanti patanti ca || 36 ||
[Analyze grammar]
kaścidgandharvatāṃ yāti kaścidgacchati yakṣatām |
kaścitprayāti suratāṃ kaścidāyāti daityatām || 37 ||
[Analyze grammar]
yenaiva vyavahāreṇa brahmāṇḍe'sminjanāḥ sthitāḥ |
tenaivānyeṣu tiṣṭhanti sanniveśavilakṣaṇāḥ || 38 ||
[Analyze grammar]
svasvabhāvavaśāveśādanyonyaparighaṭṭanaiḥ |
sṛṣṭayaḥ parivartante taraṅgiṇyā ivormayaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
āvirbhāvatirobhāvairunmajjananimajjanaiḥ |
sṛṣṭayaḥ parivartante taraṅgiṇyā ivormayaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
niryāntyavirataṃ tasmātparasmājjīvarāśayaḥ |
anirdeśyāḥ svasaṃvedyāstatraivāśu sphuranti ca || 41 ||
[Analyze grammar]
dīpādivālokadṛśaḥ sūryādiva marīcayaḥ |
kaṇāstaptāyasa iva sphuliṅgā iva pāvakāt || 42 ||
[Analyze grammar]
kālādivartavaścitrā āmodāḥ kusumādiva |
śītalā iva varṣāṇupūrādabdherivormayaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
utpattyotpattya kālena bhuktvā dehaparamparām |
svata eva pade yānti nilayaṃ jīvarāśayaḥ || 44 ||
[Analyze grammar]
aviratamiyamātatā tathoccairbhavati vinaśyati vardhate mudhaiva |
tribhuvanaracanādimohamāyā paramapade laharīva vārirāśau || 45 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XLIII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!