Yoga-sutra with Bhoja Vritti [sanskrit]
9,596 words
The Sanskrit edition of the Rājamārtaṇḍa or Bhojavṛtti by Bhojarāja.—This represents the commentary on the yoga aphorisms of Patañjali by King Bhoja who ruled in the 11th century. The material was typed by Suryansu Ray from a traditional old manuscript belonging to the family Guru.
Sūtra 1.31
cittavikṣepakārakānanyānapyantarāyān pratipādayitumāha —
duḥkhadaurmanasyāṅgamejayatvaśvāsapraśvāsā vikṣepasahabhuvaḥ || samādhi 31 ||
vṛttiḥ — kutaścinnimittādutpanneṣu vikṣepeṣu ete duḥkhādayaḥ pravartante | tatra duḥkhaṃ cittasya rajasaḥ pariṇāmo bādhanālakṣaṇo yadbādhāt prāṇinastadupaghātāya pravartante | daurmanasyaṃ bāhyābhyantaraiḥ kāraṇairmanaso dauḥsthyam | aṅgamejayatvaṃ sarvāṅgīno vepathurāsanamanaḥsthairyasya bādhakaḥ | prāṇo yadbāhyaṃ vāyumācāmati sa śvāsaḥ, yat kauṣṭhyaṃ vāyuṃ niḥśvasiti sa praśvāsaḥ | ete vikṣepaiḥ saha pravartamānā yathoditābhyāsavairāgyābhyāṃ niroddhavyā ityeṣāmupadeśaḥ || 31 ||