Yoga-sutra with Bhasya [sanskrit]
9,932 words
The Sanskrit edition of the Patañjali: Yogasūtra with Bhāṣya (= Pātañjalayogaśāstra). Based on the edition by Kāśinātha Śāstrī Āgāśe. The Yoga Sutras of Patañjali is a collection of Sanskrit aphorisms (Sūtras) on the theory and practice of Yoga. It includes the theory of ashtanga (eight elements of practice culminating in samadhi)—Yama (abstinences), Niyama (observances), Āsana (yoga posture), Prāṇāyāma (breath control), Pratyāhāra (withdrawal of the senses), Dhāraṇā (concentration of the mind), Dhyāna (meditation) and Samādhi (absorption).
Sūtra 3.53
tasya viṣayaviśeṣa upakṣipyate --- jātilakṣaṇadeśairanyatānavacchedāttulyayostataḥ pratipattiḥ || YS_3.53 ||
tulyayordeśalakṣaṇasārūpye jātibhedo'nyatāyā hetuḥ, gauriyaṃ baḍaveyamiti. tulyadeśajātīyatve lakṣaṇamanyatvakaraṃ kālākṣī gauḥ svastimatī gauriti. dvayorāmalakayorjātilakṣaṇasārūpyāddeśabhedo'nyatvakara idaṃ pūrvamidamuttaramiti. yadā tu pūrvamāmalakamanyavyagrasya jñāturuttaradeśa upāvartyate tadā tulyadeśatve pūrvametaduttarametaditi pravibhāgānupapattiḥ. asaṃdigdhena ca tattvajñānena bhavitavyamityata idamuktaṃ tataḥ pratipattirvivekajajñānāditi. kathaṃ, pūrvāmalakasahakṣaṇo deśa uttarāmalakasahakṣaṇāddeśādbhinnaḥ te cāmalake svadeśakṣaṇānubhavabhinne. anyadeśakṣaṇānubhavastu tayoranyatve heturiti. etena dṛṣṭāntena paramāṇostulyajātilakṣaṇadeśasya pūrvaparamāṇudeśasahakṣaṇasākṣātkaraṇāduttarasya paramāṇostaddeśānupapattāv uttarasya taddeśānubhavo bhinnaḥ sahakṣaṇabhedāttayorīśvarasya yogino'nyatvapratyayo bhavatīti. apare tu varṇayanti --- ye'ntyā viśeṣāste'nyatāpratyayaṃ kurvantīti tatrāpi deśalakṣaṇabhedo mūrtivyavadhijātibhedaścānyatve hetuḥ. kṣaṇabhedastu yogibuddhigamya eveti ata uktaṃ mūrtivyavadhijātibhedābhāvānnāsti mūlapṛthaktvamiti vārṣagaṇyaḥ. 3.53