Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 1
athāta-chardihṛdrogatṛṣṇācikitsitaṃ vyākhyāsyāmaḥ iti ha smāhuratreyādayo maharṣayaḥ||2||
)
āmāśayotkleśabhavāḥ prāyaścchardyo hitaṃ tataḥ||1||
laṅghanaṃ prāgṛte vāyorvamanaṃ tatra yojayet||1||
balino bahudoṣasya vamataḥ pratataṃ bahu||2||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
utkleśanaṃ-utkleśo,-doṣāṇāmucchūnāvasthaiva| āmāśayotkleśāt sambhavo-janma, yāsāṃ tā āmāśayotkleśabhavāḥ prāyaścchardyo yatastasmāt prāk-prathamaṃ, laṅghanaṃ hitam| prāyograhaṇaṃ vātajāyāṃ chardyāmāmāśayotkleśāsambhavārthaṃ vāyorṛte tadyojayet| kārye kāraṇopacārādevaṃ nirdiṣṭam| vātajāṃ hi chardi muktvā'nyāsu chardiṣu laṅghanaṃ kāryam| laṅghane kṛte'pyanu paśāntavegāsu tatra-tāsu chardiṣu, vamanaṃ kāryam| balinaḥ puṃso-na durbalasya, athavā bahudoṣasya, tathā pratataṃ-anārataṃ, bahu vamato vamanaṃ yo- 10
jayet| §13774