Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 80
harṣayettāṃ muhuḥ putrajanmaśabdajalānilaiḥ||82||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tāṃ-garbhiṇīṃ, anantaraṃ [muhuḥ] harṣayet-sumanasaṃ muhuḥ kārayet| kena? putrajanmaśabdena,-prasūtā prasūtā'si subhage dhanyaṃ putramityevaṃrūpeṇāsakṛt strībhiruccāritena, tathā jalena śītalena, tathā'nilena| saṅgrahe'pyuktam (śā. a. 3)- "enāṃ brūyācca subhage śanaiḥ śanaiḥ pravāhayasva śobhanaste mukhavarṇaḥ putraṃ janayiṣyasīti| tathā'nyā tu vāmakarṇe'syā mantramimaṃ japet| 'kṣitirjalaṃ viyattejo vāyurviṣṇuḥ prajāpatiḥ| sagarbhāṃ tvāṃ sadā pātu vaiśalyaṃ cādadhātviti|| prasūṣva tvamavikliṣṭamavikliṣṭā śubhānane| kārtikeyadyutiṃ putraṃ kārtikeyābhirakṣitam||' iti| tathā, 'ihāmṛtaṃ ca somaśca citrabhānuśca bhāmini| uccaiḥśravāśca turago mandire nivasantu te|| idamamṛtamapāṃ samuddhṛtaṃ vai tava laghu garbhamimaṃ pramuñcatu stri| tadanalapavanārkavāsavāste saha lavaṇāmbudharaurdiśantu śāntim||' iti| athāparā strī garbhiṇīmanuśiṣyāt| anāgatāyāṃ vedanāyāṃ mā pravāhiṣṭhāḥ| akālapravāhaṇaṃ hi viṇmūtrādivegānāmivodīraṇamanarthakaramahitaṃ ca| garbhasya śvāsakāsaśophakubjatādikaratvāt|' iti|