Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 29
mākṣikaṃ lavaṇaṃ snehaṃ kalkaṃ kvāthamiti kramāt||45||
āvapeta nirūhāṇāmeṣa saṃyojane vidhiḥ||46||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mākṣikādi kramāt āvapeta-mardayitvā miśrayet| kuṇḍake mākṣikaṃ prathamaṃ prakṣipya mardayet| tatastatraiva lavaṇaṃ kṣiptvā melayet| evaṃ snehaṃ, tato'nu kalkaṃ, tataḥ kvāthaṃ, iti-anena, krameṇa miśrayedityarthaḥ| evaṃ yojitāni dravyāṇi samarasatāṃ yānti| samarasabhāvena ca nirūhasya samyagyogo bhavati| nirūhāṇāṃ saṃyojane-miśraṇe, eṣa vidhiḥ-etadvidhānam|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
nirūhadravyāṇāṃ melanakramamāha-mākṣikamiti| arthāt kvāthanantaraṃ kṣīrādyāvāpāḥ|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
nirūhe dattamātre sati uttānaḥ san tanmanāḥ-nirūhavege dattāvadhānaḥ, tathā kṛtopadhānaḥ san tiṣṭhet| samudbhūtavegaścotkaṭakaḥ san tyajet 'vegaṃ' iti śeṣaḥ|