Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 53
yathāsvajanmopaśayāḥ svatantrāḥ spaṣṭalakṣaṇāḥ||61||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
janma copaśayaśca janmopaśayau| janma-utpattiḥ| upaśayaḥsukhānubandhaḥ| yo yaḥ svaṃ svaṃ-yathāsvam| yasya jvarāderyāvātmīyau śāstranirdiṣṭau tau yathāsvaśabdena sūcyete| yathāsvaṃ janmopaśayau yeṣāṃ te yathāsvajanmopaśayā vyādhayaḥ svatantrā ucyante| cikitsāgurulāghavapratipattyarthaṃ ca svatantrādisaṃjñākaraṇam| svagrahaṇādye'nyajanmani jāyante'nyasya ca vyādheryata upaśayaḥ-sukhānubandhastata etatparivārasyāpi, te tu na svatantrāḥ| tathā coktam-"pūrvarūparūpādikrameṇa jvarādāvutpanne tatparivārā ye śvāsādaya utpadyante tadupaśaye copaśerate na te svatantrāḥ| jvarādaya eva tu mūlavyādhirūpatvātsvatantrā ucyate|" iti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
yasya svena hetunā janma, svauṣadhenopaśamaḥ, spaṣṭaṃ ca lakṣaṇaṃ, sa svatantraḥ|