Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXXX
śrīvasiṣṭha uvāca |
idamantaḥ kalayato bhogānprati vivekinaḥ |
puraḥsthitānapi sadā spṛhaivāṅga na jāyate || 1 ||
[Analyze grammar]
cakṣurālokanāyaiva jīvastu sukhaduḥkhayoḥ |
bhārāyaiva balīvardo bhoktā dravyasya nāyakaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
nayane rūpanirmagne kṣobhaḥ ka iva dehinaḥ |
gardabhe palvale magne kaiva senāpateḥ kṣatiḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
rūpakardamametanmānayanāsvādayādhama |
naśyatyetannimeṣeṇa bhavantamapi hiṃsati || 4 ||
[Analyze grammar]
yenaiva saṃkhyā kriyate yenaivā'svā'nugamyate |
tadīyaiḥ karmabhiḥ kṣipraṃ prājñaḥ krūro nibadhyate || 5 ||
[Analyze grammar]
utpannadhvaṃsi cāpātamātrahṛdyamasanmayam |
rūpamāśraya mā netra vināśāyāvināśine || 6 ||
[Analyze grammar]
sākṣivattvaṃ sthitaṃ netra rūpamātmani tiṣṭhati |
ālokaṃ kālavaśatastvamekaṃ kiṃ pratapyase || 7 ||
[Analyze grammar]
salilaspandavaddṛṣṭiḥ picchikevāmbarotthitā |
sujātibandhā sphurati tava citta kimāgatam || 8 ||
[Analyze grammar]
kalpāmbhasīva śapharī citte sphuraṇadharmiṇi |
svayaṃ sphuratyahaṃkārastvamayaṃ protthitaḥ kutaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
ālokarūpayornityaṃ jaḍayoḥ sphuratormithaḥ |
ādhārādheyayościttaṃ vyarthamākulatā tava || 10 ||
[Analyze grammar]
rūpālokamanaskārāḥ parasparamasaṅginaḥ |
saṃpannā iva lakṣyante vadanādarśabimvavat || 11 ||
[Analyze grammar]
ajñānajantunā hyete śliṣṭā jātā nirantarāḥ |
ajñāne jñānagilite pṛthaktiṣṭhantyasanmayāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
manaḥkalpanayā hyete susaṃbaddhāḥ parasparam |
rūpālokamanaskārā dāruṇī jatunā yathā || 13 ||
[Analyze grammar]
svamanomananaṃ tanturmanobhyāsena yatnataḥ |
vicārācchedamāyāti cchinnaivājñānabhāvanā || 14 ||
[Analyze grammar]
ajñānasaṃkṣayātkṣīṇe manasīme punarmithaḥ |
rūpālokamanaskārāḥ saṃghaṭṭante na kecana || 15 ||
[Analyze grammar]
sarveṣāṃ cittamevāntarindriyāṇāṃ prabodhakam |
tadeva tasmāducchedyaṃ piśāca iva mandirāt || 16 ||
[Analyze grammar]
citta valgasi mithyaiva dṛṣṭo'nto bhavato mayā |
ādyantayoḥ sutucchaṃ tvaṃ vartamāne vinaśyasi || 17 ||
[Analyze grammar]
mudhā pañcabhirākāraiḥ kimantaḥ parivalgasi |
yastvāṃ svamiti jānāti tasyaiva parivalgasi || 18 ||
[Analyze grammar]
tvadvalganaṃ me kumano na manāgapi tuṣṭaye |
māyāmanaḥspanda iva vyarthaṃ vṛttiṣu dahyase || 19 ||
[Analyze grammar]
tiṣṭha vā gaccha vā citta nāsi me na ca jīvasi |
prakṛtyāsi mṛtaṃ nityaṃ vicārātsumṛtaṃ smṛtam || 20 ||
[Analyze grammar]
nistattvaṃ tvaṃ jaḍaṃ bhrāntaṃ śaṭhaṃ nityamṛtākṛte |
mūḍha eva tvayājñena bādhyo na pravicāravān || 21 ||
[Analyze grammar]
vayamajñātavantastvāṃ maurkhyeṇāśu mṛtaṃ bhavat |
mṛtamasmākamadyāsi dīpānāṃ timiraṃ yathā || 22 ||
[Analyze grammar]
śaṭhena bhavatā dīrghakālaṃ dehagṛhaṃ mama |
uparuddhamabhūtsarva sādhusaṃsargavarjitam || 23 ||
[Analyze grammar]
jaḍe pretasamākāre gate tvayi manaḥśaṭhe |
sarvasajjanasaṃsevyamidaṃ dehagṛhaṃ mama || 24 ||
[Analyze grammar]
pūrvamevāsi nāsīstvaṃ saṃpratyeva śaṭhaṃ jagat |
na bhaviṣyasi cedānīṃ vetāla kiṃ na lajjase || 25 ||
[Analyze grammar]
saha tṛṣṇāpiśācībhiḥ saha kopādiguhyakaiḥ |
nirgaccha cittavetāla śarīrasadanānmama || 26 ||
[Analyze grammar]
diṣṭyā vivekamātreṇa nirgato dehamandirāt |
pramattaścittavetālaḥ kuvṛkaḥ kandarādiva || 27 ||
[Analyze grammar]
aho nu citraṃ sumahajjaḍena kṣaṇabhaṅginā |
manaḥśaṭhena sarvo'yaṃ nīto vivaśatāṃ janaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
kaste parākramaḥ kiṃ te balaṃ kaste samāśrayaḥ |
yadi valgasi māmekaṃ janānāṃ bādhase mṛtam || 29 ||
[Analyze grammar]
sarvathaivāsi na mayā dīnacittaka māryase |
mṛtamityavabuddhaṃ tvamadya kevalamajña he || 30 ||
[Analyze grammar]
etāvantamahaṃ kālaṃ tvāṃ jñātvā jīvadāsthiti |
śliṣṭaḥ prabhūtasaṅgāsu ciraṃ saṃsṛtirātriṣu || 31 ||
[Analyze grammar]
cittaṃ mṛtaṃ hi nāstīdamityadyādhigataṃ mayā |
tena tvadāśāṃ saṃtyajya tiṣṭhāmyātmani kevalam || 32 ||
[Analyze grammar]
diṣṭyā cittaṃ mṛtamiti jñātamadya mayā svayam |
na śaṭhena samaṃ neyaṃ samagraṃ jīvitaṃ nijam || 33 ||
[Analyze grammar]
utsārya dehasadanānmanaḥśaṭhamahaṃ kṣaṇāt |
ahaṃ svasthaḥ sthito'smyantarvetālaparivarjitaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
cittavetālalabdhena ciraṃ kālaṃ mayātmanā |
kṛtāvikārāvividhāḥ svayaṃ smṛtvā hasāmyaham || 35 ||
[Analyze grammar]
cirānnipātito diṣṭyā vicārāsiparārditaḥ |
hṛdgehāccittavetālastālottālasamunnatiḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
praśānte cittavetāle pavitrāṃ padavīṃ gate |
diṣṭyā śarīranagare sukhaṃ tiṣṭhāmi kevalam || 37 ||
[Analyze grammar]
mṛtaṃ mano mṛtā cintā mṛto'haṃkārarākṣasaḥ |
vicāramantreṇa samaḥ svasthastiṣṭhāmi kevalam || 38 ||
[Analyze grammar]
kiṃ mano me mamāśā kā ko me'haṃkārako bhavet |
diṣṭyā vyarthaṃ kalatraṃ me naṣṭametadaśeṣataḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
ekasmai kṛtakṛtyāya nityāya vimalātmane |
nirvikalpacidākhyāya mahyameva namo namaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
na śoko'sti na moho'sti na caivāhamahaṃ svayam |
naca nāhaṃ nacānyo'haṃ mahyameva namo namaḥ || 41 ||
[Analyze grammar]
na mamāśā na karmāṇi na saṃsāro na kartṛtā |
na bhoktṛtā na deho me mahyameva namo namaḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
nāhamātmā na vā ko'nyo nāhamasmi na cetaraḥ |
sarvamevāhametasmai mahyameva namo namaḥ || 43 ||
[Analyze grammar]
ahamādirahaṃ dhātā cidahaṃ bhuvanānyaham |
mama nāsti vyavacchedo mahyameva namo namaḥ || 44 ||
[Analyze grammar]
nirvikārāya nityāya niraṃśāya mahātmane |
sarvasmai sarvakālāya mahyameva namo namaḥ || 45 ||
[Analyze grammar]
nīrūpāya nirākhyāya prakāśāya mahātmane |
svayamātmaikasaṃsthāya mahyameva namo namaḥ || 46 ||
[Analyze grammar]
samāṃ sarvagatāṃ sūkṣmāṃ jagadekaprakāśinīm |
sattāmupagato'smyantarmahyameva namo namaḥ || 47 ||
[Analyze grammar]
sādryabdhyurvī nadī seyaṃ nāhamevāhameva vā |
jagatsarvaṃ padārthāḍhyaṃ mahyameva namo namaḥ || 48 ||
[Analyze grammar]
vyapagatamananaṃ samābhirāmaṃ prakaṭitaviśvamaviśvamapyanantam |
svayamajamajaraṃ guṇādatītaṃ vapurahamacyutamīśvaraṃ namāmi || 49 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXX
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!