Visvamitra-samhita [sanskrit]
20,660 words | ISBN-13: 9788179070383
The Sanskrit text of the Visvamitra-samhita, an ancient text belonging to the Pancaratra tradition. Visvamitrasamhita is noted for listing authoritative Pancaratra works and the benefits obtained by chanting Lord Hari’s name. Alternative titles: Viśvāmitrasaṃhitā (विश्वामित्रसंहिता), Viśvāmitra-saṃhitā (विश्वामित्र-संहिता), Vishvamitrasamhita, Vishvamitra.
Chapter 2
dvitīyo'dhyāyaḥ |
kāśyapaḥ |
bhagavan pañcarākhyaṃ śāstramastīti yattvayā |
ākhyātaṃ tasya śabdasya ko'rthastatkiṃparaṃ mune || 1 ||
[Analyze grammar]
tasya rūpaṃ katividhaṃ kīṭṭaśo granthavistaraḥ |
etatsarvaṃ yathātattvaṃ saṃkṣevapāt kathyatāṃ mama || 2 ||
[Analyze grammar]
viśvāmitraḥ |
śrūyatāmabhidhāsyāmi yatpṛṣṭo'smi tvayā mune |
pañcendriyāṇi viṣayāḥ pañcabhūtāni tadguṇāḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
pañcaśabdābhidheyāni vidvāṃso'pyācacakṣire |
rā ityayamapi prokto dhāturādānavācakaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
viṣayendriyabhūtānādātāraśca pañcarāḥ |
manupyāḥ pālanātteṣāṃ pañcarātramiti smṛtam || 5 ||
[Analyze grammar]
sāṃkhyayogādayaḥ pañcarātrā yante'sya saṃnidhau |
tasmādvā pañcarātrārthaḥ procyate sūrisattamaiḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
athavā rātrayo yadvatsaṃnidhau pañcatāya vai |
nīyante tadvanyāni śastrāṇyetasya saṃnidhau || 7 ||
[Analyze grammar]
iti vā pañcarātrārtho vidvadibhaḥ kathyate dvija |
sarvavedāntavedyasya sarvadeveśvarasya ca || 8 ||
[Analyze grammar]
viṣṇorārādhanaparaṃ śāstrametat prakīrtitam |
bhavārṇavanimagrānāṃ puṃsāṃ siddhikaraṃ param || 9 ||
[Analyze grammar]
vāsudevasya devasya parasya paramatmanaḥ |
parasya parato jyoteḥ paratattvakharūpiṇaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
śāstraṃ bhagavato viṣṇoḥ mukhāmbujavinirgatam |
pañcarātrākhyamamṛtaṃ puṇyaṃ pāpavināśanam || 11 ||
[Analyze grammar]
yathā sarveṣu deveṣu paro nārāyaṇaḥ smṛtaḥ |
tathā sarveṣu śāstreṣu pañcarātraṃ paraṃ smūtam || 12 ||
[Analyze grammar]
pañcarātroktavidhinā yo'rcayet puruṣottamam |
tasya sāṃsārikaṃ duḥkhaṃ na bhavennātra saṃśayaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
narāyaṇamukhācchrutvā yathāsvamativaibhavam |
avadhārya pravaktṝṇāṃ bhedo'nantasya karhicit || 14 ||
[Analyze grammar]
vidyante tatra bhedānāṃ loke kaśyapanandana |
tathāpi tantrāṇadhunā prādhānyena smṛtāni vai || 15 ||
[Analyze grammar]
kathyante kānicidvipra śrṛṇupvāvahito mune |
viṣṇusiddhāntamātrayaṃ paramā viśvasaṃhitā || 16 ||
[Analyze grammar]
sanatkumāraṃ satyākhyaṃ viśvāmitrīyamityapi |
sāhmaṃ jayā sāttvataṃ ca pauṣkaraṃ puruṣottamam || 17 ||
[Analyze grammar]
śrīpraśraṃ ca mahīpraśraṃ māyāvaibhavikaṃ tathā |
māhendrasaṃhitā pañcapraśrākhyaṃ śrīkaraṃ tathā || 18 ||
[Analyze grammar]
pahmodabhavaṃ nāradīyaṃ nalūbaramityati |
trailokyamohanaṃ tantraṃ vāsiṣṭhaṃ sanakaṃ tathā || 19 ||
[Analyze grammar]
ahirbudhnyaṃ cāndramasaṃ tattvasāgarasaṃjñitam |
viṣvaksenaṃ vihaṅgendrasaṃhitā bhārgavaṃ tathā || 20 ||
[Analyze grammar]
pārameśvaramaupendraṃ mārīcaṃ dakṣasaṃhitā |
śaunakīyaṃ puṣṭitantraṃ kapiñjalamataḥ param || 21 ||
[Analyze grammar]
jaiminaṃ vāmanaṃ tantraṃ brahmasiddhāntameva ca |
vaiyāsaṃ caiva hairaṇyaṃ pārāśaryaṃ ca śāmbaram || 22 ||
[Analyze grammar]
vīramaṅgalikaṃ caiva prahlādaṃ mūlasaṃhitā |
mārkaṇḍeyaṃ mahālakṣmīsaṃhitā kāpilaṃ tathā || 23 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṃ nārāyaṇākhyaṃ ca yājñavalvayaṃ nṛkesari |
sāṃvartaṃ śrīkaraṃ sauraṃ saumyaṃ bhāgavataṃ tathā || 24 ||
[Analyze grammar]
bārhaspatyaṃ jāmadamnyaṃ yāmyasaṃjñātmakaṃ tathā |
viṣṇusadabhāvasaṃjñaṃ ca tejodraviṇamityapi || 25 ||
[Analyze grammar]
dhanadīyaṃ yaca kaumāraṃ viṣṇuvaibhavikaṃ tathā |
viṣṇupūrvahasyaṃ ca tathaivānandasaṃjñitam || 26 ||
[Analyze grammar]
hārītaṃ yogahṛdayaṃ tathaivośanasāhvayam |
parapauruṣasaṃjñaṃ ca paulastyaṃ gautamaṃ tathā || 27 ||
[Analyze grammar]
śāklayaṃ cāpi jābālaṃ kātyāyanamataḥ param |
aupagāyanasaṃjñaṃ ca tathā vālmīkisaṃhitā || 28 ||
[Analyze grammar]
bodhāyanamathāgastyaṃ kāṣṇaryaṃ śātātapaṃ tathā |
bhāradvājaṃ paiṅgalaṃ ca trailokyavijayaṃ tathā || 29 ||
[Analyze grammar]
āgneyaṃ vāruṇaṃ caindraṃ brahmanāradasaṃhitā |
umāmaheśvaraṃ śukraṃ rudrākhyaṃ pārṣasaṃhitā || 30 ||
[Analyze grammar]
saṃkarṣaṇaṃ ca pradyugnaṃ nandākhyaṃ śarvasaṃhitā |
prācetasaṃ rāghavaṃ ca kalkisaṃjñaṃ tathaiva ca || 31 ||
[Analyze grammar]
mahāsanatkumārākhyaṃ rudrākhyaṃ skandasaṃhitā |
vārāhaṃ mihirākhyaṃ ca tathaivāmṛtasaṃhitā || 32 ||
[Analyze grammar]
ityevamuktaṃ tantrāṇāṃ śatamaṣṭottaraṃ mune |
etāni tantranāmāni yojānāti sa muktibhāk || 33 ||
[Analyze grammar]
eteṣāṃ granthasaṃkhyā ca śatakoṭipramāṇataḥ |
yugakramavaśādvipra vṛddhiṃ hāsaṃ ca gacchati || 34 ||
[Analyze grammar]
brahmaṇā pūrvamākhyātamayutagranthasaṃkhyayā |
tatpunarmatimāndyanemayā pañcasahastrakaiḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
jñātavyaṃ tāta vakṣyāmi saṃkṣepāt kaśyapātmaja |
sahastrayamānena sugrahatvāya suvrata || 36 ||
[Analyze grammar]
etat śrutvā gurumukhāt dīkṣāmāsādya yatnataḥ |
karṣaṇādipratiṣṭhāntaṃ sarvaṃ karma samācaret || 37 ||
[Analyze grammar]
iha loke'khilān bhogān putrapautrādibhiḥ saha |
bhuktvānte paramaṃ divyaṃ padaṃ vaiṣṇavamāpnuyāt || 38 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Visvamitra-samhita Chapter 2
The Pancaratra Agamas (an Introduction)
by Swami Harshananda (2002)
[Publisher: Ramakrishna Math, Bangalore]
Buy now!