Samarangana-sutradhara [sanskrit]

61,230 words | ISBN-10: 8171103022

The Sanskrit edition of the Samarangana Sutradhara including grammatical analysis. The Samarangana Sutradhara is an encyclopedic work on classical Indian architecture (Vastu Shastra). Alternative titles: Samaranganasutradhara, Samarāṅgaṇa Sūtradhāra (समराङ्गण सूत्रधार), Samarāṅgaṇasūtradhāra (समराङ्गणसूत्रधार).

Chapter 48: gṛhadoṣanirūpaṇa

samarāṅgaṇasūtradhāra adhyāyasūcī |
atha gṛhadoṣanirūpaṇaṃ nāmāṣṭacatvāriṃśo'dhyāyaḥ |
ataḥ paraṃ gṛhādīnāmapraśastasamucchritam |
kriyate kathitaṃ yasmādekatra susamaṃ bhavet || 1 ||
[Analyze grammar]

rakṣombunāthakīnāśamaruddahanadikplavā |
madhyaplavā ca bhūrvyādhidāridra ymarakāvahā || 2 ||
[Analyze grammar]

vahniplavā vahnibhiye mṛtaye dakṣiṇaplavā |
ruje rakṣaḥplavā pratyakplavā dhānyadhanacchide || 3 ||
[Analyze grammar]

kalahāya pravāsāya rogāya ca marutplavā |
madhyaplavā tu bhūmiryā sarvanāśāya sā bhavet || 4 ||
[Analyze grammar]

tuṣāsthikeśakīṭatvaśaṅkhabhasmoṣarānvitām |
karparāṅgāriṇīṃ duṣṭasattvānāryajanāṃ tyajet || 5 ||
[Analyze grammar]

caitre śokakaraṃ veśma jyeṣṭhe mṛtyupradāyakam |
paśunāśanamāṣāḍhe śūnyaṃ bhādra pade kṛtam || 6 ||
[Analyze grammar]

āśvine kalahāya syātkārttike bhṛtyanāśanam |
māghe cāgnibhayāya syānmāseṣveṣu na kārayet || 7 ||
[Analyze grammar]

pāvakasya pade pṛṣṭhavaṃśasyāpi ca paścime |
puraprāsādakarṇe ca kīlādi prāk prayojayet || 8 ||
[Analyze grammar]

pūrvapaścimadiṅmūḍhaṃ vāstu strīnāśakṛdbhavet |
udaṅmūḍhaṃ na niṣpattiṃ yāti sarvaṃ ca nāśayet || 9 ||
[Analyze grammar]

yattu dakṣiṇadiṅmūḍhaṃ jāyate maraṇāya tat |
prāgvāstuni kurvīta prāsādaṃ mandiraṃ pure || 10 ||
[Analyze grammar]

valitaṃ calitaṃ bhrāntaṃ visūtraṃ ca samutsṛjet |
yatsyānmukhaviniṣkrāntaṃ valitaṃ tatprakīrtitam || 11 ||
[Analyze grammar]

calitaṃ pṛṣṭhaniṣkrāntaṃ diṅmūḍhaṃ bhrāntamucyate |
visūtraṃ karṇahīnaṃ syātphalameṣāṃ pracakṣmahe || 12 ||
[Analyze grammar]

valite calati sthānaṃ calite vigraho bhavet |
bhrāntaṃ yoṣidvināśāya visūtraṃ bhūriśatrukṛt || 13 ||
[Analyze grammar]

mūṣakotkaravalmīkaprāntā vakrā bhujaṅgavat |
chinnā bhinnā vikarṇā ca na vāstuni śubhā kṣitiḥ || 14 ||
[Analyze grammar]

mūṣakotkaravatyarthaṃ hanti valmīkinī sutam |
vikarṇā kurute karṇarogaṃ chinnā vināśinī |
bhinnā bhedaṃ karotyurvī kuṭilā mativakratām || 15 ||
[Analyze grammar]

sapādaṃ satribhāgaṃ vā sārdhaṃ dviguṇameva ca |
yatsyānmukhāyataṃ veśma tadaniṣṭaphalapradam || 16 ||
[Analyze grammar]

yad dviśālaṃ triśālaṃ vā catuḥśālamathāpi vā |
mūṣayā rahitaṃ veśma tadaniṣṭhaphalapradam || 17 ||
[Analyze grammar]

purataḥ pṛṣṭhataḥ pārśve yadi vālindavarjitā |
gṛhe na śasyate śālā devāgāre tu śasyate || 18 ||
[Analyze grammar]

anyapṛṣṭhasthitadvāraṃ veśma khādakamucyate |
parasparavirodhāya tadveśma gṛhiṇostayoḥ || 19 ||
[Analyze grammar]

saśalyaṃ pādahīnaṃ ca samasandhi śiroguru |
veśmanāmidamuddiṣṭaṃ marmadoṣacatuṣṭayam || 20 ||
[Analyze grammar]

vāstukṣetrasya yatrāṅge yasya vartma pravartate |
tadaṅgaṃ vāstunastasya cchinnaṃ teneti nirdiśet || 21 ||
[Analyze grammar]

chinnāṅgaṃ vikalaṃ tatsyādbhītidaṃ sarvadoṣakṛt |
tadbharturbhajyate'ṅgaṃ tadvedhastasyāphalo'nyathā || 22 ||
[Analyze grammar]

svagṛhadvayamadhyena nirvāho yadi vartmanaḥ |
dvāravedhoditāndoṣāṃstadā prāpnoti niścitam || 23 ||
[Analyze grammar]

mārgaścaiko yadā gacchedubhayorgṛhapārśvayoḥ |
mārgavedhastadā sa syācchokasantāpakārakaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]

utsaṅgaḥ pūrṇabāhuśca hīnabāhustathāparaḥ |
pratyakṣāya iti proktaṃ praveśānāṃ catuṣṭayam || 25 ||
[Analyze grammar]

gṛhasya sammukhaṃ yatra dvāraṃ bhavati vāstunaḥ |
utasaṅga iti sa proktaḥ pūrṇabāhuḥ pradakṣiṇaḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

vāmato hīnabāhuḥ syātpratyakṣo vāstu pṛṣṭhataḥ |
caturtho'yaṃ samuddiṣṭaḥ praveśo vāstuno budhaiḥ || 27 ||
[Analyze grammar]

utsaṅgākhye praveśe syātprajāhāniḥ kuṭumbinaḥ |
dhanadhānyakṣayo vāsya maraṇaṃ dhruvaṃ bhavet || 28 ||
[Analyze grammar]

pūrṇabāhau putrapautrā dhanadhānyasukhāni ca |
bhavanti vasato nityaṃ gṛhiṇastatra vāstuni || 29 ||
[Analyze grammar]

alpamitro gṛhī hīnabāhāvatyalpabāndhavaḥ |
syādvālpavitto jīyeta strībhiḥ pīḍyeta vāmayaiḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

pratyakṣāya praveśastu vihito yatra veśmani |
tasminnivasatāṃ puṃsāṃ niścitaḥ syāddhanakṣayaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]

mūṣāsvasthānayuktāsu śālābheda iti smṛtaḥ |
prāpnoti tatra nivasanmṛtyuṃ duḥkhaṃ sarogatām || 32 ||
[Analyze grammar]

udagdakṣiṇaśālāsu pūrvāparagatāsu ca |
anyathā vā sthitaṃ dvāraṃ vadhabandhanakārakam || 33 ||
[Analyze grammar]

mūṣāgatān bhramānkuryānna śālāṃ pratibhedayet |
bhramabhagnāsu śālāsu vipadyante kuṭumbinaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]

śālābhedo bhavedyatra pṛṣṭhataḥ pārśvato'pi vā |
dhanadhānyakṣayastatra gṛhiṇo jāyate dhruvam || 35 ||
[Analyze grammar]

yatra pratyaṅmukhe śāle gṛhaṃ tatsyādvikokilam |
āyuścatuṣpadaṃ dhānyaṃ vasatāṃ tatra naśyati || 36 ||
[Analyze grammar]

sīmāśālāprabhinnasya prāsādasya gṛhasya ca |
asthirā jāyate ṛddhiḥ sthitiśca na bhavecciram || 37 ||
[Analyze grammar]

sarvadoṣakari jñeyā garbhe candrā valokitā |
mūṣāṃ vinā vināśāya kāmocchittyai gavākṣakaḥ || 38 ||
[Analyze grammar]

yadā gaṇḍo'thavā kukṣiḥ pṛṣṭhaṃ kakṣātha bhidyate |
dāyadrayaṃ jāyate bhartustadānīmadussaham || 39 ||
[Analyze grammar]

garbhādubhayato gaṇḍau kakṣe staḥ karṇabhittige |
dakṣiṇottarayoḥ kukṣī pṛṣṭhataḥ pṛṣṭhamādiśet || 40 ||
[Analyze grammar]

sthāpitadvārasaṃrodhe gṛhiṇo jāyate'śmarī |
dvāre tu vihite tasminnanarthastasya jāyate || 41 ||
[Analyze grammar]

pūrvadvāranirodhaṃ tu navamāgaṃ kadācana |
śrotrarodhe'śmarīdoṣaḥ kṛttaśrotrehyanamyatā || 42 ||
[Analyze grammar]

kṛttāni yatra cīyante gavākṣālokanāni ca |
tatra prasūtirna bhavenniṣpannāpi vinaśyati || 43 ||
[Analyze grammar]

cīyamānā yadā bhittirdakṣiṇā syādbahirmukhī |
tadā vyādhibhayaṃ vidyānnṛpadaṇḍabhayaṃ tathā || 44 ||
[Analyze grammar]

yadā tu paścimaṃ kuḍyaṃ prayāti bahiragrataḥ |
dhanahāniṃ vijānīyāccaurebhyaśca bhayaṃ tadā || 45 ||
[Analyze grammar]

uttaraṃ tu yadā kuḍyaṃ cīyamānaṃ bahirvrajet |
gṛhabhartuśca kartuśca vyasanaṃ syāttadā mahat || 46 ||
[Analyze grammar]

yadāgraṃ cīyamānāyāḥ pūrvabhitterbahirvrajet |
tadā gṛhapatestīvraṃ rājadaṇḍabhayaṃ bhavet || 47 ||
[Analyze grammar]

prāgdakṣiṇo yadā karṇaścīyamāno bahirvrajet |
tatrāgnibhītiratulā saṃśayaśca prabhorbhavet || 48 ||
[Analyze grammar]

bahirmukho yadā gacchetkarṇau dakṣiṇapaścimaḥ |
kalahopadra vastatra syād bhāryāyāśca saṃśayaḥ || 49 ||
[Analyze grammar]

yatrottarāparaḥ karṇaścīyamāno vrajedbahiḥ |
putravāhanabhṛtyānāṃ bhavettasminnupadra vaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]

yadā prāguttaraḥ karṇo bahirgacchati veśmanaḥ |
tadā gavāṃ vṛṣāṇāṃ ca gurūṇāṃ ca kṣayo bhavet || 51 ||
[Analyze grammar]

catasro bhittayo yasya bahirniryānti veśmanaḥ |
cīyamānāstadatroktaṃ mandiraṃ mallikākṛti || 52 ||
[Analyze grammar]

tādṛg gṛhe na tatrāyo vyayo bhavati yādṛśaḥ |
karśito'syaiva doṣeṇa tasya bharttā palāyate || 53 ||
[Analyze grammar]

saṃkṣipyate tu yadveśma cīyamānaṃ samantataḥ |
saṃkṣiptamiti tajjñeyaṃ tatra rājabhayaṃ bhavet || 54 ||
[Analyze grammar]

yatsyādanteṣu saṃkṣiptaṃ vistṛtaṃ cāpi madhyataḥ |
mṛdaṅgākṛtisaṃsthānaṃ tatra vyādhibhayaṃ bhavet || 55 ||
[Analyze grammar]

ādyantavistṛtaṃ yatsyātsaṃkṣiptaṃ cāpi madhyataḥ |
mṛdumadhyaṃ taduddiṣṭaṃ kṣudbhayaṃ tatra jāyate || 56 ||
[Analyze grammar]

viṣamairunnataiḥ karṇairdhanakṣayakaraṃ gṛham |
bhittivaccāpi karṇeṣu prāguktaṃ phalamādiśet || 57 ||
[Analyze grammar]

madhye dvāraṃ na kartavyaṃ manujānāṃ kathañcana |
madhye dvāre kṛte tatra kulanāśaḥ prajāyate || 58 ||
[Analyze grammar]

dvāraṃ dvāreṇa vā viddhamaśubhāyopapadyate |
aniṣṭadra vyasaṃyuktaṃ dhanadhānyabināśanam || 59 ||
[Analyze grammar]

navaṃ purāṇasaṃyuktamanyaṃ svāminamicchati |
adhograṃ rājadaṇḍāya viddhaṃ dvāraṃ vigarhitam || 60 ||
[Analyze grammar]

navaṃ purāṇasaṃyuktaṃ dra vyaṃ tu kalikārakam |
na miśrajātidra vyotthaṃ dvāraṃ vā veśma vā śubham || 61 ||
[Analyze grammar]

gṛhasthāneṣu yaddravyamadhivāsya pratiṣṭhitam |
taccālanena calanaṃ gṛhabhartuḥ prajāyate || 62 ||
[Analyze grammar]

anyavāstucyutaṃ dra vyamanyavāstau na yojayet |
prāsāde na bhavetpūjā gṛhe ca na vasedgṛhī || 63 ||
[Analyze grammar]

dra vyeṇa devadagdhena bhavanaṃ yadvidhīyate |
na tatra vasati svāmī vasannapi vinaśyati || 64 ||
[Analyze grammar]

sūryodbhavā drumacchāyā dhvajacchāyā ca garhitā |
dvārātikramaṇādetāḥ kṣudvyādhikalikārakāḥ || 65 ||
[Analyze grammar]

prāsādaśikharacchāyā dhvajacchāyeti kīrtitā |
tripañcasaptamī bharturgṛhatārā na śobhanā || 66 ||
[Analyze grammar]

nimnonnataṃ karālaṃ ca sammukhaṃ pṛṣṭhadeśagam |
vāmāvartaṃ ca na śubhaṃ dvāramagrataraṃ gṛhe || 67 ||
[Analyze grammar]

nimne syātstrījito bhartā durjanasthitirunnate |
sammukhe sutapīḍā syātpṛṣṭhage capalāḥ striyaḥ || 68 ||
[Analyze grammar]

vāme vittakṣayo dvāri bhavatyagratare prabhoḥ |
dvāraṃ tasmānna kartavyamīdṛgrūpaṃ vicakṣaṇaiḥ || 69 ||
[Analyze grammar]

nāgadantatulāstambhabhittimūṣāgavākṣakāḥ |
dvāramadhye na dātavyā na caite viṣamasthitāḥ || 70 ||
[Analyze grammar]

itihāsapurāṇoktaṃ vṛttāntapratirūpakam |
ninditaṃ ca gṛhe neṣṭaṃ śastaṃ devakuleṣu tat || 71 ||
[Analyze grammar]

yānīndra jālatulyāni yāni mithyākṛtāni ca |
bhīṣaṇānī ca yāni syurna kuryāttāni veśmasu || 72 ||
[Analyze grammar]

svayamuddhāṭitaṃ dvāramuccāṭanakaraṃ bhavet |
dhanahṛd bandhuvairaṃ syādathavā kalikārakam || 73 ||
[Analyze grammar]

svayaṃ yatpihitaṃ dvāraṃ tadbhavedbahuduḥkhadam |
saśabdaṃ bhayakṛtpādaśītalaṃ garbhapātanam || 74 ||
[Analyze grammar]

dra vyaṃ nādhomukhaṃ kāryaṃ pratyagyāmyānanaṃ na ca |
paścimāgre parikleśo dakṣiṇāgre tu śūnyatā || 75 ||
[Analyze grammar]

stambhadvāraṃ ca bhittiṃ ca viparītaṃ na kārayet |
amīṣāṃ vaiparītyena doṣāḥ syurbahavo nṛṇām || 76 ||
[Analyze grammar]

mūlasūtrānusāreṇa kartavyā bhūmikopari |
uparyupari yadveśmasamaṃ saṃtāpakārakam || 77 ||
[Analyze grammar]

adhobhūmau kṣaṇā ye syustatsamāṃścordhvabhūmiṣu |
parityajannapahitā na kurvīta yathottaram || 78 ||
[Analyze grammar]

śālā nimnā bhavedyasminnalindastvadhiko bhavet |
nidhanaṃ jāyate tatra sadā śokabhayāni ca || 79 ||
[Analyze grammar]

mūladvārānusāreṇa dvārāṇyuparibhūmiṣu |
kuryādbhayapradāni syurvihitānyanyathā punaḥ || 80 ||
[Analyze grammar]

kṣudbhayapradamādhmānaṃ kubjaṃ kulavināśanam |
atyarthaṃ pīḍitaṃ pīḍāṃ karotyantanataṃ kṣayam || 81 ||
[Analyze grammar]

pravāso bāhyavinate digbhrānte dasyuto bhayam |
mūladvāraṃ kṣayaṃ kuryādviddhaṃ dvārāntareṇa yat || 82 ||
[Analyze grammar]

pravāso bhṛtyajo dveṣo viddhe catvararathyayā |
nāśaṃ dra vyaṃ dhvajāviddhaṃ vṛkṣeṇa śiśudūṣakam || 83 ||
[Analyze grammar]

paṅkaviddhe bhavecchokaḥ salilasrāviṇi vyayaḥ |
kūpena viddhe'pasmāro vināśo daivatena ca || 84 ||
[Analyze grammar]

stambhena dūṣaṇaṃ strīṇāṃ brahmaṇā tu kulakṣayaḥ |
mānādabhyadhike dvāre rājato jāyate bhayam || 85 ||
[Analyze grammar]

vyasanaṃ mānato hīne caurebhyaśca bhayaṃ bhavet |
vyādhayaḥ śvabhraviddhena dhanasya ca parikṣayaḥ || 86 ||
[Analyze grammar]

devadhvajena bandhaḥ syātsabhayaiśvaryasaṃkṣayaḥ |
sannipātabhayaṃ vāpyā tulyā dṛṣṭatvamākṛte || 87 ||
[Analyze grammar]

hṛdrukkulālacakreṇa dāridrayaṃ vāriṇā bhavet |
vyādhirukkacakūṭena āpākena sutakṣayaḥ || 88 ||
[Analyze grammar]

niścatodūkhalena syācchilayā cāśmarī bhavet |
toyabhāṇḍena durmantrī bhasmanā cārśaso gṛhī || 89 ||
[Analyze grammar]

dāridrayaṃ chāyayā viddhe bhaveddvāre kuṭumbinaḥ |
sthalasyandanavalmīkairvideśagamanaṃ bhavet || 90 ||
[Analyze grammar]

kṛśaṃ vikṛtamatyuccaṃ karālaṃ śithilaṃ pṛthu |
vakraṃ viśālamuttānaṃ śūlāgraṃ hrasvakukṣikam || 91 ||
[Analyze grammar]

svapādacalitaṃ hrasvaṃ hīnakarṇaṃ mukhānatam |
pārśvagaṃ sūtramārgācca bhraṣṭaṃ dvāraṃ na śobhanam || 92 ||
[Analyze grammar]

tatkaroti kṣayaṃ ghoraṃ vināśaṃ svāmisampadaḥ |
vasatāṃ kalahaṃ nityamatastatparivarjayet || 93 ||
[Analyze grammar]

antardvārādbahirdvāraṃ noccaṃ kuryānna saṅkaṭam |
uccaṃ visaṅkaṭaṃ vāpi tacchivāya na jāyate || 94 ||
[Analyze grammar]

paṭṭasandhiryadā madhye dvārasya syātkathañcana |
kartustadā vināśaḥ syātkulasya ca parikṣayaḥ || 95 ||
[Analyze grammar]

tulā upatulā vā syurdvāri tiryagyadā kṛtāḥ |
dāridra yvyādhisantāpā bhavanti svāminastadā || 96 ||
[Analyze grammar]

anuvaṃśamanuprāptā jayantyo yadi mandire |
vittāyuṣostadālpatvamanārogyaṃ ca jāyate || 97 ||
[Analyze grammar]

udumbare nihitālalāṭī nāma sā tulā |
dūṣaṇaṃ maraṇaṃ vāpi kanyānāṃ vidadhāti sā || 98 ||
[Analyze grammar]

uttarāṅgodare nyastā lalāṭena samā yadi |
tulā lalāṭikā sāpi kulakṣayakarī bhavet || 99 ||
[Analyze grammar]

tulāpiṇḍena vinyastā jñeyā yajñopavītinī |
vasato vyasanaṃ kuryātkuṭumbasyāsukhaṃ ca sā || 100 ||
[Analyze grammar]

yadi bhāratulaikāpi madhye viddhā kathañcana |
tadā varāṅgaṃ bhajyeta dhanaṃ ca parihīyate || 101 ||
[Analyze grammar]

bhittibhedo na kartavyastulāgrairakhilairapi |
kuryād brahmapadanyasto bhārapaṭṭaḥ kulakṣayam || 102 ||
[Analyze grammar]

ayuktayoryuktayorvā sandhiścedbhārapaṭṭage |
sandhau syāttatsuto jyeṣṭhaḥ kartuścāpi vinaśyati || 103 ||
[Analyze grammar]

anuvaṃśaṃ na bhuñjīta na śayīta kadācana |
bhuñjānasyārthanāśaḥ syācchayānasya mahārujaḥ || 104 ||
[Analyze grammar]

nāśo'nuvaṃśaṃ rogāḥ syustiryaksthe rakṣaso bhayam |
śayanāgāravinyaste maraṇaṃ nāgadantake || 105 ||
[Analyze grammar]

karṇāvātpakṣirāṅghaṇṭādhvajacchatrakumārakān |
siṃhakarṇakapotāliṃ gṛheṣu parivarjayet || 106 ||
[Analyze grammar]

indra kīlaṃ śukraṃ tumbīmardhavaṃśaṃ ca veśmani |
na kuryāttatra vihitāḥ sarvadoṣāvahā yataḥ || 107 ||
[Analyze grammar]

atikṣipracirotpannaṃ kṛśadra vyamapāhitam |
apratiṣṭhitasaṃsthānaṃ gṛhaṃ namati pañcadhā || 108 ||
[Analyze grammar]

atisthūlena hasvena śarīreṇa yathā naraḥ |
virūpo duvalaścava tathā dra vyeṇa mandiram || 109 ||
[Analyze grammar]

jīrṇaṃ ghuṇakṛtaṃ miśraṃ hīnaṃ vakraṃ vidhicyutam |
caṇḍaṃ tuṇḍaṃ vakrakoṇaṃ sandhividdhālpamūlake || 110 ||
[Analyze grammar]

vajramadhyaṃ sthūlamūlaṃ kukṣibhinnaṃ ca dāru yat |
bhinnamūlaṃ kūrmapṛṣṭhaṃ pakṣahīnaṃ ca varjayet || 111 ||
[Analyze grammar]

pātitānvarjayedvṛkṣān dvipāśvāgnijalānilaiḥ |
prabhūtapakṣinilayān kākakauśikasevitān || 112 ||
[Analyze grammar]

madhugrahapiśācāhiduṣṭāṃścaityaśmaśānajān |
catuṣpathatrikamahānadīsaṅgamamārgajān || 113 ||
[Analyze grammar]

devatāyatanejātānūrdhvaśuṣkān kṣatacchadān |
vallīpinaddhānsuṣirakoṭaragranthisaṅkulān || 114 ||
[Analyze grammar]

yāmyāparāśāpatitāṃstyajetkaṇṭakino'pi ca |
kapitthodumbarāśvatthaśirīṣavaṭacampakān || 115 ||
[Analyze grammar]

kovidāradhavāriṣṭaśleṣmātakavibhītakān |
kiñca saptacchadakṣīriphaladāṃśca drumāṃstyajet || 116 ||
[Analyze grammar]

marmāṇi yatra pīḍyante dvārairbhittimireva vā |
dāridrayaṃ kulahāniṃ vā gṛhiṇastatra nirdiśet || 117 ||
[Analyze grammar]

stambhairvinaśyati svāmī tulābhiḥ strīvadho dhruvam |
saṅgrahairbandhunāśaḥ syājjayantībhiḥ snuṣāvadhaḥ || 118 ||
[Analyze grammar]

marmasthānasthitaiḥ kāyairbhartuḥ kāyo nipīḍyate |
marmasthaiḥ sandhipālaistu suhṛdviśleṣamādiśet || 119 ||
[Analyze grammar]

gṛhapīḍā nāgadantairnāgapāśairdhanakṣayaḥ |
kāpicchakaistu preṣyāṇāṃ kṣayaṃ marmasthitairvadet || 120 ||
[Analyze grammar]

ṣaḍdārukānyanusarāgavākṣālokanāni ca |
marmasthānaniviṣṭāni janayanti mahābhayam || 121 ||
[Analyze grammar]

stambhairvā dvāramadhyairvā tulābhirnāgapāśakaiḥ |
vātāyanairnāgadantairdvāramadhye nipīḍite || 122 ||
[Analyze grammar]

vyādhayaḥ saṃpravardhante dhananāśaḥ kulakṣayaḥ |
rājadaṇḍabhayaṃ ca syādapatyānāṃ ca pīḍanam || 123 ||
[Analyze grammar]

ṣaḍdārukāṇāṃ madhyeṣu dvāramadhyeṣu vā punaḥ |
karṇadra vyādibhirviddheṣvetadevādiśet phalam || 124 ||
[Analyze grammar]

saṃviddhā nāgadantairyā stambhairvātāyanaistathā |
śayyā śastrādbhayaṃ bhartuḥ kuryāttaskarato'pi vā || 125 ||
[Analyze grammar]

gṛhamadhye kṛta dvāraṃ dra vyakośavināśanam |
āvahetkalahaṃ bharturbhāryāṃ vāsya pradūṣayet || 126 ||
[Analyze grammar]

dra vyeṇaikottareṇāpi mahāmarmaṇi pīḍite |
sarvasvanāśo gṛhiṇo maraṇaṃ vā dhruvaṃ bhavet || 127 ||
[Analyze grammar]

dvārarāmbhatulālindaśca yadoṣaiḥ samīritaiḥ |
visūtre nāgadante'pi tacchūnyaṃ jāyate gṛham || 128 ||
[Analyze grammar]

vibhāgapadahīneṣu rūpasthāneṣu vāstuṣu |
yakṣamātṛkriyādyeṣu rogānmṛtyurna saṃśayaḥ || 129 ||
[Analyze grammar]

kaṭukaṇṭakidurgandhiguhyakādyāśrayān drumān |
na dhārayet samīpasthān puraprāsādaveśmanām || 130 ||
[Analyze grammar]

badarī kadalī caiva dāḍimī bījapūrikā |
prarohanti gṛhe yatra tadgṛhaṃ na prarohati || 131 ||
[Analyze grammar]

dra vyaṃ dra vyādhikaṃ hanti kulamāyāmato'dhikam |
ucchrayābhyadhikaṃ pūjāṃ santatiṃ vistarādhikam || 132 ||
[Analyze grammar]

stambhāṅgairbhittibhiḥ paṭṭaiḥ śīrṣakairbhavanaistathā |
ālokanātoraṇādyaiśchādyakaiḥ kandakūṭakaiḥ || 133 ||
[Analyze grammar]

hīraśākhottamāṅgaiśca tulābhiḥ sandhipālakaiḥ |
argalāgrairvedikābhirvyālairjālaiśca nūtanaiḥ || 134 ||
[Analyze grammar]

ghātitaiḥ pātitairnaṣṭairjāyate gṛhiṇo dhruvam |
vyādhidāridra yduḥkhārtirnirdhanatvaṃ ca jāyate || 135 ||
[Analyze grammar]

uccacchādyaṃ chidra garbhaṃ bhramitaṃ vamitaṃ mukhe |
hīnamadhyaṃ naṣṭasūtraṃ śalyaviddhaṃ śiroguru || 136 ||
[Analyze grammar]

bhraṣṭālindakaśobhaṃ ca viṣamasthaṃ tulātalam |
anyonyadra vyaviddhaṃ ca kupadapravibhājitam || 137 ||
[Analyze grammar]

hīnabhittyuttamāṅgaṃ ca vinaṣṭaṃ stambhabhittikam |
bhinnaśālaṃ tyaktakaṇṭhaṃ niṣkandaṃ mānavarjitam || 138 ||
[Analyze grammar]

vikṛtaṃ ca gṛhaṃ bharturaniṣṭaphaladāyakam |
tasmāddoṣānimāṃstyaktvā gṛhaṃ kuryācchubhāvaham || 139 ||
[Analyze grammar]

evaṃvidhaṃ doṣakaraṃ gṛhaṃ syādbhartuśca kartuśca yatastadete |
jñeyāḥ sadā śilpibhirapramattaistyājyāśca doṣāḥ śubhakīrtikāmaiḥ || 140 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Chapter 48: gṛhadoṣanirūpaṇa

Cover of edition (2007)

Samarangana Sutradhara of Bhojadeva
by Sudarshan Kumar Sharma (2007)

An Ancient Treatise on Architecture (In Two Volumes); With An Introduction, Sanskrit Text, Verse by Verse English Translation and Notes.

Buy now!
Cover of edition (2011)

Samrangana Sutradhara: Treatise of Housing Architecture, Machines, Inconography and Dance
by Maharajdhiraj Shri Bhoj Dev (2011)

Sanskrit text with Hindi Transalation; Set of two volumes.

Buy now!
Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: