Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
nābhyāṃ hidhmā, bhavedbastau mūtraṃ kṛcchreṇa pūti ca||13||
śvāso yakṛti, rodhastu plīhnyucchvāsasya, tṛṭ punaḥ||13||
galagrahaśca klomni, syātsarvāṅgapragraho hṛdi||14||
pramohastamakaḥ kāso hṛdaye ghaṭṭanaṃ vyathā||14||
kukṣipārśvāntarāṃsārtiḥ kukṣāvāṭopajanma 5
ca||15||
sakthnorgraho vaṅkṣaṇayorvṛkkayoḥ kaṭipṛṣṭhayoḥ||15||
pārśvayośca vyathā pāyau pavanasya nirodhanam||16||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
teṣu-vidradhiṣu, upadravaviśeṣo'dhiṣṭhānaviśeṣādbhavati| sa0-nābhyāṃ jāte vidradhau hidhmā viśeṣeṇa bhavet| bastau jāte mūtraṃ pūti kṛcchreṇa ca bhavet| yakṛti jāte śvāsaḥ syāt| plīhni jāta ucchvāsasya rodhaḥ| klomni jāte galagraha iva galagraho vyādhiviśeṣaḥ syāttṛṣṇā ca| hṛdi jāte sarvasyāṅgasya prakarṣeṇa grahaḥ syāt| tathā, pramohādayaḥ syuḥ| tamakaḥ-śvāsaviśeṣaḥ| hṛdaye ghaṭṭanaṃ vyathā ca| kukṣau jāte sati kukṣipārśvayorantareṃ'asayośca pīḍā bhavati, tathā kukṣāvāṭopasambhavaḥ| vaṅkṣaṇayorjāte sakthnorgraho niścala iva sakthinī jāyete| vṛkkayorjāte kaṭyāḥ pṛṣṭhasya ca grahaḥ, pīḍā ca pārśvayoḥ syāt| pāyau-gude jāte, pavanasyaapānākhyasya vāyoḥ, nirodhaḥ syāt|