Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 28
kaṣāyamadhuraiḥ pitte virekaḥ, kaṭukaiḥ kaphe||35||
snigdhoṣṇalavaṇairvāyau———————————
||35||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kaṣāyamadhuraiḥ-āragvadhādibhiḥ, pitte virekaḥ| kaṭukaiḥ kaphe virekaḥ| snigdhoṣṇalavaṇaiḥ-eraṇḍatailādibhirvāyau virekaḥ kāryaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
doṣabhedena virecanabhedamāha-kaṣāyamadhurairiti| saṅgrahe tu (sū. a. 27) - "pītamātra eva cauṣadhe chardivighātāya śītāmbunā mukhamasya sahasā siñcet| tataścoṣṇodakena so'ntarmukhaṃ viśodhya, ārdrasurabhimṛnmātuluṅgajambīrasumanaḥsaugandhikādīni hyadyagandhānyupajighret| nivātasukhaśayyāsthitaścāvibandhārthamalpālpamuṣṇodakamanukaṇṭhayaṃstanmanā vegānna dhārayan īrayamāṇaśca svayaṃ śayyāsane(nne)ṣu pratigrāheṣvaśītaspṛgviricyate| yathā ca vamane svedaprasekauṣadhakaphapittānilāḥ krameṇa pravartante| tathā virecane vātamūtrapurīṣapittakaphāḥ| punaścānte vāyuḥ| doṣāṇāṃ hi dehe tathā sanniveśānmārgavaiparītyācca śodhanayoriti|" iti|