Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
laṅghanaṃ kāryamāme tu, viṣṭabdhe svedanaṃ bhṛśam||27||
vidagdhe vamanaṃ, yadvā yathāvasthaṃ hitaṃ bhavet||27||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
turavadhāraṇe| āmākhye'jīrṇe laṅghanameva kāryam, na vamanavirecanādi| viṣṭabdhe svedanaṃ bhṛśaṃ kāryam| bhṛśaśabdenaitat dyotayati,-pūrvatrāpi svedanaṃ kāryamatra tvatyarthamiti| vidagdhe-vidagdhanāmnyajīrṇe, vamanaṃ kāryam| yadvā laṅghanasvedanavamanānāṃ yathāvasthaṃ-yathādoṣodrekaṃ, hitaṃ bhavettadeva kāryam| āmājīrṇe'pi svedanavamane, vidagdhe'pi laṅghanasvedane, iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
āmādīnāṃ cikitsāsāha-laṅghanamityādi bhṛśamiti triṣvapi yojyam| laṅghanādivibhāgastvatiśayārthaḥ yadāha khāraṇādiḥ-viṣṭabdhe svedanaṃ vartyo lavaṇoṣṇāmbu śasyate| vidagdhe vamanaṃ śastamupavāso virecanam||" iti| yadvā-athavā| yathāvasthaṃ hitaṃ-yasyājīrṇasya yasyāmavasthāyāṃ yaddhitaṃ, tasya tasyāmavasthāyāṃ taṣkāryamityarthaḥ| vibhāganiyamastu bāhulyābhiprāyeṇa| §2276