Chapter 10

sa tasya madhye bhavanasya vānaro latāgṛhāṃścitragṛhānniśāgṛhān |
jagāma sītāṃ prati darśanotsuko na caiva tāṃ paśyati cārudarśanām || 1 ||
[Analyze grammar]

sa cintayāmāsa tato mahākapiḥ priyāmapaśyan raghunandanasya tām |
dhruvaṃ nu sītā mriyate yathā na me vicinvato darśanameti maithilī || 2 ||
[Analyze grammar]

sā rākṣasānāṃ pravareṇa bālā svaśīlasaṃrakṣaṇa tat parā satī |
anena nūnaṃ pratiduṣṭakarmaṇā hatā bhavedāryapathe pare sthitā || 3 ||
[Analyze grammar]

virūparūpā vikṛtā vivarcaso mahānanā dīrghavirūpadarśanāḥ |
samīkṣya sā rākṣasarājayoṣito bhayādvinaṣṭā janakeśvarātmajā || 4 ||
[Analyze grammar]

sītāmadṛṣṭvā hyanavāpya pauruṣaṃ vihṛtya kālaṃ saha vānaraiściram |
na me'sti sugrīvasamīpagā gatiḥ sutīkṣṇadaṇḍo balavāṃśca vānaraḥ || 5 ||
[Analyze grammar]

dṛṣṭamantaḥpuraṃ sarvaṃ dṛṣṭvā rāvaṇayoṣitaḥ |
na sītā dṛśyate sādhvī vṛthā jāto mama śramaḥ || 6 ||
[Analyze grammar]

kiṃ nu māṃ vānarāḥ sarve gataṃ vakṣyanti saṃgatāḥ |
gatvā tatra tvayā vīra kiṃ kṛtaṃ tadvadasva naḥ || 7 ||
[Analyze grammar]

adṛṣṭvā kiṃ pravakṣyāmi tāmahaṃ janakātmajām |
dhruvaṃ prāyamupeṣyanti kālasya vyativartane || 8 ||
[Analyze grammar]

kiṃ vā vakṣyati vṛddhaśca jāmbavānaṅgadaśca saḥ |
gataṃ pāraṃ samudrasya vānarāśca samāgatāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]

anirvedaḥ śriyo mūlamanirvedaḥ paraṃ sukham |
bhūyastāvadviceṣyāmi na yatra vicayaḥ kṛtaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]

anirvedo hi satataṃ sarvārtheṣu pravartakaḥ |
karoti saphalaṃ jantoḥ karma yacca karoti saḥ || 11 ||
[Analyze grammar]

tasmādanirveda kṛtaṃ yatnaṃ ceṣṭe'hamuttamam |
adṛṣṭāṃśca viceṣyāmi deśān rāvaṇapālitān || 12 ||
[Analyze grammar]

āpānaśālāvicitāstathā puṣpagṛhāṇi ca |
citraśālāśca vicitā bhūyaḥ krīḍāgṛhāṇi ca || 13 ||
[Analyze grammar]

niṣkuṭāntararathyāśca vimānāni ca sarvaśaḥ |
iti saṃcintya bhūyo'pi vicetumupacakrame || 14 ||
[Analyze grammar]

bhūmīgṛhāṃścaityagṛhān gṛhātigṛhakānapi |
utpatannipataṃścāpi tiṣṭhan gacchanpunaḥ kva cit || 15 ||
[Analyze grammar]

apāvṛṇvaṃśca dvārāṇi kapāṭānyavaghaṭṭayan |
praviśanniṣpataṃścāpi prapatannutpatannapi |
sarvamapyavakāśaṃ sa vicacāra mahākapiḥ || 16 ||
[Analyze grammar]

caturaṅgulamātro'pi nāvakāśaḥ sa vidyate |
rāvaṇāntaḥpure tasminyaṃ kapirna jagāma saḥ || 17 ||
[Analyze grammar]

prākarāntararathyāśca vedikaścaityasaṃśrayāḥ |
śvabhrāśca puṣkariṇyaśca sarvaṃ tenāvalokitam || 18 ||
[Analyze grammar]

rākṣasyo vividhākārā virūpā vikṛtāstathā |
dṛṣṭā hanūmatā tatra na tu sā janakātmajā || 19 ||
[Analyze grammar]

rūpeṇāpratimā loke varā vidyādhara striyaḥ |
dṛṭā hanūmatā tatra na tu rāghavanandinī || 20 ||
[Analyze grammar]

nāgakanyā varārohāḥ pūrṇacandranibhānanāḥ |
dṛṣṭā hanūmatā tatra na tu sītā sumadhyamā || 21 ||
[Analyze grammar]

pramathya rākṣasendreṇa nāgakanyā balāddhṛtāḥ |
dṛṣṭā hanūmatā tatra na sā janakanandinī || 22 ||
[Analyze grammar]

so'paśyaṃstāṃ mahābāhuḥ paśyaṃścānyā varastriyaḥ |
viṣasāda mahābāhurhanūmānmārutātmajaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]

udyogaṃ vānarendrāṇaṃ plavanaṃ sāgarasya ca |
vyarthaṃ vīkṣyānilasutaścintāṃ punarupāgamat || 24 ||
[Analyze grammar]

avatīrya vimānācca hanūmānmārutātmajaḥ |
cintāmupajagāmātha śokopahatacetanaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]