Harivamsa [appendix] [sanskrit]

101,601 words

The Sanskrit edition of the Harivamsa [appendix version], an important addition to the larger epic Mahabharata, existing in several editions. The text deals with the ancient Indian Solar and Lunar dynasties leading and recounts the history of Krishna.

vaiśaṃpāyana uvaca tau tu vṛndāvanaṃ prāptau vasudevasutāv ubhau || 1 ||
[Analyze grammar]

ceraturvatsayūthāni cārayantau svarūpiṇau || 2 ||
[Analyze grammar]

praviśya ca mahāraṇyaṃ tadā vṛndāvanaṃ vanam || 3 ||
[Analyze grammar]

remire suciraṃ kālaṃ yatheṣṭaṃ sahakeśavāḥ || 4 ||
[Analyze grammar]

gāvaśca kṣīrasaṃpannā mahiṣyaśca sunirvṛtāḥ || 5 ||
[Analyze grammar]

tasmin kāle tadā ceruḥ savatsāśca yathāsukham || 6 ||
[Analyze grammar]

cacāra ca yadā kṛṣṇastadā vṛndāvanevane || 5 ||
[Analyze grammar]

atha trayodaśe varṣe vardhamāne ca keśave || 7 ||
[Analyze grammar]

saṃprāpto gharmasamayaḥ kṛṣṇe vṛndāvane sthite || 8 ||
[Analyze grammar]

gate ca bhāskare kāṣṭhāmuttarāṃ tīkṣṇadīdhitau || 9 ||
[Analyze grammar]

marīcyo dikṣu sarvāsu prasṛtāstīkṣṇavarcasaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]

lobhayantyo mṛgāñchaśvattīkṣṇaraśmau divākare || 11 ||
[Analyze grammar]

dāvadagdhavibhinnebhyaḥ kīcakebhyo vinirgatāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]

saptārciṣo giriṃ dagdhamudabhūvannitastataḥ || 13 ||
[Analyze grammar]

ruravastarakṣavaścaiva daghdadehā davānalaiḥ || 14 ||
[Analyze grammar]

kuñjarā gharghararavā gharmakālavilolitāḥ || 15 ||
[Analyze grammar]

gharmavātasamākrāntā vinedurvisvaraṃ ravam || 16 ||
[Analyze grammar]

kṛṣṇalāḥ pākanirbhinnā vanavāyuvidāritāḥ || 17 ||
[Analyze grammar]

petuśca sarvataḥ pṛthvīṃ raktapātā ivādriṣu || 18 ||
[Analyze grammar]

reṇavo bahulā bhūmernetramārgavirodhinaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]

tamāṃsīva hi gopānāṃ dṛṣṭiṃ pidadhire muhuḥ || 20 ||
[Analyze grammar]

gopāś gharmasaṃtaptā madhyaṃ yāte divākare || 21 ||
[Analyze grammar]

vaneṣu drumamūleṣu gāśca saṃkālya tasthire || 22 ||
[Analyze grammar]

gopyaḥ kumbhīḥ samādāya nīraiḥ pūrṇāḥ samantataḥ || 23 ||
[Analyze grammar]

uṣṇaraśmikaraistaptāśchāyāmāśritya tasthire || 24 ||
[Analyze grammar]

vastrairjalārdraiḥ satataṃ vāhayantyaḥ kucānpṛthūn || 25 ||
[Analyze grammar]

jalabindūndṛtigatāñchītalānamalānmuhuḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

ādāya pathi gopālā āsyaśoṣaṃ nirāsire || 27 ||
[Analyze grammar]

mṛṇālairdehajaṃ rūkṣaṃ nīḍasthāśca vihaṃgamāḥ || 28 ||
[Analyze grammar]

atyuṣṇagharghararavāḥ śuṣkaparṇanivāsinaḥ || 29 ||
[Analyze grammar]

vinedurbhṛśasaṃtaptā dāvarūkṣaiḥ samāhatāḥ || 30 ||
[Analyze grammar]

puṣpairvaibhītakairbhinnā janaprāṇaharaiḥ samam || 31 ||
[Analyze grammar]

kiṃpākaphalagandhāḍhyāḥ kālayanto mṛgadvijān || 32 ||
[Analyze grammar]

itaḥ kvacittataḥ sadyastato'nyatra tataḥ punaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]

vātā vavurmahāvegāḥ kālayanto rajo diśaḥ || 34 ||
[Analyze grammar]

āgneyaṃ teja evaitatprasṛtaṃ mādhavasya ha || 35 ||
[Analyze grammar]

vardhamāne mahāgharme jagataḥ śoṣahetuke || 36 ||
[Analyze grammar]

keśave jagatāṃ pāle sthite vṛndāvane vane || 37 ||
[Analyze grammar]

vyādhirgopakule tatra babhūva tumulo mahān || 38 ||
[Analyze grammar]

vyādhayo vividhākārā goṣu gopālakeṣu ca || 39 ||
[Analyze grammar]

prādurbabhūvurbahavo gharmakāla upasthite || 40 ||
[Analyze grammar]

mahiṣāśca bhṛśaṃ taptā jvarātīsāramūrchitāḥ || 41 ||
[Analyze grammar]

sahasā prapatanti sma vajrabhinnā nagā iva || 42 ||
[Analyze grammar]

stabdhalomākṣipakṣmāṇo lambakarṇaśirodharāḥ || 43 ||
[Analyze grammar]

sravadakṣimukhaghrāṇā dantaiḥ kaṭakaṭāyitaiḥ || 44 ||
[Analyze grammar]

prāsvapanpraśritamukhā ghrāṇadantaiḥ prasāritaiḥ || 44 ||
[Analyze grammar]

apūrvavarṇāḥ paśavo necchanto yavasaṃ tṛṇam || 45 ||
[Analyze grammar]

abhīkṣṇaṃ capalāṅgāśca parinimnākṣimaṇḍalāḥ || 46 ||
[Analyze grammar]

krandamānāśca tiṣṭhanti śayitāśca sahasraśaḥ || 47 ||
[Analyze grammar]

bhūmau paripatanti sma sraṃsayantaḥ śakṛntyapi || 48 ||
[Analyze grammar]

evaṃvidhairahobhiśca pañcaṣaiśca dinairabhūt || 49 ||
[Analyze grammar]

mahiṣāṇāṃ gavāṃ cāpi dāruṇaṃ mṛtyusaṃśayam || 50 ||
[Analyze grammar]

apūrvamevaṃ sahasā gopālānāmabhūdbhayam || 51 ||
[Analyze grammar]

pālayāne tu govinde gopālaiḥ saha gogaṇam || 52 ||
[Analyze grammar]

savatsānāṃ gavāmevaṃ vyādhayaśca pṛthagvidhāḥ || 53 ||
[Analyze grammar]

aprajñātāḥ pradṛśyante vṛddhagopālapaṇḍitaiḥ || 54 ||
[Analyze grammar]

mantraiśca bheṣajairmukhyairbhiṣajaḥ śāstrayuktibhiḥ || 55 ||
[Analyze grammar]

yatamānāśca gopālā na śekustānnivāritum || 56 ||
[Analyze grammar]

kṛtvā cāṅgeṣu dahanaṃ sirāvedhāṃśca tadvidaḥ || 57 ||
[Analyze grammar]

kurvāṇā bahudhā yatnaṃ na vyādhīnpraticakrire || 58 ||
[Analyze grammar]

tato viṣaṇṇamabhavadgopālānāṃ tadā kulam || 59 ||
[Analyze grammar]

savṛddhabālaṃ sastrīkaṃ vyākrośadvyādhinā svayam || 60 ||
[Analyze grammar]

bhṛśamārtamabhūttrastaṃ saṃnipātajvarārditam || 61 ||
[Analyze grammar]

sarvamarmātigatayā mahāvedanayā yutam || 62 ||
[Analyze grammar]

pīḍitāḥ piṭakābhiśca grathitāḥ sarvatastanum || 63 ||
[Analyze grammar]

sirāsthimāṃsaṃ nirbhidya prādurbhūtaḥ savedanaiḥ || 64 ||
[Analyze grammar]

niṣkriyābhistathānyābhirvyādhibhirbhṛśapīḍitāḥ || 65 ||
[Analyze grammar]

vipannā vḍdhagopālāḥ sagoyūthāstvavāpatan || 66 ||
[Analyze grammar]

gopālāśca tathānye ca ye ca tadvanavāsinaḥ || 67 ||
[Analyze grammar]

sarve paripatanti sma pibanto yamunājalam || 68 ||
[Analyze grammar]

yamunātīrajenāśu spṛṣṭāḥ sarve ca vāyunā || 69 ||
[Analyze grammar]

tadā gopagaṇān sarvān sa vyādhiḥ samapadyata || 69 ||
[Analyze grammar]

jvaritāḥ kecidāpeturapare yakṣmiṇo'bhavan || 69 ||
[Analyze grammar]

anye'tisārasaṃyuktā yamunāvāyuvījitāḥ || 69 ||
[Analyze grammar]

evaṃ bahuvidhākārā vyādhayo goṣu viṣṭhitāḥ || 69 ||
[Analyze grammar]

kecinmṛtāḥ samāpeturmariṣyantastathāpare || 69 ||
[Analyze grammar]

vyādhirūpairbahuvidhairbhṛśamārtāstadābhavan || 70 ||
[Analyze grammar]

sarīsṛpāśca vyālā ye mṛgāḥ sarve ca pakṣiṇaḥ || 71 ||
[Analyze grammar]

prāṇino vividhākārā yāmunaṃ vanamāśritāḥ || 72 ||
[Analyze grammar]

te sarve mṛtasaṃkalpā mṛtāścaiva sahasraśaḥ || 73 ||
[Analyze grammar]

gopālāḥ saha gobhiśca paripeturdiśo daśa || 74 ||
[Analyze grammar]

sarve saṃghūrṇanayanā niśceṣṭā mūrchitā bhṛśam || 75 ||
[Analyze grammar]

peturvanacarā rājañjīvanto'pi mṛtā yathā || 76 ||
[Analyze grammar]

apānamūtradvārebhyo mukhanāsākṣikarṇataḥ || 77 ||
[Analyze grammar]

śoṇitaṃ lomakūpebhyo jantavaḥ sasṛjurbahu || 78 ||
[Analyze grammar]

sarveṣāṃ prāṇināmantaḥ samantātsavraṇairmukhaiḥ || 79 ||
[Analyze grammar]

aśakyamambu vāhartuṃ kiṃ punarbhojanādikam || 80 ||
[Analyze grammar]

dantāśca vipraśīryante keṣāṃcinna ca bhāṣaṇam || 81 ||
[Analyze grammar]

rasanodgīryate kaṇṭhaiḥ samantātsavraṇairapi || 82 ||
[Analyze grammar]

durgandhaṃ duḥsahaṃ tatra prādurāsīdviśeṣataḥ || 83 ||
[Analyze grammar]

sarveṣu samavāyeṣu duṣprekṣyaṃ ca samantataḥ || 84 ||
[Analyze grammar]

ākrośabahulaṃ cāsītsarvato yamunātaṭe || 85 ||
[Analyze grammar]

naragomṛgayūthānāmārtānāṃ sarvatodiśam || 86 ||
[Analyze grammar]

nāhāraṃ bhuñjate gāvo nauṣadhaṃ na ca khādanam || 87 ||
[Analyze grammar]

śvāsamātraṃ vrajaṃ sarvaṃ śayitaṃ gogaṇaiḥ saha || 88 ||
[Analyze grammar]

evaṃ gate vraje tasmiñchvāsamātre sthite nṛpa || 89 ||
[Analyze grammar]

atha kṛṣṇaśca rāmaśca kaiścidgopaiḥ sahāparaiḥ || 90 ||
[Analyze grammar]

pṛthaganyatra saṃvāsamādāvevābhyarocatām || 91 ||
[Analyze grammar]

bālo'pi buddhyā saṃcintya kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ || 92 ||
[Analyze grammar]

idamatretikartavyamiti niścitavānprabhuḥ || 93 ||
[Analyze grammar]

krośamātramatikramya parvatenāntarīkṛtaḥ || 94 ||
[Analyze grammar]

paraḥśataiḥ svasakhibhirnīrogaḥ samapadyata || 95 ||
[Analyze grammar]

mṛcchilāśarkarāvṛkṣa tṛṇakāṣṭhalatāguṇaiḥ || 96 ||
[Analyze grammar]

bhuvaḥ saṃsthānamālokya khānayāmāsa medinīm || 97 ||
[Analyze grammar]

utpādya salilaṃ kṛṣṇaḥ svayūthyaiḥ saha gogaṇaiḥ || 98 ||
[Analyze grammar]

tajjalaṃ sa piban kṛṣṇo nīrogaḥ samapadyata || 99 ||
[Analyze grammar]

taddṛṣṭvānye ca gopālāḥ śaktyālpatarayā yutāḥ || 100 ||
[Analyze grammar]

praāṇamanutiṣṭhanti teṣāṃ kṛṣṇo'bhavadgatiḥ || 101 ||
[Analyze grammar]

nandagopo yaśodā ca putrau dṛṣṭvā nirākulau || 102 ||
[Analyze grammar]

bhṛśamārtiyutau cāstāmantaḥprītiyutāvapi || 103 ||
[Analyze grammar]

bandhuvargo'pi sumahānnandagopasya cābhavat || 104 ||
[Analyze grammar]

tamavekṣya bhṛśaṃ tapto nābhavatkṛṣṇasaṃnidhau || 105 ||
[Analyze grammar]

anena bandhuvargeṇa saha me godhanena ca || 106 ||
[Analyze grammar]

mriyeyaṃ cāhamapyatretyevaṃ matirajāyata || 107 ||
[Analyze grammar]

atha kṛṣṇaśca rāmaśca jvaritau pitarau tadā || 108 ||
[Analyze grammar]

śrutvaivam paramodvignau vyathitau kila tau sthitau || 109 ||
[Analyze grammar]

bandhuvargaṃ ca sakalaṃ godhanaṃ ca tathāgatam || 110 ||
[Analyze grammar]

dṛṣṭvā paramasaṃtrāsamāgatau balakeśavau || 111 ||
[Analyze grammar]

atha tasyāmavasthāyāṃ gopālānāṃ vayotigaḥ || 112 ||
[Analyze grammar]

videhādāgataḥ kaścittasmin kolāhale kila || 113 ||
[Analyze grammar]

sa bandhuvargaṃ saṃprekṣya godhanaṃ ca tathāgatam || 114 ||
[Analyze grammar]

provācāmṛtasaṃkalpaṃ vākyaṃ vidvān sabhāgataḥ || 115 ||
[Analyze grammar]

vayaṃ paśūn samāśritya jīvāmo vigatajvarāḥ || 116 ||
[Analyze grammar]

paśūnāṃ ca patirdevaḥ sarvathā vṛṣhabhadhvajaḥ || 117 ||
[Analyze grammar]

tasyārcanavidhiṃ śīghraṃ kurudhvaṃ govṛṣasya ca || 118 ||
[Analyze grammar]

yena śāntimavāpsyāmo na mantrauṣadhapauṣṭikaiḥ || 119 ||
[Analyze grammar]

brāhmaṇāñchrutasaṃpannān samāhūya yathāvidhi || 120 ||
[Analyze grammar]

asmin saṃnihite sthāne samyagarcāma śaṃkaram || 121 ||
[Analyze grammar]

ityuktāḥ kulavṛddhena te gopāḥ kṛṣṇamāśritāḥ || 122 ||
[Analyze grammar]

tathā cakrurdvijendrāṃśca samāhūyārcanāvidaḥ || 123 ||
[Analyze grammar]

upahārairnamaskārairarcanābhiranekadhā || 124 ||
[Analyze grammar]

suprītamanaso viprāstathā cakruryathākramam || 125 ||
[Analyze grammar]

havirbhiḥ pāyasaiścāpi ghṛtena payasāmbunā || 126 ||
[Analyze grammar]

saṃtarpayanto viśveśaṃ hutvā cāgnau ṛṣadhvajam || 127 ||
[Analyze grammar]

devīṃ skandagaṇāṃścaiva govṛṣaṃ nandikeśvaram || 128 ||
[Analyze grammar]

vināyakaṃ ca saṃpūjya stutibhiścāstuvan haram || 129 ||
[Analyze grammar]

mantrairmāheśvarairevaṃ śāntimaṅgalayuktibhiḥ || 130 ||
[Analyze grammar]

pūjayanti sma viprendrāstadbhaktā bhaktavatsalam || 131 ||
[Analyze grammar]

puṣpairgandhaiśca dhūpaiśca dīpaiścaiva samantataḥ || 132 ||
[Analyze grammar]

pṛthakpṛthaksamarcanti brāhmaṇā vedapāragāḥ || 133 ||
[Analyze grammar]

arcā mūrdhni kṛtāstisraḥ saptarātraṃ ca saṃtatam || 134 ||
[Analyze grammar]

pṛthaggoghṛtadhārāstu yathāvidhyupapāditāḥ || 135 ||
[Analyze grammar]

teṣvevāhaḥsu viprendrāḥ saṃhitādhyayane ratāḥ || 136 ||
[Analyze grammar]

tribhirvedaistathā cakrurmahādevaprasaktaye || 137 ||
[Analyze grammar]

gānaiśca kecidgāyanti śaṃkaraṃ vṛṣabhadhvajam || 138 ||
[Analyze grammar]

nṛtyanti ca viśeṣeṇa rudraprītyarthamudyatāḥ || 139 ||
[Analyze grammar]

bhrūkṣepairakṣavikṣepairmukhānnayanasūcakaiḥ || 140 ||
[Analyze grammar]

hastavinyāsayogaiśca pādaghātaiśca bhāgataḥ || 141 ||
[Analyze grammar]

nṛttaṃ kurvatsu vipreṣu śivasya pramukhe tadā || 142 ||
[Analyze grammar]

saptame'hani madhāhne prodbhūtaṃ mahadadbhutam || 143 ||
[Analyze grammar]

teṣāmeko dvijendrastu vedavedāṅgapāragaḥ || 144 ||
[Analyze grammar]

unmatta iva saṃjajñe sāṭṭahāsaḥ punaḥ punaḥ || 145 ||
[Analyze grammar]

divyaṃ nṛttaṃ samālebhe divyaṃ geyaṃ tathaiva ca || 146 ||
[Analyze grammar]

māheśvareṇa bhūtena samāviṣṭo vimohitaḥ || 147 ||
[Analyze grammar]

vismitāḥ sarva evāsaṃstasmin sadasi ye sthitāḥ || 148 ||
[Analyze grammar]

sa ca vai divyanṛttānte devāveśī vaco'bravīt || 149 ||
[Analyze grammar]

asminmuhūrte kailāsādāgataḥ parameṣṭhinaḥ || 150 ||
[Analyze grammar]

śāsanaṃ samupādāya mūrdhnā sarvajagadguroḥ || 151 ||
[Analyze grammar]

vartamānaṃ paśūnāṃ ca gopālānāṃ ca saṃkaṭam || 152 ||
[Analyze grammar]

vane nivasatāṃ jñātvā prāṇināṃ ca mahadbhayam || 153 ||
[Analyze grammar]

yuṣmadarcāviśeṣācca sauṣṭhavācceha karmaṇaḥ || 154 ||
[Analyze grammar]

vaco govṛṣabhaktyā ca paśūnāṃ patirabravīt || 155 ||
[Analyze grammar]

śaṅkukarṇāśu gatvā tvaṃ yamunātīravāsinām || 156 ||
[Analyze grammar]

ārtānāṃ brūhi madvākyaṃ samāviśya dvijottamam || 157 ||
[Analyze grammar]

sarvaprāṇiṣu sarvatra dvāparānte mahāsuraḥ || 158 ||
[Analyze grammar]

manuṣyaloke bhogārthaṃ dṛṣṭvā bandhūnanekaśaḥ || 159 ||
[Analyze grammar]

jātaḥ kālaḥ kalirnāma virocanasuto balī || 160 ||
[Analyze grammar]

anujāto baleḥ pūrvamasurendro mahābalaḥ || 161 ||
[Analyze grammar]

viṣavṛkṣaḥ kapittho'būtkālindyā dakṣiṇe taṭe || 162 ||
[Analyze grammar]

prabhūtaskandhaviṭapaḥ khagamairanupāsitaḥ || 163 ||
[Analyze grammar]

parivārāstamāśritya bahubhṛtyāstadāśrayāḥ || 164 ||
[Analyze grammar]

viṣakaṇṭakino vṛkṣā latā vallyaśca jajñire || 165 ||
[Analyze grammar]

tasya bhāryāḥ sapakṣāśca sahasratanayāstathā || 166 ||
[Analyze grammar]

gobhūtā vatsabhūtāśca caranti yamunātaṭe || 167 ||
[Analyze grammar]

nirgopā vanagāvastā darpayuktā savatsakāḥ || 168 ||
[Analyze grammar]

nirgopāśca tathā gāvaḥ savatsāḥ sarvato vane || 168 ||
[Analyze grammar]

viṣavṛkṣasya ca phalamupayuñjanti nirvṛtāḥ || 169 ||
[Analyze grammar]

sa ca dvādaśavarṣānte vṛkṣaḥ puṣpaphalākulaḥ || 170 ||
[Analyze grammar]

tadā bhavanti rogāśca tadgandharasamūrchitāḥ || 171 ||
[Analyze grammar]

sa tu puṣpitamātreṇa bhavetphalayuto drumaḥ || 172 ||
[Analyze grammar]

visṛjan kaṭukaṃ gandhaṃ vyādhīnāmākaraṃ muhuḥ || 173 ||
[Analyze grammar]

purā tadvanamutsṛjya jīvanti prāṇino bhayāt || 174 ||
[Analyze grammar]

drumāṇāṃ ca bhavedvyādhirvṛkṣāveśasamusthitaḥ || 175 ||
[Analyze grammar]

asmin kāle hi gopālāḥ prāyaśastadvanaṃ gatāḥ || 176 ||
[Analyze grammar]

gobhiḥ saha caranti sma te vṛkṣasyāvidūrataḥ || 177 ||
[Analyze grammar]

paryāyāddvādaśādbānāmasmin kāle kramāgate || 178 ||
[Analyze grammar]

vṛkṣaśca puṣpaphalavān kapitthaḥ samajāyata || 179 ||
[Analyze grammar]

vyādhayaśca jvarādīni bahurūpāṇi jajñire || 179 ||
[Analyze grammar]

atyāsannatayā kaṣṭamabhūdatranivāsinām || 180 ||
[Analyze grammar]

anyaccāha mahādevo nandagopasutāv ubhau || 181 ||
[Analyze grammar]

viṣaṃ ca viṣavṛkṣaṃ ca śaktau śīghramapohitum || 182 ||
[Analyze grammar]

itaḥ paraṃ vyādhayaśca na bhavantīha pūrvavat || 183 ||
[Analyze grammar]

sabhṛtyo viṣavṛkṣaśca ubhābhyāṃ caiva eva hi || 183 ||
[Analyze grammar]

chedite vyādhayastasminna jāyante sma pūrvavat || 183 ||
[Analyze grammar]

gāvo gopāśca jīvantu prasādātparameṣṭhinaḥ || 184 ||
[Analyze grammar]

ahaṃ tatra gamiṣyāmi yatrāste parameśvaraḥ || 185 ||
[Analyze grammar]

ambikākucakastūrī paṅkāṅkitabhujāntaraḥ || 186 ||
[Analyze grammar]

ityuktvāveśito vipraḥ saṃjñāṃ svāmāptavāṃstadā || 187 ||
[Analyze grammar]

ityuktvāntarhitaḥ syācca śaṅkukarṇo mahābaḹaḥ || 187 ||
[Analyze grammar]

atha sarve tu gopālāḥ saṃprekṣanta parasparam || 188 ||
[Analyze grammar]

rāmakṛṣṇau viśeṣeṇa prekṣante sma mudāyutāḥ || 189 ||
[Analyze grammar]

teṣāmiṅgitamākāraṃ jñātvā kṛṣṇaḥ svabāndhavān || 190 ||
[Analyze grammar]

idamāha vaco dhīmānmadhuraṃ madhurākṛtiḥ || 191 ||
[Analyze grammar]

abālo bālarūpeṇa mohayan sarvamānuṣān || 191 ||
[Analyze grammar]

śāsanāddevadevasya vayaṃ sarve viṣadrumam || 192 ||
[Analyze grammar]

yāsyāmo gopavṛddhāśca tiṣṭhantvatra sabālakāḥ || 193 ||
[Analyze grammar]

ityuktvā sahasā kṛṣṇaḥ kṛtvā viprānpradakṣiṇam || 194 ||
[Analyze grammar]

devālayaṃ ca taddhīmānprayayau yamunāvanam || 195 ||
[Analyze grammar]

saṃkarṣaṇena sahitā yuvāno gopapuṃgavāḥ || 196 ||
[Analyze grammar]

siṃhanādaṃ prakurvantaḥ kṛṣṇasya purato yayuḥ || 197 ||
[Analyze grammar]

muktarogā gaṇapateḥ paścādāgamanāddhareḥ || 198 ||
[Analyze grammar]

pṛṣṭhataḥ sarvagopālā brāhmaṇāśca tamanvayuḥ || 199 ||
[Analyze grammar]

vicinvānā yathoddiṣṭaṃ sarvatra yamunātaṭe || 200 ||
[Analyze grammar]

āghrāya tiktaṃ rūkṣamaṃ ca durgandhaṃ ghrāṇaduḥsaham || 201 ||
[Analyze grammar]

tamapaśyannadītīre prabhūtaṃ vṛkṣamucchritam || 202 ||
[Analyze grammar]

dūrādevāmbaratale vanasyopari ketuvat || 203 ||
[Analyze grammar]

ṭakkaiḥ kuntaiḥ kuṭhāraiśca khanitrairaparairdṛḍhaiḥ || 204 ||
[Analyze grammar]

chittvā te tadvanaṃ ghoramatidurvedhamāyasaiḥ || 205 ||
[Analyze grammar]

drumavallīlatārūpairdānavairabhirakṣitam || 206 ||
[Analyze grammar]

viṣavṛkṣāṃśca tāṃśchittvā tāv ubhau rāmakeśavau || 207 ||
[Analyze grammar]

jagmatustasya vṛkṣasya samīpaṃ prāṇividviṣaḥ || 208 ||
[Analyze grammar]

tau taṃ dadṛśaturdaityaṃ vṛkṣabhūtamavasthitam || 209 ||
[Analyze grammar]

triṃśadvyāmāyataskandhaṃ tadardhapariṇāhinam || 210 ||
[Analyze grammar]

atyucchritaṃ mahāśākhaṃ sarvaprāṇinirāśrayam || 211 ||
[Analyze grammar]

ṛte tatputradārāṃśca ye jīvanti tamāśritāḥ || 211 ||
[Analyze grammar]

tau samīkṣyāśu gtahane savatsā madagarvitāḥ || 212 ||
[Analyze grammar]

adṛṣṭamānuṣāḥ pūrvaṃ gāvastasthuḥ kutūhalāt || 213 ||
[Analyze grammar]

tāv ubhāvapi saṃprekṣya rāmakṛṣṇau viṣadrumam || 214 ||
[Analyze grammar]

pakvairapakvairbālaiśca sarvataḥ saṃvṛtaḥ phalaiḥ || 215 ||
[Analyze grammar]

atho viṣaphalaṃ chettumudyatau narapuṃgavau || 215 ||
[Analyze grammar]

saṃrabdhau kāṣṭhapāṣāṇaiḥ śātayāmāsatuḥ phalam || 216 ||
[Analyze grammar]

ucchritya bāhū vipulau nirbhujya daśanacchadam || 217 ||
[Analyze grammar]

vikṣepaṃ cakratuḥ khaṇḍaiḥ kāṣṭhānāmaśmanāmapi || 218 ||
[Analyze grammar]

dhanvināmapyavadhyāni dūratvādgaganecaraiḥ || 218 ||
[Analyze grammar]

phalānyaśātayatkṛṣṇo hastābhhyāṃ kāṣṭhaśaṅkubhiḥ || 219 ||
[Analyze grammar]

hastagrāhyānanekāṃśca kāṣṭhānpāṣāṇasaṃcayān || 220 ||
[Analyze grammar]

pradaduḥ satvarā gopāstayorhasteṣu sarvataḥ || 221 ||
[Analyze grammar]

udyamyāhatya tairevamūrdhvavakrāv ubhāvapi || 222 ||
[Analyze grammar]

phalāni kubhamātrāṇi pātayāṃ cakratuḥ kṣitau || 223 ||
[Analyze grammar]

tau bṛhadbhiḥ samāghnantau bahuśākhāsvanekadhā || 224 ||
[Analyze grammar]

pātyamānaiḥ phalaiścaiva cakratustumulaṃ svanam || 225 ||
[Analyze grammar]

gopāśca neduḥ saṃhṛṣṭā nedatustau ca siṃhavat || 226 ||
[Analyze grammar]

phalaśātanajaścāsīdekībhūto mahāravaḥ || 227 ||
[Analyze grammar]

tāśca gāvo bhṛśodvignā āsuraṃ bhāvamāśritāḥ || 228 ||
[Analyze grammar]

dṛṣṭavantyaścaśṛṇvantyaḥ prāgadṛṣṭaśrutaṃ vane || 229 ||
[Analyze grammar]

ghorā bhayānakā gāvaḥ savatsāstānabhidrutāḥ || 230 ||
[Analyze grammar]

nihantuṃ niścitā bhūtvā goppālānabhisaṃgatāḥ || 231 ||
[Analyze grammar]

dantairviṣāṇaiḥ pādaiśca laṅgūlairmastakaiḥ khuraiḥ || 232 ||
[Analyze grammar]

samāhatya nijaghrustān sakṛṣṇamusalāyudhān || 233 ||
[Analyze grammar]

hanyamānā vane gopāḥ paśubhirbhīmavikramaiḥ || 234 ||
[Analyze grammar]

aśaknuvantaste tatra viprajagmurdiśo daśa || 235 ||
[Analyze grammar]

humbhāravāśca nādāśca ceṣṭāśca vividhā guṇāḥ || 236 ||
[Analyze grammar]

yathā syuḥ saurabheyāṇāṃ na santyāsāṃ tathā kvacit || 237 ||
[Analyze grammar]

gavāṃ bhāvocitaḥ kṛṣṇastatsarvamupalakṣya ca || 238 ||
[Analyze grammar]

svayaṃ ca gopo medhāvī bālo'pi nipuṇaḥ sadā || 239 ||
[Analyze grammar]

vijñāya dānavagaṇaṃ tato gorūpadhāriṇam || 240 ||
[Analyze grammar]

ākārairiṅgitairyuktyā niścitaḥ sa tu buddhimān || 241 ||
[Analyze grammar]

sālaṃ gṛhītvā tatraiva sthito hyatibalastadā || 241 ||
[Analyze grammar]

tasminmuhūrte catvāro vatsabhūtāḥ kaleḥ sutāḥ || 242 ||
[Analyze grammar]

samāghnan sahasā kṛṣṇaṃ lalāṭaiścaraṇaiḥ khuraiḥ || 243 ||
[Analyze grammar]

sa tīkṣṇamāhataḥ kṛṣṇo vatsaistairvītasaṃbhramaḥ || 244 ||
[Analyze grammar]

hastābhyāmabhijagrāha saṃhatānvātaraṃhasaḥ || 245 ||
[Analyze grammar]

teṣāṃ balena vijñāya teṣu hastagateṣu ca || 246 ||
[Analyze grammar]

daityā niḥsaṃśayamiti harirniścitavānayam || 247 ||
[Analyze grammar]

tatkṣaṇādavicāryaiva prārabdhaṃ kāryamātmanaḥ || 248 ||
[Analyze grammar]

na cicchedāntare kṛṣṇo hastaprāptānavismitaḥ || 248 ||
[Analyze grammar]

ekaikameṣāṃ cikṣepa pādān saṃgṛhya līlayā || 249 ||
[Analyze grammar]

dakṣiṇena kareṇaiva gṛhītvā cetarānapi || 250 ||
[Analyze grammar]

evaṃ vatsairabhighnantaṃ sarve vatsā viṣadrumam || 251 ||
[Analyze grammar]

kṛṣṇaṃ dṛṣṭvābhyadhāvanta visṛjyānyānvimarditum || 252 ||
[Analyze grammar]

tān sarvānekahastena saṃdhārya sa mahādyutiḥ || 253 ||
[Analyze grammar]

apareṇāhanadvatsairucchritya balavāndrumam || 254 ||
[Analyze grammar]

tataḥ saṃbhūya te vatsāḥ sarvataśca samādravan || 255 ||
[Analyze grammar]

samāhananta saṃrabdhāḥ pādairdantaiśca mastakaiḥ || 256 ||
[Analyze grammar]

tān hatvā balavān kṛṣṇaḥ pādajānvaṃsakūrparaiḥ || 257 ||
[Analyze grammar]

vidhūyāpātayadbhūmau svakāryamanutasthivān || 258 ||
[Analyze grammar]

nṛtyanniva babhau kṛṣṇaḥ kurvannabhinayakriyām || 259 ||
[Analyze grammar]

śarīreṇa samagreṇa kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ || 260 ||
[Analyze grammar]

tenotsṛṣṭaiśca tairvatsaiḥ sāravadbhiranekadhā || 261 ||
[Analyze grammar]

babhañjurvṛkṣaśākhāstaṃ hanyamānā balīyasā || 262 ||
[Analyze grammar]

ugramuccaistaraṃ bhūyo vatsadrumasamāgame || 263 ||
[Analyze grammar]

prādurāsātikaṭukaṃ tanmahābhairavaṃ ravam || 264 ||
[Analyze grammar]

vṛkṣaśākhāvibhinnāṅgāḥ kāleyaste mahāsurāḥ || 265 ||
[Analyze grammar]

petuḥ pṛthivyāṃ svairdehaiḥ śavabhūtā mahāsurāḥ || 266 ||
[Analyze grammar]

phalaiśca sahitāḥ śākhāḥ śākhābhiḥ sahitāḥ śavāḥ || 267 ||
[Analyze grammar]

tatrāsīd rudhiraklinnā bhūmiḥ kiṃcitkṣaṇāntare || 268 ||
[Analyze grammar]

tasmin kolāhale vṛtte gāvastadvatsamātaraḥ || 269 ||
[Analyze grammar]

abhipetuḥ samudvighnāḥ sarvāstā yatra te sthitāḥ || 270 ||
[Analyze grammar]

tā āpatantīrevādau balavān rohiṇīsutaḥ || 271 ||
[Analyze grammar]

bhartsyan kāṣṭhaghātaiśca bhrāmayan sarvatodiśam || 272 ||
[Analyze grammar]

hanyamānān sutāndṛṣṭvā pragadṛṣṭaśrutena ca || 273 ||
[Analyze grammar]

tān sarvānekahastena saṃdhāpya sumahābalam || 273 ||
[Analyze grammar]

apareṇāhananvatsabhyo tyabala || 273 ||
[Analyze grammar]

mahārevaṇa sodvignāḥ svayaṃ cāpi bhṛśāhatāḥ || 274 ||
[Analyze grammar]

tāḥ samucchritalāṅgūlāḥ stabdhakarṇaśirodharāḥ || 275 ||
[Analyze grammar]

bhayādañcitalomāno viviśuḥ sarvato vanam || 276 ||
[Analyze grammar]

asurāḥ paśavastāsāmanvayo niṣphalo bhuvi || 277 ||
[Analyze grammar]

adyāpi saṃcarantyeva mahāraṇye janāvṛte || 278 ||
[Analyze grammar]

vaiśaṃpāyana uvāca atha dāmodaraḥ śīghraṃ hastaprāpāṅasaṃhatim || 279 ||
[Analyze grammar]

dikṣu sarvāsu vatsānāṃ kṣipanvṛkṣe babhañja ha || 280 ||
[Analyze grammar]

ubhābhyāmapi hastābhyāṃ yugapacca pṛthakca saḥ || 281 ||
[Analyze grammar]

ekagrāhaiśca bahubhir tairvatsairvṛkṣamāhanat || 282 ||
[Analyze grammar]

kṣipyamāṇaistato vṛkṣo vatsairbhagno'tha viṣṇunā || 283 ||
[Analyze grammar]

sāravanto hatā vṛkṣā vatsāśca nihatāstathā || 284 ||
[Analyze grammar]

aśeṣameva vatsānāṃ kṣayaṃ nītvā janādanaḥ || 285 ||
[Analyze grammar]

nanāda siṃhavatkṛṣṇaḥ saṃkarṣaṇasahāyavān || 286 ||
[Analyze grammar]

samāsannaśarīrāste śavabhūtāśca dānavāḥ || 287 ||
[Analyze grammar]

sarvato viṣavṛkṣasya śerate dharaṇītale || 288 ||
[Analyze grammar]

dāruṇaiśca vapurbhistairbhagnairaṅgairanekadhā || 289 ||
[Analyze grammar]

āplutā rudhiraugheṇa virejurvismayāvahāḥ || 290 ||
[Analyze grammar]

dṛṣṭvā tatkarma kṛṣṇasya vismitāstatra ye sthitāḥ || 291 ||
[Analyze grammar]

asādhyaṃ sumahatkāryaṃ kṛtvā kṛṣṇo vyavasthitaḥ || 292 ||
[Analyze grammar]

atha pūrvajamāmantrya kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ || 293 ||
[Analyze grammar]

śeṣaṃ vṛkṣaṃ samunmathya gopālairadahatsaha || 294 ||
[Analyze grammar]

viṣakaṇṭakino vṛkṣāstatra ye tānvyanīnaśat || 295 ||
[Analyze grammar]

tato vallyaśca bhūyiṣṭhā ye ca gulmāstadāśritāḥ || 296 ||
[Analyze grammar]

chittvā saṃgṛhya tān sarvānbhagno yatra viṣadrumaḥ || 297 ||
[Analyze grammar]

tatra parvatavad rāśiṃ kṛtvāgniṃ samupānayat || 298 ||
[Analyze grammar]

samūlaskandhaviṭapaṃ viṣavṛkṣamaśeṣataḥ || 299 ||
[Analyze grammar]

adahatpatitaiḥ sārdhaṃ phalaiḥ puṣpaiḥ śavaistathā || 300 ||
[Analyze grammar]

adahattadvanaṃ sarvaṃ saparvatamahādrumam || 301 ||
[Analyze grammar]

bhūyiṣṭhaṃ grīṣmakāle tu śuṣkaparṇatṛṇolapam || 302 ||
[Analyze grammar]

puṣpaparṇatṛṇopetaṃ bhasmībhūtaṃ janārdanaḥ || 302 ||
[Analyze grammar]

bhasmāvaśeṣaṃ saṃdahya śānte tasminvibhāvasau || 303 ||
[Analyze grammar]

ākāśātpuṣpavṛṣṭiśca papāta dharaṇītale || 304 ||
[Analyze grammar]

vavau vāyuḥ sukhasparśaḥ praśāntamabhavad rajaḥ || 305 ||
[Analyze grammar]

devaduṃdubhayo nedurnīrujaṃ cābhavadvanam || 306 ||
[Analyze grammar]

tato rāmaśca kṛṣṇaśca pūjyamānau mudā yutau || 307 ||
[Analyze grammar]

gopālairbrahmaṇaiḥ sārdhaṃ pratiyātau mahāvanāt || 308 ||
[Analyze grammar]

samūlaghātaṃ saṃdahya siddhārthāstaṃ mahādrumam || 309 ||
[Analyze grammar]

gopālāḥ kṛtakarmāṇaścakruḥ siṃhadhvaniṃ muhuḥ || 310 ||
[Analyze grammar]

praviśya yamunāṃ gopā jalakrīḍāstvanekaśaḥ || 311 ||
[Analyze grammar]

sakṛṣṇā gopamukhyāśca cakrurnityavihāriṇaḥ || 312 ||
[Analyze grammar]

jalavādyānyanekāni vādayantaḥ parasparam || 313 ||
[Analyze grammar]

cakruḥ śikṣāviśeṣāṃśca vyāyāmāṃśca jalāśrayān || 314 ||
[Analyze grammar]

nṛtyantaḥ praharantaśca gāyanto gopadārakāḥ || 315 ||
[Analyze grammar]

āliṅgantaḥ pramuditā laṅghayantaḥ parasparam || 316 ||
[Analyze grammar]

yuddhamārgaṃ ca saṃyūhya cakruryuddhakramaṃ muhuḥ || 317 ||
[Analyze grammar]

jalagūḍhaśarīrāste cerurnadyāmadhogatāḥ || 318 ||
[Analyze grammar]

antaścopari toyasya rāmakṛṣṇau mudā yutau || 319 ||
[Analyze grammar]

praśasyamānau gopālaiḥ svāmitvamupajagmatuḥ || 320 ||
[Analyze grammar]

athāparāhṇasamaye viśeṣitajalakriyau || 321 ||
[Analyze grammar]

samutteraturīśau tau sayūthāviva yūthapau || 322 ||
[Analyze grammar]

nandagopaniyogena tatrāsītpūrvameva hi || 323 ||
[Analyze grammar]

parikalpitamannādyaṃ putrayorutsave sati || 324 ||
[Analyze grammar]

tatastasya niyogācca suddhamāhāramāhṛtam || 325 ||
[Analyze grammar]

nyavedayaṃśca tatraiṣāṃ gopanāryaḥ sadārakāḥ || 326 ||
[Analyze grammar]

tatra tau vimale vastre paridhāya svalaṃkṛtau || 327 ||
[Analyze grammar]

ājahruraśanaṃ mṛṣṭamamṛtaṃ vibudhā iva || 328 ||
[Analyze grammar]

bhakṣyaṃ bhojyaṃ ca peyaṃ ca vidhivadvyañjanānvitam || 329 ||
[Analyze grammar]

bhakṣyabhojye coṣyalehye vividhairvyañjanairyute || 329 ||
[Analyze grammar]

āhṛtyācamya tatraiva kiṃcitkālaṃviśaśramuḥ || 330 ||
[Analyze grammar]

tatra maṅgalasaṃyuktāḥ śakunā yamunātaṭe || 331 ||
[Analyze grammar]

śivāśca lokasiddhyarthaṃ śivā vāco vavāśire || 332 ||
[Analyze grammar]

tataśca rāmakṛṣṇau tau gopaiḥ krīḍāparāyaṇau || 332 ||
[Analyze grammar]

tata utthāya gopālāḥ svadeśānprati niryayauḥ || 333 ||
[Analyze grammar]

goniveśaṃ mudā yuktāḥ sāyāhne vītakalmaṣāḥ || 334 ||
[Analyze grammar]

nṛtyantaḥ prahasantśca dhāvantaśca parasparam || 335 ||
[Analyze grammar]

āliṅgantaḥ pramuditā laṅghayantastathāpare || 336 ||
[Analyze grammar]

sabhrūvilasitāṃ vīṇāṃ vādayantastathāpare || 337 ||
[Analyze grammar]

saveṇaśṛṅgavetrāṃ ca vīnāṃ ca vādayaṃstathā || 337 ||
[Analyze grammar]

pratiyātāḥ sukhaṃ gopāḥ sukaṇṭhā madhurasvarāḥ || 338 ||
[Analyze grammar]

paṭahānāṃ ninādaśca veṇuvīṇāvimiśritaḥ || 339 ||
[Analyze grammar]

samantataḥ prādurāsītkṛto gopairmudānvitaiḥ || 340 ||
[Analyze grammar]

evaṃ saṃbhūtamatulaṃ śabdaṃ kurvan kumārakāḥ || 341 ||
[Analyze grammar]

praharṣamatulaṃ labdhvā bhejire vāsameva te || 342 ||
[Analyze grammar]

gatasya tasya devasya dharmakālo mahānabhūt || 342 ||
[Analyze grammar]

alpodako mahāraudraḥ sarvaprāṇinirāśrayaḥ || 342 ||
[Analyze grammar]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Harivamsa Chapter 11

Cover of edition (2013)

Shri Harivamsa Purana (Narayani Language)
by Ramtej Pandey (2013)

With Commentary (Set Of 3 Volumes); Sanskrit Text with Hindi Translation; [Chaukhamba Sanskrit Pratishthan]

Buy now!
Cover of edition (2021)

Harivansha Mahapurana (Kannada)
by Saraswati Prakashan, Belgaum (2021)

1568 pages

Buy now!
Cover of Gujarati edition

Harivamsa Purana in Gujarati
by Gita Press, Gorakhpur (2017)

હરિવંશપુરાણ

Buy now!
Cover of edition (2012)

Shri Harivamsha Purana (Telugu)
by Gollapudi Veeraswamy Son (2012)

శ్రీ వారివంశవ్రరాణం [Gollapudi Veeraswamy Son]

Buy now!
Cover of edition (2021)

Shri Harivamsa Purana in Marathi
by Jitendra Nath Thakur (2021)

श्रीहरिवंशपुराण [Dharmik Prakashan Sanstha, Mumbai]

Buy now!
Cover of edition (2012)

Harivamsa Purana
by Ras Bihari Lal and Sons (2012)

Set of 10 Volumes; Transliterated Text with English Translation; [5425 pages]

Buy now!
Cover of edition (2013)

Harivamsa Purana in 3 Volumes
by Shanti Lal Nagar (2013)

Text with English Notes and Index; [Eastern Book Linkers]

Buy now!
Like what you read? Consider supporting this website: