Brihat-samhita [sanskrit]
26,560 words
The Sanskrit text of the Brihat-samhita from the 6th-century authored by Varaha Mihira in present-day Ujjain, India. It primarily deals with astrology and astronomy but is presented as an encyclopedia of knowledge.
Chapter 96 - pākādhyāyaḥ [pāka-adhyāya]
[English text for this chapter is available]
pakṣādbhānoḥ somasya māsiko'ṅgārakasya vaktroktaḥ |
ādarśanācca pāko budhasya jīvasya varṣeṇa || 1 ||
[Analyze grammar]
ṣaḍbhiḥ sitasya māsairabdena śaneḥ suradviṣo'bdārdhāt |
varṣātsūryagrahaṇe sadyaḥ syāttvāṣṭrakīlakayoḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
tribhireva dhūmaketormāsaiḥ śvetasya saptarātrānte |
saptāhātpariveṣendracāpasandhyābhrasūcīnām || 3 ||
[Analyze grammar]
śītoṣṇaviparyāsaḥ phalapuṣpamakālajaṃ diśāṃ dāhaḥ |
sthiracarayoranyatvaṃ prasūtivikṛtiśca ṣaṇmāsāt || 4 ||
[Analyze grammar]
akriyamāṇakakaraṇaṃ bhūkampo'nutsavo duriṣṭaṃ ca |
śoṣaścāśoṣyāṇāṃ sroto'nyatvaṃ ca varṣārdhāt || 5 ||
[Analyze grammar]
stambhakusūlārcānāṃ jalpitaruditaprakampitasvedāḥ |
māsatrayeṇa kalahendracāpanirghātapākāśca || 6 ||
[Analyze grammar]
kīṭākhumakṣikoragabāhulyaṃ mṛgavihaṅgavirutaṃ ca |
loṣṭasya cāpsu taraṇaṃ tribhireva vipacyate māsaiḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
prasavaḥ śunāmaraṇye vanyānāṃ grāmasampraveśaśca |
madhunilayatoraṇendradhvajāśca varṣātsamadhikādvā || 8 ||
[Analyze grammar]
gomāyugṛdhrasaṃghā daśāhikāḥ sadya eva tūryaravaḥ |
ākruṣṭaṃ pakṣaphalaṃ valmīko vidaraṇaṃ ca bhuvaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
ahutāśaprajvalanaṃ ghṛtatailavasādivarṣaṇaṃ cāpi |
sadyaḥ paripacyante māse'dhyardhe ca janavādaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
chatracitiyūpahutavahabījānāṃ saptabhirbhavati pakṣaiḥ |
chatrasya toraṇasya ca kecinmāsātphalaṃ prāhuḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
atyantaviruddhānāṃ snehaḥ śabdaśca viyati bhūtānām |
mārjāranakulayormūṣakeṇa saṅgaśca māsena || 12 ||
[Analyze grammar]
gandharvapuraṃ māsād rasavaikṛtyaṃ hiraṇyavikṛtiśca |
dhvajaveśmapāṃśudhūmākulā diśaścāpi māsaphalāḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
navakaikāṣṭadaśakaikaṣaṭtrikatrikasaṅkhyamāsapākāni |
nakṣatrāṇyaśvinipūrvakāṇi sadyaḥ phalāśleṣā || 14 ||
[Analyze grammar]
pitryānmāsaḥ ṣaṭ saṭtrayo'rdhamaṣṭau ca triṣaḍekaikāḥ |
māsacatuṣke'ṣāḍhe sadyaḥ pākābhijittārā || 15 ||
[Analyze grammar]
saptāṣṭavadhyardhaṃ trayastrayaḥ pañca caiva māsāḥ syuḥ |
śravaṇādīnāṃ pāko nakṣatrāṇāṃ yathāsaṅkhyam || 16 ||
[Analyze grammar]
nigaditasamaye na dṛśyate cedadhikataraṃ dviguṇe prapacyate tat |
yadi na kanakaratnagopradānairupaśamitaṃ vidhivaddvijaiśca śāntyā || 17 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the pākādhyāyaḥ [pāka-adhyāya]
Brihata Samhita (Sanskrit Text with Hindi Translation)
by Pandit Achyutananda Jha (2001)
Title: बृहत्संहिता (संस्कृत एवम् हिन्दी अनुवाद); Author: वराह मिहिर (Varaha Mihir); Publisher: Chaukhambha Vidya Bhawan
Buy now!
Brhatsamhita with the Commentary of Bhattotpala
by Krishna Chandra Dwivedi (2016)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 1229 pages;
Buy now!
Brihat Samhita with the Commentary of Utpalapatimala of Yogisvara
by K. V. Sharma (2012)
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan, Janakpuri; 754 pages; ISBN-10; 8186111360; ISBN-13: 9788186111369
Buy now!
Brihat Samhita (Hindi Translation)
by K. V. Sharma (2002)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 2359 pages; ISBN-13: 9789387890008.
Buy now!
Brhat Samhita (English translation)
by N. Chidambaram Iyer (2022)
Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.; 801 pages; Edited by Dr. Shrikrishna Jugnu; ISBN-10: 8171104215; ISBN-13: 9788171104215.
Buy now!
Brhat Samhita (English with notes)
by M. Ramakrishna Bhat (2010)
Publisher: Motilal Banarsidas Publishers Pvt. Ltd.; 1155 pages; ISBN-10: 8120810600; ISBN-13: 9788120810600.
Buy now!
Brhat Samhita (Telugu translation)
by Sishtla Umamaheswara Sharma (2020)
Publisher: Mohan Publications, Andhra Pradesh; 846 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Gujarati translation)
by - (2000)
Publisher: Shree Harihar Pustakalay, Surat; Author: Shri Varahamihira Acharya (શ્રી વરાહમિહીરાચાર્ય); 432 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Kannada translation)
by Sripada Raghunatha Kulkarni (2021)
Publisher: Srinidhi Publications, Bangalore; 668 pages with illustrations.
Buy now!