Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 50
arakṣayā vraṇe yasmin makṣikā nikṣipetkṛmīn||74||
te bhakṣayantaḥ kurvanti rujāśophāsrasaṃsravān||75||
surasādiṃ prayuñjīta tatra dhāvanapūraṇe||75||
saptaparṇakarañjārkanimbarājādanatvacaḥ||76||
gomūtrakalkito lepaḥ sekaḥ kṣārāmbunā hitaḥ||76||
pracśhādya māṃsapeśyā vā vraṇaṃ tānāśu nirharet||77||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
arakṣayā-apālanena. yasmin vraṇe makṣikā kṛmīnnikṣipet| te-tatrasthāḥ kṛmayo, vraṇaṃ bhakṣayanto rujādīn kurvanti| tatra-sakṛmau vraṇe, surasādigaṇaṃ dhāvanapūraṇetannimittaṃ, prayuñjīta| dhāvanaṃ ca pūraṇaṃ ca tasmin| tathā tasminvraṇe saptaparṇādīnāṃ tvaco gomūtrakalkitāḥpiṣṭāḥ, lepo hitaḥ| tathā, kṣārāmbunā seko hitaḥ| athavā māṃsapeśyā vraṇaṃ pracchhadya, tān-kṛmīn, āśu nirharet| §6582
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vraṇe kṛmipratīkāramāha-arakṣayeti| surasādigaṇasya vkāthena dhāvanaṃ, cūrṇena pūraṇam| rājādanaḥ-rājāhvaḥ| māṃsapeśyā-māṃsagarbhayā peśyā| tān-māṃsalobhāt peśīpraviṣṭān kṛmīn|