Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 12
yaśchinattyāmamajñānādyaśca pakvamupekṣate||13||
śvapacāviva vijñeyau tāvaniścitakāriṇau||14||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yaḥ-puruṣaḥ (vaidyaḥ), ajñānāt-mohāt, āmaṃ-apakvaṃ, chhinatti| yaśca pakvamupekṣate-na pāṭayati| tau-narau, śvapacatulyau vedyau, āturavyāpādanāt| tadvayāpādanaṃ tu kuto vidhattaḥ? ityāha-aniścitakāriṇau,-asamīkṣyavidhāyinau yataḥ| §6366 5
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
āmapakvalakṣaṇānabhijñaṇ nindati-yaścchinattīti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śastrakarmaṇaḥ prāk-pūrvaṃ, āturamiṣṭamannaṃ-yadvraṇe'pathyama tadvalādhānārthaṃ bhojayet| tathā, yo vedanākṣamaḥśastravyathāmasahiṣṇuḥ, tamāturaṃ madyocitaṃ tīkṣṇaṃtīvramadaṃ, madyaṃ pāyayet| evaṃ sati yatsyāttadāhana mūrcśatyannasaṃyogādityādi| yato'nnopayogānna muhyati| paraṃ tīkṣṇamadyapānānmattaḥ san śastraṃnyastamaṅge, na budhyate-na cetayate, tatkadarthanayā kliśyata ityarthaḥ|