Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
tatra saṃśodhanaiḥ sthaulyabalapittakaphādhikān||12||
āmadoṣajvaracchardiratīsārahṛdāmayaiḥ||12||
vibandhagauravodgārahṛllāsādibhirāturān||13||
madhyasthaulyādikān prāyaḥ pūrvaṃ pācanadīpanaiḥ||13||
ebhirevāmayairārtān hīnasthaulyabalādikān||14||
kṣuttṛṣṇānigrahairdoṣaistvārtān madhyabalairdṛḍhān||14||
samīraṇātapāyāsaiḥ kimutālpabalairnarān||15||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
laṅghayediti vartate| tatra-teṣu laṅghanīyeṣu madhye, saṃśodhanākhyairlaṅghanaiḥ sthailyādyadhikān tathā, āmadoṣādibhirārtān laṅghayet| madhyetyādi| tathā madhyasthaulyabalapit āmadoṣādibhirgadairāturān prāyaḥ pūrvaṃ pācanadīpanairlaṅghanabhedairlaṅghayet| prāyograhaṇaṃ deśakālādyapekṣayā niyamasyāsarvaviṣayatvajñāpanārtham| hīnasthaulyabalādikāṃstu sataḥ kṣuttṛṣṇānigrahaiḥ-bubhukṣāpipāsāvegavidhāraṇākhyairlaṅghanaviśeṣairlaṅghayet| doṣaiḥ-vātapittakaphairmadhyabalairārtān, tathā dṛḍhānśaktān, samīraṇādibhirlaṅghayet| āyāso-vyāyāmaḥ| kimutakiṃpunaḥ? alpabalairdoṣairārtān samīraṇādibhirlaṅghayet| sutarāṃ hīnabalairārtān laṅghayedevetyarthaḥ|