Moksopaya [sanskrit]
192,019 words | ISBN-10: 8120831470 | ISBN-13: 9788120831476
This Sanskrit edition of the Moksopaya. It is a large philosophical text dealing with “the science of liberation”. Similar to the Yoga-vasistha in content, the Mokshopaya-shastra was likely its predecessor, said to contain 30,000 shlokas (metrical verses). One of the core philosophies of the texts teaches the non-existence of cognitive objects; while holding such a view leads to an attitude of dispassion towards worldly matters.
Chapter 50
cittasattāvikalpopākhyānaṃ nāma sargaḥ |
pañcāśaḥ sargaḥ |
rāmaḥ |
bhagavan sarvadharmajña tvayaiṣā bilvarūpiṇī |
mahācidghanasatteti kathiteti matirmama || 1 ||
[Analyze grammar]
cinmajjarūpamakhilamahantādīdamātatam |
na manāgapi bhedo'sti dvaitaikyakalanātmakaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
vasiṣṭhaḥ |
yathā brahmāṇḍakūṣmāṇḍamajjā mervādisaṃsthitiḥ |
tathā cidbilvamajjeyaṃ brahmāṇḍādyā jagatsthitiḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
sṛṣṭiścidbilvamajjasya jagadākhyā camatkṛtiḥ |
sthitā suṣuptasomyāntaḥ śilāntaḥ sanniveśavat || 4 ||
[Analyze grammar]
atremāminduvadana citrāṃ vismayakāriṇīm |
varṇyamānāṃ mayā ramyāmanyāmākhyāyikāṃ śṛṇu || 5 ||
[Analyze grammar]
snigdhā spaṣṭā mṛdusparśā mahāvistāraśālinī |
nibiḍā nityanīrandhrā kvacidasti mahāśilā || 6 ||
[Analyze grammar]
tasyāmantaḥ praphultāni padmāni subahūnyapi |
karṇikājātamūlāni mūlāntaḥkarṇikāni ca |
ūrdhvamūlānyadhomūlānyamūlānītarāṇi ca || 7 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ ca nikaṭe santi śaṅkhāśśatasahasraśaḥ |
cakraughāśca mahākārāḥ padmavatsanniveśinaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
rāmaḥ |
satyametanmayā dṛṣṭā tādṛśī sā mahāśilā |
sāligrāme harerdhāmni vidyate parivāriṇī || 9 ||
[Analyze grammar]
vasiṣṭhaḥ |
evametadvijānāsi dṛṣṭavānasi tāśśilāḥ |
yo yaśca tatra pāṣāṇaḥ sa sarvastādṛgantaraḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
mayā tviyamapūrvaiva śileyaṃ varṇyate tava |
yasyāmantarmahākukṣau sarvamasti ca nāsti ca || 11 ||
[Analyze grammar]
cicchilaiṣā mayoktā te yasyāmantarjaganti khe |
ghanatvaikātmakatvādivaśādeṣā śileva cit || 12 ||
[Analyze grammar]
apyatyantaghanāṅgāyā anīrandhrākṛterapi |
vidyate'ntaḥ paraṃ brahma vyomnīva vipulānilaḥ || 13 ||
[Analyze grammar]
dyauḥ kṣamā vāyurākāśaṃ parvatāḥ sarito diśaḥ |
santi tasyāṃ śilā sā ca suṣirā na manāgapi || 14 ||
[Analyze grammar]
asyāmekaghanāṅgātma jagatpadmaṃ vijṛmbhate |
etasmādvastuno nānyadanyacca dvyātmakaṃ ca vā || 15 ||
[Analyze grammar]
bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyaccicchilāyāṃ sālabhañjikā |
tathāsti tatra tatsarvaṃ saṃsthānaṃ vastuno yathā || 16 ||
[Analyze grammar]
upalāntaḥ sanniveśo nānātmāpyekapiṇḍatām |
yathā dhatte tathaiṣā citpiṇḍākāraikikā ghanā || 17 ||
[Analyze grammar]
yathā padmaśśilākośādabhinno'pi vapurmayaḥ |
tathā sargaścito rūpādabhinno'pi vapurmayaḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
suṣuptāvasthayā cakrapadmalekhāśśilodare |
yathā sthitāściterantastatheyaṃ jagadāvalī || 19 ||
[Analyze grammar]
śilāntaḥ padmalekhālī maricāntaścamatkṛtiḥ |
nodeti nāstamāyāti yathā sargastathā citau || 20 ||
[Analyze grammar]
yathāparandhro'nanyo'ntarmajjā bilve nirantaraḥ |
tathā labhyavikārāḍhyā citau brahmāṇḍamaṇḍalī || 21 ||
[Analyze grammar]
vikārādi tadeveti buddhaivoktiranarthikā |
tattāṃ samupayātyāśu jalabindurivāmbhasi || 22 ||
[Analyze grammar]
anantatvācciteretadvikārādi citeriti |
uktyā sampadyate tacca tallayena vilīyate || 23 ||
[Analyze grammar]
brahmaivedaṃ vikārādi vikārādyarthavarjitam |
varjanāvarjane'rthasya brahmaivānantatāvaśāt || 24 ||
[Analyze grammar]
brahmasthiti vikārādi brahmaivotpāditaṃ kramāt |
atrānyārthavidaṃ viddhi mṛgatṛṣṇāmbhasā samām || 25 ||
[Analyze grammar]
bījaṃ puṣpaphalāntassthaṃ bījāntaṃ nānyatātmakam |
tādṛśī bījasattā sā bhavitrī yā tathottaram || 26 ||
[Analyze grammar]
cidghane cidghanatvaṃ yatsa eva trijagatkramaḥ |
ekatvamanayordvitvamekābhāve dvayoḥ kṣatiḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
jagadanyagbhavotpatti na kadācidanīdṛśam |
cidacinna kadācinna dvayametanmitho dvayam || 28 ||
[Analyze grammar]
mahāśilāntare'bhedye lekhātmāsti yathā bahu |
tadanyānanyamajjādi cidghane trijagadgatiḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
yathā śilāntarlekhādi bhidyate na śilāṅgataḥ |
tatsāratvāttathā mantṛkartṛtvādi jagacciteḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
yathā śilāntarabjānāṃ spandāspandabhavābhavāḥ |
viṣayatvaṃ na gacchanti kartāro jagatastathā || 31 ||
[Analyze grammar]
nedaṃ kadācitkriyate na kadācana naśyati |
adrivannyagbhavollāsavilāsāvedanātmakam || 32 ||
[Analyze grammar]
yathā yatra yadākāraṃ tathā tatra tadeva hi |
brahma sarvātmakaṃ sarvaṃ suṣuptasthamavasthitam || 33 ||
[Analyze grammar]
bhūribhāvavikārāḍhyo yo'yaṃ jagadurubhramaḥ |
suṣuptameva tadviddhi śilāntaḥ paṅkajādivat || 34 ||
[Analyze grammar]
nityaṃ suṣuptapadameva jagadvilāsaḥ somya praśāntasamacidghanakhātmakatvāt |
padmāśśilāta iva sargadaśāḥ svasārāddṛṣṭyā na bhedamupayānti kayācideva || 35 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Moksopaya Chapter 50
The Yogavasistha of Valmiki
by Vasudeva Laxmana Sharma Pansikar (2008)
With the Commentary Vasistha Maharamayana Tatparyaprakasa (Volume I and II): Sanskrit Only; [Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.]
Buy now!