Chapter 277

yudhiṣṭhira uvāca |
nātmānamanuśocāmi nemānbhrātṝnmahāmune |
haraṇaṃ cāpi rājyasya yathemāṃ drupadātmajām || 1 ||
[Analyze grammar]

dyūte durātmabhiḥ kliṣṭāḥ kṛṣṇayā tāritā vayam |
jayadrathena ca punarvanādapahṛtā balāt || 2 ||
[Analyze grammar]

asti sīmantinī kāciddṛṣṭapūrvātha vā śrutā |
pativratā mahābhāgā yatheyaṃ drupadātmajā || 3 ||
[Analyze grammar]

mārkaṇḍeya uvāca |
śṛṇu rājankulastrīṇāṃ mahābhāgyaṃ yudhiṣṭhira |
sarvametadyathā prāptaṃ sāvitryā rājakanyayā || 4 ||
[Analyze grammar]

āsīnmadreṣu dharmātmā rājā paramadhārmikaḥ |
brahmaṇyaśca śaraṇyaśca satyasaṃdho jitendriyaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]

yajvā dānapatirdakṣaḥ paurajānapadapriyaḥ |
pārthivo'śvapatirnāma sarvabhūtahite rataḥ || 6 ||
[Analyze grammar]

kṣamāvānanapatyaśca satyavāgvijitendriyaḥ |
atikrāntena vayasā saṃtāpamupajagmivān || 7 ||
[Analyze grammar]

apatyotpādanārthaṃ sa tīvraṃ niyamamāsthitaḥ |
kāle parimitāhāro brahmacārī jitendriyaḥ || 8 ||
[Analyze grammar]

hutvā śatasahasraṃ sa sāvitryā rājasattama |
ṣaṣṭhe ṣaṣṭhe tadā kāle babhūva mitabhojanaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]

etena niyamenāsīdvarṣāṇyaṣṭādaśaiva tu |
pūrṇe tvaṣṭādaśe varṣe sāvitrī tuṣṭimabhyagāt |
svarūpiṇī tadā rājandarśayāmāsa taṃ nṛpam || 10 ||
[Analyze grammar]

agnihotrātsamutthāya harṣeṇa mahatānvitā |
uvāca cainaṃ varadā vacanaṃ pārthivaṃ tadā || 11 ||
[Analyze grammar]

brahmacaryeṇa śuddhena damena niyamena ca |
sarvātmanā ca madbhaktyā tuṣṭāsmi tava pārthiva || 12 ||
[Analyze grammar]

varaṃ vṛṇīṣvāśvapate madrarāja yathepsitam |
na pramādaśca dharmeṣu kartavyaste kathaṃcana || 13 ||
[Analyze grammar]

aśvapatiruvāca |
apatyārthaḥ samārambhaḥ kṛto dharmepsayā mayā |
putrā me bahavo devi bhaveyuḥ kulabhāvanāḥ || 14 ||
[Analyze grammar]

tuṣṭāsi yadi me devi kāmametaṃ vṛṇomyaham |
saṃtānaṃ hi paro dharma ityāhurmāṃ dvijātayaḥ || 15 ||
[Analyze grammar]

sāvitryuvāca |
pūrvameva mayā rājannabhiprāyamimaṃ tava |
jñātvā putrārthamukto vai tava hetoḥ pitāmahaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]

prasādāccaiva tasmātte svayaṃbhuvihitādbhuvi |
kanyā tejasvinī saumya kṣiprameva bhaviṣyati || 17 ||
[Analyze grammar]

uttaraṃ ca na te kiṃcidvyāhartavyaṃ kathaṃcana |
pitāmahanisargeṇa tuṣṭā hyetadbravīmi te || 18 ||
[Analyze grammar]

mārkaṇḍeya uvāca |
sa tatheti pratijñāya sāvitryā vacanaṃ nṛpaḥ |
prasādayāmāsa punaḥ kṣipramevaṃ bhavediti || 19 ||
[Analyze grammar]

antarhitāyāṃ sāvitryāṃ jagāma svagṛhaṃ nṛpaḥ |
svarājye cāvasatprītaḥ prajā dharmeṇa pālayan || 20 ||
[Analyze grammar]

kasmiṃścittu gate kāle sa rājā niyatavrataḥ |
jyeṣṭhāyāṃ dharmacāriṇyāṃ mahiṣyāṃ garbhamādadhe || 21 ||
[Analyze grammar]

rājaputryāṃ tu garbhaḥ sa mālavyāṃ bharatarṣabha |
vyavardhata yathā śukle tārāpatirivāmbare || 22 ||
[Analyze grammar]

prāpte kāle tu suṣuve kanyāṃ rājīvalocanām |
kriyāśca tasyā muditaścakre sa nṛpatistadā || 23 ||
[Analyze grammar]

sāvitryā prītayā dattā sāvitryā hutayā hyapi |
sāvitrītyeva nāmāsyāścakrurviprāstathā pitā || 24 ||
[Analyze grammar]

sā vigrahavatīva śrīrvyavardhata nṛpātmajā |
kālena cāpi sā kanyā yauvanasthā babhūva ha || 25 ||
[Analyze grammar]

tāṃ sumadhyāṃ pṛthuśroṇīṃ pratimāṃ kāñcanīmiva |
prāpteyaṃ devakanyeti dṛṣṭvā saṃmenire janāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]

tāṃ tu padmapalāśākṣīṃ jvalantīmiva tejasā |
na kaścidvarayāmāsa tejasā prativāritaḥ || 27 ||
[Analyze grammar]

athopoṣya śiraḥsnātā daivatānyabhigamya sā |
hutvāgniṃ vidhivadviprānvācayāmāsa parvaṇi || 28 ||
[Analyze grammar]

tataḥ sumanasaḥ śeṣāḥ pratigṛhya mahātmanaḥ |
pituḥ sakāśamagamaddevī śrīriva rūpiṇī || 29 ||
[Analyze grammar]

sābhivādya pituḥ pādau śeṣāḥ pūrvaṃ nivedya ca |
kṛtāñjalirvarārohā nṛpateḥ pārśvataḥ sthitā || 30 ||
[Analyze grammar]

yauvanasthāṃ tu tāṃ dṛṣṭvā svāṃ sutāṃ devarūpiṇīm |
ayācyamānāṃ ca varairnṛpatirduḥkhito'bhavat || 31 ||
[Analyze grammar]

rājovāca |
putri pradānakālaste na ca kaścidvṛṇoti mām |
svayamanviccha bhartāraṃ guṇaiḥ sadṛśamātmanaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]

prārthitaḥ puruṣo yaśca sa nivedyastvayā mama |
vimṛśyāhaṃ pradāsyāmi varaya tvaṃ yathepsitam || 33 ||
[Analyze grammar]

śrutaṃ hi dharmaśāstre me paṭhyamānaṃ dvijātibhiḥ |
tathā tvamapi kalyāṇi gadato me vacaḥ śṛṇu || 34 ||
[Analyze grammar]

apradātā pitā vācyo vācyaścānupayanpatiḥ |
mṛte bhartari putraśca vācyo māturarakṣitā || 35 ||
[Analyze grammar]

idaṃ me vacanaṃ śrutvā bharturanveṣaṇe tvara |
devatānāṃ yathā vācyo na bhaveyaṃ tathā kuru || 36 ||
[Analyze grammar]

mārkaṇḍeya uvāca |
evamuktvā duhitaraṃ tathā vṛddhāṃśca mantriṇaḥ |
vyādideśānuyātraṃ ca gamyatāmityacodayat || 37 ||
[Analyze grammar]

sābhivādya pituḥ pādau vrīḍiteva manasvinī |
piturvacanamājñāya nirjagāmāvicāritam || 38 ||
[Analyze grammar]

sā haimaṃ rathamāsthāya sthaviraiḥ sacivairvṛtā |
tapovanāni ramyāṇi rājarṣīṇāṃ jagāma ha || 39 ||
[Analyze grammar]

mānyānāṃ tatra vṛddhānāṃ kṛtvā pādābhivandanam |
vanāni kramaśastāta sarvāṇyevābhyagacchata || 40 ||
[Analyze grammar]

evaṃ sarveṣu tīrtheṣu dhanotsargaṃ nṛpātmajā |
kurvatī dvijamukhyānāṃ taṃ taṃ deśaṃ jagāma ha || 41 ||
[Analyze grammar]