Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 15
iti sakthnostathā bāhṇormaṇibandho'tra gulphavat||8||
kūrparaṃ jānuvatkauṇyaṃ tayorviṭapavatpunaḥ||9||
kakṣākṣamadhye kakṣādhṛk kuṇitvaṃ tatra jāyate||9||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
iti-evamanena prakāreṇa, sakthnordvayoḥ pratyekamekādaśa marmāṇi bhavanti| tathā bāhvoḥ-tenaiva prakāreṇa bāhvoḥ, talahṛdādīnyekādaśa marmāṇi bhavanti| atha kiñcinmātramatra viśeṣamāhamaṇītyādi| atrabāhumarmasu, gulphena tulyo maṇibandhaḥ, saṃjñāmātrabhedaḥ, jānutulyaṃ kūrparam| tayoḥ-maṇibandhakūrparākhyayorbāhumarm viddhayoḥ kauṇyaṃ-pāṇipāṇyaṅgulīkubjatvam| viṭapetyādi| kakṣā cākṣaśca kakṣākṣau, tayormadhye viṭapena tulyaṃ kakṣādhṛksaṃjñaṃ marma| tatra viddhe sati kuṇitvaṃ-bāhupāṇyaṅgulikubjatā, jāyate|