Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 33
viṭpittakaphavāteṣu niḥsṛteṣu kramātsravet||40||
niḥśleṣmapittamudakaṃ śvetaṃ kṛṣṇaṃ salohitam||40||
māṃsadhāvanatulyaṃ vā medaḥkhaṇḍābhameva vā||41||
gudaniḥsaraṇaṃ tṛṣṇā bhramo netrapraveśanam||41||
bhavantyativiriktasya tathā'tivamanāmayāḥ||42||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ativiriktasya viṭpittakaphavāteṣu kramānniḥsṛteṣu jalaṃ sravet| kimbhūtam? niḥśleṣmapittaṃ, tathā śvetaṃ kiñcitkṛṣṇaṃ salohitaṃ-īṣadraktaṃ, athavā māṃsaprakṣālanasadṛśamathavā medaḥśakalābhaṃ sravet| tathā gudaniḥsaraṇādayo'tivamanāmayāśca-kṣāmatādayo bhavanti|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atiyogalakṣaṇamāha-viṭpittakaphavāteṣviti| ativamanāmayāḥkṣāmatādayaḥ| saṅgrahe tu (sū. a. 27) - "parikartikā hṛdayodveṣṭanaṃ pipīlikāsañcāra ivāṅge|" iti (ityadhikam)|