Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 40
śākhā raktādayastvak ca bāhyarogāyanaṃ hi tat||44||
tadāśrayā maṣavyaṅgagaṇḍālajyarbudādayaḥ||45||
bahirbhāgāśca durnāmagulmaśophādayo gadāḥ||45||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śākhā raktādayaḥ ṣaḍdhātavastvak ca| tadbāhyarogāyanaṃ,bāhyānāṃ rogāṇāmayanaṃ-sthānam| hiśabdo yasmādarthe| yasmādbāhyānāṃ rogāṇāmayanam, atastadāśrayā maṣavyaṅgādayo rogā bahirbhāgā ucyate| ādiśabdena visarpavidradhyādīnāṃ parigrahaḥ| durnāmetyādi| bahirbhāgāścetyatra ca śabdo bhinnakramaḥ, śophādaya ityasmādanantaraṃ draṣṭavyaḥ| durnāmagulmaśophādayaśca bahirbhāgā ityarthaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
tatra śākhāṃ vyācaṣṭe-śākheti| raktādayodhātavastvak ca-śākhā| sā ca bāhyarogāyanaṃ,-bahirmārgo rogāṇām| te ca rogā maṣādayaḥ| maṣavyaṅgau-kṣudrarogeṣu| gaṇḍālajī-mukharogeṣu| bahirbhāgā iti durnāmādīnāṃ viśeṣaṇamantarbhāganivṛttyartham|5