Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 44
yadannaṃ dveṣṭi yadapi prārthayetāvirodhi tu||42||
tattattyajan samaśnaṃśca tau tau vṛddhikṣayau jayet||42||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yadannaṃ puruṣo dveṣṭi-nābhinandati, yadapyannaṃ prārthayeta, tattadannaṃ dviṣṭaṃ tyajan-pariharan, iṣṭamannaṃ samaśnan-bhakṣayan, doṣāṇāṃ sambandhinau vṛddhikṣayau tau tau-yau yasya doṣasyātmīyau vṛddhikṣayau, tau tau jayet| nanu, kimaviśeṣeṇaitat prārthitamaśnan doṣakṣayaṃ jayet? netyāha-avirodhi tu| turavadhāraṇe| avirodhyeva| tattathāvidhamannamaśnan doṣāṇāṃ kṣayaṃ jayet, na tu virodhyannamaśnan|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vṛddhikṣayau jñātvā yadanuṣṭheyaṃ tatsaṅkṣepeṇāhayadannamiti| yadyadanna dveṣṭi tattattyajan tathā yadyatprārthayeta tattatsamaśnan tau tau vṛddhikṣayau jayet| kiṃ tatsarvam? netyāha-avirodhi tviti| yatprārthayet taccedavirodhi-apathyaṃ na bhavati, tatsamaśnīyādityarthaḥ| tacchabde'pi vīpsākaraṇāt yacchabde'pi vīpsā jñeyā|