Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 117
———————————————-mahatpunaḥ||103||
rase pāke ca kaṭukamuṣṇavīryaṃ tridoṣakṛt||104||
gurvabhiṣyandi ca————————————||104||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
avyaktarasādilakṣaṇāvasthāṃ vihāya yāvadvyaktarasādyavasthaṃ tatsampadyate| tato'nantaraṃ krameṇa rasavipākayoḥ kaṭukamuṣṇavīryaṃ tanmūlakaṃ mahatvṛddhaṃ tridoṣakṛd gurvabhiṣyandi ca bhavati| vṛddhasya ca mūlakasyānekā avasthāḥ sambhavanti| tatra cāsyādyāvasthāyāṃ kiñcittridoṣakṛttvam, antyāvasthāyāṃ tvatiśayena tridoṣakṛttvaṃ vedyam| saṅgrahe (sū.a.7) tvasya svāduvipākitvamuktam| tatpāṭhe-"mahatpunaḥ| rūkṣoṣṇaṃ kaṭukaṃ svādu vipāke sarvadoṣakṛt||" iti| taccāmaviṣayam| §1622 10
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
mahadguṇānāha-mahatpunariti| mahat-jaraṭham| saṅgrahe tu svādupākamuktam (sū.a. 7)-"mahatpunaḥ| rūkṣoṣṇaṃ kaṭukaṃ svādu vipāke sarvadoṣakṛt||"iti| taccāmaviṣayam| tathā ca khāraṇādiḥ-"rūkṣaṃ vidāhi tīkṣṇoṣṇaṃ kaṭukaṃ svādu pacyate| utkledi stambhi gurvāmaṃ mūlakaṃ trimalolbaṇam||" iti| agnipakvaṃ tu kaṭupākameva|