Samarangana-sutradhara [sanskrit]
61,230 words | ISBN-10: 8171103022
The Sanskrit edition of the Samarangana Sutradhara including grammatical analysis. The Samarangana Sutradhara is an encyclopedic work on classical Indian architecture (Vastu Shastra). Alternative titles: Samaranganasutradhara, Samarāṅgaṇa Sūtradhāra (समराङ्गण सूत्रधार), Samarāṅgaṇasūtradhāra (समराङ्गणसूत्रधार).
Chapter 73: lepyakarmādika
samarāṅgaṇasūtradhāra adhyāyasūcī |
atha lepyakarmādikaṃ nāma trisaptatitamo'dhyāyaḥ |
lepyakarma samṛllakṣma lakṣā lakṣma ca kathyate |
vāpīkūpataṭākāni padminyo dīrghikāstathā || 1 ||
[Analyze grammar]
vṛkṣamūlaṃ nadītīraṃ padminyo dīrghikāstathā || 1 ||
[Analyze grammar]
vṛkṣamūlaṃ nadītīraṃ gulmamadhyaṃ tathaiva ca |
mṛttikānāmiti kṣetrāṇyuktānyetāni tattvataḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
tāsāṃ varṇaḥ sitākṣaudra sannibho gaura eva ca |
kapilaśceti te snigdhāḥ śastā viprādiṣu kramāt || 3 ||
[Analyze grammar]
indrā śīṃ mṛttikā grāhyā sthūlapāṣāṇavarjitā |
śālmalīmāṣakakubhaṃ madhūkatriphalodbhavam || 4 ||
[Analyze grammar]
rasaṃ vinikṣipettasyāṃ paprekṣasyasikathitāṃ cāpi |
kramukaṃ canakā bilve saṭālomāli vājinaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
gavāṃ romāṇi vā dadyānnālikerasya valkalam |
mṛdāṃ saṃyojya mṛdgīyāddadyādvā dviguṇāṃstuṣān || 6 ||
[Analyze grammar]
vālukātīvatī cāpi ttapāsāṃyogayenmṛdam |
bhāgadvayaṃ mṛttikāyai kārpāsāṃśena miśrayet || 7 ||
[Analyze grammar]
tadekīkṛtya mṛdbhāgaṃ tṛtīyamupari kṣipet |
pūrvoditāṃ sannidhāya tataśca kaṭaśarkarām || 8 ||
[Analyze grammar]
kalkaṃ vidhāya cīreṇa rūpaṃ tatpariveṣṭitam |
tena niryāsayuktena kuryādākāramādṛtaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
kaṭaśarkarayā limpet kūrcakena vicakṣaṇaḥ |
mṛttikākvāthasaṅghātāllepakarma praśasyate || 10 ||
[Analyze grammar]
ravayellohasaṅghātaṃ lasaṃkāryasudhāmadhyaye |
yuktaṃ pakṣeta saṃyojya momamāna yojayet || 11 ||
[Analyze grammar]
anepakaṃ samāyuktaṃ kartuḥ sthānavināśanam |
lepakarmamṛttikānirṇayaḥ ||
vilekhālakṣaṇaṃ samyagidānīmabhidhīyate || 12 ||
[Analyze grammar]
kūrcanaṃ kūrcakenātha dvitīyaṃ hastakūrcakam |
tṛtīyaṃ bhāsakūrcākhyaṃ caturthaṃ callakūrcanam || 13 ||
[Analyze grammar]
vartanaṃ pañcamaṃ vartanyakūrcamānyakūrcanamiṣyate |
lepyakarmaṇi tacchastamanāmaṇavaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
jalacūrṇakamānītamiha satsantito --- |
kūrcakaṃ dhārayed dhīmān vṛṣaśravaṇaromabhiḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
--- tatkṛtakūrcakaiḥ |
valkalairvā vidhātavyaḥ kharakeśairathāpi vā || 16 ||
[Analyze grammar]
kūrcako yematiryāpi vihito'tra praśasyate |
kūrcakaṃ dhārayeddhīmān vṛṣaśravaṇaromabhiḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
tantūtaḥ kūrcakaḥ śreṣṭho vilekhākarmaṇi svataḥ |
ādyo vadāṅkurākārastato svacchāṅkurākṛtiḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
plakṣasūcīnibhaścānyastṛtīyaḥ kūrcako bhavet |
udumbarāṅkurākāraścaturthaḥ parikīrtitaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
sthūlā lekhā na kurvīta vaṭāṅkuranibhāditaḥ |
nyūnalekhā na kurvīta plakṣāṅkurasamena ca || 20 ||
[Analyze grammar]
aśvatthāṅkurarūpeṇa yatra vidvatasahīkarāt |
udumbarāṅkurākāro lepyakarmaṇi śasyate |
jyeṣṭhaḥ syādāyato daṇḍo vaiṇavo --- ṅgulaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
lepyakarma --- samāsataḥ |
saṃskṛteḥ vidhiranantaraṃ mṛdaḥ |
atra samyaguditā vilekhanī |
kūrcakasya racanā ca pañcadhā || 22 ||
[Analyze grammar]
iti mahārājādhirājaparameśvaraśrībhojadevaviracite samarāṅgaṇasūtradhāranāmni vāstuśāstre lepyakarmavilekhākūrcakādhyāyo nāma trisaptatitamaḥ |
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Chapter 73: lepyakarmādika
Samarangana Sutradhara of Bhojadeva
by Sudarshan Kumar Sharma (2007)
An Ancient Treatise on Architecture (In Two Volumes); With An Introduction, Sanskrit Text, Verse by Verse English Translation and Notes.
Buy now!
Samrangana Sutradhara: Treatise of Housing Architecture, Machines, Inconography and Dance
by Maharajdhiraj Shri Bhoj Dev (2011)
Sanskrit text with Hindi Transalation; Set of two volumes.
Buy now!