Kathasaritsagara [sanskrit]
by C. H. Tawney | 2014 | 226,424 words | ISBN-13: 9789350501351
The Sanskrit edition of the Kathasaritsagara referencing the English translation and grammatical analysis. Written by Somadeva and dating from the 12th century, the Kathasaritsagara (or Katha-sarit-sagara) represents an epic legend narrating the adventures of Naravahanadatta as he strives to become the destined emperor of the Vidyadharas. Alternative titles: (Kathāsaritsāgara, कथासरित्सागर, Kathā-sarit-sāgara)
Chapter 3
evaṃ mṛgāṅkadatto 'tra karmasenanṛpātmajām |
tāṃ śaśāṅkavatīṃ prāptukāmo vetālavarṇitām || 1 ||
[Analyze grammar]
gantumujjayinīṃ guptaṃ svanagaryā nivirgamam |
mahāvratikaveṣeṇa so 'mantrayata mantribhiḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
ādideśa ca khaṭvāṅgakapālādisamāhṛtau |
sa rājaputraḥ sacivaṃ svair aṃ bhīmaparākramam || 3 ||
[Analyze grammar]
tena tac cāhṛtaṃ svasmin gṛhe cārādabudhyata |
mṛgāṅkadattasya pitur mantrī mukhyo 'tra bhūpateḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
tatkālaṃ cātra so 'kasmāt saṃcaran harmyapṛṣṭhataḥ |
mṛgāṅkadattas tāmbūlaniṣṭhīvanarasaṃ jahau || 5 ||
[Analyze grammar]
sa ca tasyāpatanmūrdhni daivāttatpitṛmantriṇaḥ |
adṛṣṭasya kilādhastāttena mārgeṇa gacchataḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
buddhvā mṛgāṅkadattena muktaṃ niṣṭhīvanaṃ sa tat |
mantrī paribhavakrodhaṃ kṛtasnāno hṛdi nyadhāt || 7 ||
[Analyze grammar]
athātrāmaradattasya rājño daivādviṣūcikā |
mṛgāṅkadattajanakasyānyedyurudapadyata || 8 ||
[Analyze grammar]
tataḥ so 'vasaraṃ labdhvā mantrī taṃ vijane nṛpam |
sahasod bhūtarogārtamavadadyācitābhayaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
abhicāraḥ prabho bhīmaparākramagṛhe tava |
mṛgāṅkadattenārabdhaḥ kartuṃ tenāsi pīḍitaḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
mayā cāramukhājjñātaṃ pratyakṣaṃ tac ca dṛśyate |
tannirākuru deśāttaṃ dehādvyādhimivātmajam || 11 ||
[Analyze grammar]
tac chrutvā sa samudbhrāntaḥ prāhiṇottadavekṣaṇe |
nijaṃ senāpatiṃ bhīmaparākramagṛhaṃ nṛpaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
sa ca keśakalāpādi labdhvā senāpatis tataḥ |
ānīya tatkṣaṇaṃ tasmai rājñe sākṣādadarśayat || 13 ||
[Analyze grammar]
rājyalubdhaḥ sa putro me drohī nirvāsyatāmitaḥ |
nagaryāḥ sahito 'mātyaistvayādyaivāvilambitam || 14 ||
[Analyze grammar]
ityādiśatsa taṃ kruddho rājā senāpatiṃ tataḥ |
āśvasto vetti kusṛtiṃ prabhuḥ ko hi svamantriṇām || 15 ||
[Analyze grammar]
so 'tha senāpatirgatvā rājādeśaṃ nivedya tam |
mṛgāṅkadattaṃ sāmātyaṃ nagaryā nirakālayat || 16 ||
[Analyze grammar]
so 'py apekṣitasaṃpattirhṛṣṭo 'rcitavināyakaḥ |
mṛgāṅkadatto manasā praṇamya pitarau tataḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
ayodhyāto vinirgatya dūraṃ tānsahayāyinaḥ |
pracaṇḍaśaktipramukhānuvāca daśa mantriṇaḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
śaktirakṣitanāmāsti kirātādhipatirmahān |
sabrahmacārī vidyāsu sa ca bālasuhṛnmama || 19 ||
[Analyze grammar]
yuddhabandīkṛtena prāksa hi pitrātmamuktaye |
niyamāya pratinidhistātasyeha samarpyata || 20 ||
[Analyze grammar]
mṛte pitari codbhūtagotrajaḥ svabalena saḥ |
madvijñaptena tātena pitrye rājye 'dhiropitaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
tattasya nikaṭaṃ tāvadgacchāmaḥ suhṛdas tataḥ |
krameṇojjayinīṃ yāmastāṃ śaśāṅkavatīṃ prati || 22 ||
[Analyze grammar]
ity uktavāṃs tathety uktavadbhistaiḥ sacivaiḥ saha |
prayayau sa tataḥ prāpa sāyaṃ caikāṃ mahāṭavīm || 23 ||
[Analyze grammar]
tasyāṃ nirvṛkṣatoyāyāṃ kṛcchrādekamavāpa saḥ |
tīropāntaprarūḍhaikaśuṣkapādapakaṃ saraḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
tasminsāṃdhyamanuṣṭhāya vidhiṃ pītvā jalāni saḥ |
śrāntaḥ suṣvāpa sāmātyas tasya śuṣkataroradhaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
rātrau ca candraśubhrāyāṃ prabuddhaḥ sa dadarśa tam |
śuṣkavṛkṣaṃ dalaiḥ puṣpaiḥ phalaiścāpūritaṃ kramāt || 26 ||
[Analyze grammar]
pakvāni ca phalānyasya patantyālokya tatkṣaṇam |
prabodhya darśayām āsa sacivebhyas tadadbhutam || 27 ||
[Analyze grammar]
tatas tair vismayāviṣṭaiḥ kṣudhitaiḥ saha tāni saḥ |
phalāni tasya susvādurasāni bubhuje taroḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
bhuktavatsu ca teṣv atra paśyatsvevākhileṣu saḥ |
śuṣkavṛkṣaḥ kṣaṇādviprakumāraḥ samapadyata || 29 ||
[Analyze grammar]
pṛṣṭho mṛgāṅkadattena vismitenātha so 'bravīt |
damadhir nāma ko 'pyāsīdayodhyāyāṃ dvijottamaḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
tasyāhaṃ śrutadhir nāma putraḥ sa ca mayā saha |
durbhikṣe mṛtajāniḥ san bhraman prāpad imāṃ bhuvam || 31 ||
[Analyze grammar]
iha kenāpi dattāni prāpya pañca phalāni saḥ |
kṣutkṣāmas trīṇi me prādāddve cāsthāpayad ātmane || 32 ||
[Analyze grammar]
tataḥ snātuṃ saras toyaṃ gate tasmin phalāny aham |
tānīha bhuktvā niḥśeṣāṇy akārṣaṃ vyājasuptakam || 33 ||
[Analyze grammar]
so 'tha snātvāgato buddhvā chadmataḥ kāṣṭhavatsthitam |
māṃ śaptavān bhavehaiva śuṣkavṛkṣaḥ sarastaṭe || 34 ||
[Analyze grammar]
rātrau ca te puṣpaphalaṃ candravatyāṃ bhaviṣyati |
tarpayitvātithīñjātu phalaiḥ śāpādvimokṣase || 35 ||
[Analyze grammar]
iti pitrābhiśapto 'haṃ sadyaḥ śuṣkadrumo 'bhavam |
yuṣmadbhuktaphalaścādya cirānmukto 'smi śāpataḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
ity uktanijavṛttāntaṃ pṛcchantaṃ śrutadhiṃ tataḥ |
mṛgāṅkadatto 'pi sa taṃ svavṛttāntamabodhayat || 37 ||
[Analyze grammar]
tataḥ so 'bāndhavo nītāvadhīti śrutadhirdvijaḥ |
mṛgāṅkadattādvṛtavānvaraṃ tadanuyāyitām || 38 ||
[Analyze grammar]
tato nītvā niśāṃ prātastena śrutadhinā saha |
mṛgāṅkadattaḥ sa tataḥ pratasthe sacivānvitaḥ || 39 ||
[Analyze grammar]
gacchaṃś ca sa prāpya vanaṃ karimaṇḍitasaṃjñakam |
dadarśa puruṣān pañca bhūrikeśān durākṛtīn || 40 ||
[Analyze grammar]
upetya praśrayātte ca tamūcurjātavismayam |
kāśipuryāṃ vayaṃ jātā viprā dhenūpajīvinaḥ || 41 ||
[Analyze grammar]
te 'vagrahapluṣṭatṛṇāttato deśādidaṃ vanam |
āgatāḥ smo bahutṛṇaṃ durbhikṣe saha dhenubhiḥ || 42 ||
[Analyze grammar]
iha ca prāptamasmābhir vāpīvāri rasāyanam |
tīrarūḍhadrumabhraśyattriphalānityabhāvitam || 43 ||
[Analyze grammar]
pibatāṃ tatsadāsmākameṣāṃ kṣīrabhujāṃ satām |
pañca varṣaśatānyasmihnvyatītānyajane vane || 44 ||
[Analyze grammar]
tenedṛśā vayaṃ deva yūyaṃ cātithayo 'dhunā |
asmābhir daivataḥ prāptāstadetāsmākamāśramam || 45 ||
[Analyze grammar]
iti tair arthito gatvā sānugaḥ sa tadāśramam |
mṛgāṅkadattaḥ kṣīrādibhojī tadanayaddinam || 46 ||
[Analyze grammar]
prasthitaś ca tataḥ prātaranyāny api vilokayan |
kautukāni sa saṃprāpa kirātaviṣayaṃ kramāt || 47 ||
[Analyze grammar]
prāhiṇocchrutadhiṃ cātra svāgamāvedanāsya saḥ |
taṃ kirātapatiṃ mittraṃ śaktirakṣitakaṃ prati || 48 ||
[Analyze grammar]
so 'pi buddhvā kirāteśo nirgatyāgre tamānataḥ |
mṛgāṅkadattaṃ sāmātyaṃ puraṃ prāveśayannijam || 49 ||
[Analyze grammar]
tatastenopacaritastasthau tatra sa kāṃścana |
mṛgāṅkadatto divasānuktāgamanakāraṇaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
svakārye prāptakālaṃ ca sāhāyye śaktirakṣitam |
sthāpayitvātra sajjaṃ tamāmantrya ca nṛpātmajaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]
prātiṣṭhata sa puṇyāhe punarujjayinīṃ prati |
śaśāṅkavatyā hṛtadhīrātmanā dvādaśas tataḥ || 52 ||
[Analyze grammar]
gacchaṃś ca so 'ṭavīṃ prāpya śūnyāṃ tarutalasthitam |
tapasvinaṃ dadarśaikaṃ bhasmājinajaṭābhṛtam || 53 ||
[Analyze grammar]
nirāśramapade 'raṇye kimekākīha tiṣṭhasi |
bhagavannity upāgamya sa taṃ papraccha sānugaḥ || 54 ||
[Analyze grammar]
so 'tha taṃ tāpaso 'vādīdahaṃ śiṣyo mahāguroḥ |
śuddhakīrtyabhidhānasya nānāmantraughasiddhimān || 55 ||
[Analyze grammar]
so 'haṃ kadāpyakaravaṃ svasthāveśaṃ prasaṅgataḥ |
śubhalakṣaṇamāsādya kaṃcitkṣatrakumārakam || 56 ||
[Analyze grammar]
sa kumāraḥ samāviṣṭaḥ pṛṣṭo nānāvidhāni me |
siddhauṣadhirasakṣetrāṇyudīryedamathābravīt || 57 ||
[Analyze grammar]
astīhottaradigbhāge kevalaḥ śiṃśapātaruḥ |
vindhyāṭavyāmadhaścāsya nāgendrabhavanaṃ mahat || 58 ||
[Analyze grammar]
tac cārdradhūlipracchannajalaṃ sadupalakṣyate |
madhyāhne haṃsamithunauḥ krīḍadbhiḥ sāmbusārasaiḥ || 59 ||
[Analyze grammar]
tatra pārāvatākhyo 'sti nāmnā nāgavaro balī |
tasya devāsuraraṇātprāptaḥ khaḍgo 'styanuttamaḥ || 60 ||
[Analyze grammar]
vaidūryakāntir nāmnā taṃ khaḍgaṃ prāpnoti yo naraḥ |
sa siddhādhipatir bhūtvā vicaratyaparājitaḥ || 61 ||
[Analyze grammar]
sa cāsiḥ prāpyate vīraiḥ sahāyair ity udīrite |
tenāviṣṭena tasyāhamathākārṣaṃ visarjanam || 62 ||
[Analyze grammar]
tato 'nyavimukhaḥ khaḍgaṃ prepsustaṃ pṛthivīmaham |
bhrāntvā sahāyān aprāpya khinno martum ihāgataḥ || 63 ||
[Analyze grammar]
etanmṛgāṅkadatto 'tra śrutvā tasmātsa tāpasāt |
ahaṃ sahāyaḥ sāmātyas taveti tam abhāṣata || 64 ||
[Analyze grammar]
sa cābhinandya tattena sānugena samaṃ yayau |
tasya nāgasya bhavanaṃ pādalepena tāpasaḥ || 65 ||
[Analyze grammar]
tatrābhijñānasaṃprāpte mantrabaddhāsu dikṣu ca |
rātrau mṛgāṅkadattādīnsthāpayitvābhimantritaiḥ || 66 ||
[Analyze grammar]
sarṣapaiḥ prakaṭīkṛtya kṣiptaistaddhūlito jalam |
sa nāgadamanair mantrair homaṃ kartuṃ pracakrame || 67 ||
[Analyze grammar]
vighnāṃścotpātameghādīnmantraśaktyā jigāya saḥ |
tato 'tra niryayau tasmād divyā strī śiṃśapātaroḥ || 68 ||
[Analyze grammar]
mohamantraṃ paṭhantīva sā ratnābharaṇāravaiḥ |
upetya taṃ kṣaṇāccakre kaṭākṣakṣatamānasam || 69 ||
[Analyze grammar]
hṛtadhair yā ca sā tasya samāliṅgya ghanastanī |
hastādvismṛtamantrasya homabhāṇḍamapātayat || 70 ||
[Analyze grammar]
labdhāntaraś ca tatkālaṃ sa nāgo bhavanāttataḥ |
pārāvatākhyaḥ kalpāntaghanāghana ivodagāt || 71 ||
[Analyze grammar]
taṃ dṛṣṭvā nayanajvālāghoraṃ garjitadāruṇam |
sa naṣṭadivyanārīko hṛtsphoṭaṃ prāpa tāpasaḥ || 72 ||
[Analyze grammar]
tasminvinaṣṭe tasyātra kṛtasāhāyakānsa tān |
nāgo mṛgāṅkadattādīnaśapacchāntavaikṛtaḥ || 73 ||
[Analyze grammar]
yuṣmābhir etat saṃghātāt kṛtaṃ niṣkāraṇaṃ yataḥ |
viprayuktāstato 'nyonyaṃ kaṃcitkālaṃ bhaviṣyatha || 74 ||
[Analyze grammar]
ity uktvāntarhite nāge sarve te tatra tatkṣaṇam |
dhvāntaruddhadṛśo dhvastaśabdaśravaṇaśaktayaḥ || 75 ||
[Analyze grammar]
jagmurmṛgāṅkadattādyā viprayuktā yatas tataḥ |
śāpaprabhāvāt krośantiś cinvantaś ca parasparam || 76 ||
[Analyze grammar]
mṛgāṅkadattaś ca tataḥ sa gate rātrivibhrame |
bhrāmyannitastato 'ṭavyāṃ tatrāsītsacivair vinā || 77 ||
[Analyze grammar]
gateṣv evaṃ ca māseṣu dvitreṣv atrātha tasya saḥ |
akasmāc chrutadhirvipro vicinvan prāpad antikam || 78 ||
[Analyze grammar]
sa pādapatitaḥ sāśruḥ śrutadhistaṃ kṛtādaram |
svamantrivārtāṃ pṛcchantaṃ samāśvāsyaivam abhyadhāt || 79 ||
[Analyze grammar]
na dṛṣṭāste mayā kiṃ tu jāne yāsyanti te prabho |
purīmujjayinīṃ saiva gantavyā vartate hi vaḥ || 80 ||
[Analyze grammar]
ityādyuktavatā tena preritastadyuto 'tha saḥ |
mṛgāṅkadattaḥ śanakaiḥ prāyādujjayinīṃ prati || 81 ||
[Analyze grammar]
gacchanstokaiś ca divasair mārgeṇāśaṅkitāgatam |
hṛṣṭo vimalabuddhiṃ sa saṃprāpa nijamantriṇam || 82 ||
[Analyze grammar]
taddarśanodvāṣpadṛśaṃ praṇataṃ parirabhya saḥ |
upaveśya ca papraccha vārtāmitaramantriṇām || 83 ||
[Analyze grammar]
tato vimalabuddhistaṃ bhṛtyapriyam uvāca saḥ |
na jāne deva kasteṣu kva gato nāgaśāpataḥ || 84 ||
[Analyze grammar]
tvaṃ tu tān prāpsyasīty etad yathā jāne tathā śṛṇu |
tadāhaṃ nāgapāśena dūrākṛṣṭaḥ paribhraman || 85 ||
[Analyze grammar]
aṭavyāḥ pūrvadigbhāge klāntaḥ kenāpi sādhunā |
āśramaṃ prāpito 'bhūvaṃ maharṣerbrahmadaṇḍinaḥ || 86 ||
[Analyze grammar]
tatra tenarṣiṇā dattaiḥ phalāmbhobhir gataklamaḥ |
paryaṭannāśramādārādadrākṣaṃ bṛhatīṃ guhām || 87 ||
[Analyze grammar]
praviśya kautukāttasyāṃ dṛṣṭvāntarmaṇimandiram |
pravṛttavānahaṃ jālagavākṣais tatra vīkṣitum || 88 ||
[Analyze grammar]
tāvat sthitāntaś cakraṃ strī bhrāmayantī sabhṛṅgakam |
bhṛṅgāste 'thāśritā bhedenātrasthau vṛṣagardabhau || 89 ||
[Analyze grammar]
tābhyāṃ ca vāntau kṣīrāsṛkphenau pītvā yathāśrayam |
dvaye sitāsitā bhūtvā jātāste jālakārakāḥ || 90 ||
[Analyze grammar]
svaviṣṭhābhistatas taiś ca dvividhair vividhāḥ kṛtāḥ |
jālapāśāḥ supuṣpaiś ca viṣapuṣpaiś ca saṃgatāḥ || 91 ||
[Analyze grammar]
teṣu pāśeṣu te saktā jālakārā yathāsukham |
śvetakṛṣṇobhayamukhenaitya daṣṭā mahāhinā || 92 ||
[Analyze grammar]
nānāghaṭeṣv atha kṣiptās tayā nāryā samutthitāḥ |
punas tathaiva tān eva pāśāñ śliṣṭvā yathātatham || 93 ||
[Analyze grammar]
viṣodvegāc ca tatpuṣpajālastheṣvāraṭatsvatha |
anye 'pi te 'nyajālasthāḥ pravṛttāḥ krandituṃ tadā || 94 ||
[Analyze grammar]
tacchabdabhagnadhyānena tatrasthena kṛpālunā |
kenāpi bhālato muktā tato jvālā tapasvinā || 95 ||
[Analyze grammar]
tayā nirdagdhapāśāste daṇḍaṃ suṣiravaidrumam |
praviśyaiva tadūrdhvasthe līnā jyotiṣi bhāsvare || 96 ||
[Analyze grammar]
tāvatkvāpi gatā sā strī sacakravṛṣagardabhā |
taddṛṣṭvā vismito yāvat sthito 'haṃ tatra paryaṭan || 97 ||
[Analyze grammar]
tāvat puṣkariṇīṃ hṛdyāmapaśyaṃ bhṛṅganāditaiḥ |
ihāpyāgatya vīkṣasvetyāhvayantīmivāmbujaiḥ || 98 ||
[Analyze grammar]
tīropaviṣṭas tasyāś ca vīkṣe yāvadvanaṃ mahat |
jālāntare vane caiko lubdhakas tatra tena ca || 99 ||
[Analyze grammar]
daśabāhuravāpyaikaḥ siṃhapoto vivardhya ca |
anāyatta iti krodhādvanāttasmātpravāsitaḥ || 100 ||
[Analyze grammar]
so 'pi siṃhaḥ samākarṇya siṃhāḥ śabdaṃ vanāntare |
tatra gacchanmahāvātenāvakīrṇabhujaḥ kṛtaḥ || 101 ||
[Analyze grammar]
tato lambodareṇaitya puṃsāropitabāhukaḥ |
saṃpāditaḥ sa yātastadvanaṃ kesariṇīkṛte || 102 ||
[Analyze grammar]
tatra tasyāḥ kṛte kleśamanubhūya vanāntare |
prāgāttāṃ prāpya tadyuktaḥ sa nijaṃ vanamāgataḥ || 103 ||
[Analyze grammar]
sabhāryamāgataṃ taṃ ca dṛṣṭvaiva karimardanam |
vanaṃ samarpya tattasmai lubdhakaḥ sa tato gataḥ || 104 ||
[Analyze grammar]
etadapy ahamālokya gatvāśramapadaṃ tataḥ |
ubhayaṃ tanmahāścaryamavocaṃ brahmadaṇḍine || 105 ||
[Analyze grammar]
so 'tha prītyā trikālajño munirmāmevam abhyadhāt |
dhanyo 'si darśitaṃ sarvaṃ prasanneneśvareṇa te || 106 ||
[Analyze grammar]
yā dṛṣṭā strī tvayā tatra sā māyā bhramitaṃ ca yat |
tayā saṃsāracakraṃ tadye bhṛṅgāste ca jantavaḥ || 107 ||
[Analyze grammar]
vṛṣagardabharūpau tau dharmādharmau pṛthakpṛthak |
śritāstadbāntadugdhāsṛgrūpe sukṛtaduṣkṛte || 108 ||
[Analyze grammar]
svāsvāśrayotthe saṃsevya bhūtvā ca śvetakalmaṣāḥ |
dvividhā jālakārābha viṣṭabdhā nijavīryataḥ || 109 ||
[Analyze grammar]
nirmāya dvividhāneva jālapāśānsutādikān |
satpuṣpaviṣapuṣpābhasukhaduḥkhānuṣaṅgiṇaḥ || 110 ||
[Analyze grammar]
yathāsvaṃ teṣu saṃsaktāḥ kālenoragarūpiṇā |
śubhāśubhābhyāṃ vaktrābhyāṃ hatāḥ putra yathocitam || 111 ||
[Analyze grammar]
tato ghaṭakarūpāsu nānāyoniṣu māyayā |
strīrūpayā tayā kṣiptās tathaivotthāya te punaḥ || 112 ||
[Analyze grammar]
tulyāsu patitāḥ śvetakṛṣṇāsvākṛtiṣu dvidhā |
putrādijālapāśeṣu sukhaduḥkhānubandhiṣu || 113 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kṛṣṇā nijair jālair baddhā duḥkhaviṣārditāḥ |
pravṛttāḥ krandituṃ vignāḥ śaraṇaṃ parameśvaram || 114 ||
[Analyze grammar]
taddṛṣṭvā jātavair āgyāste śvetā api jantavaḥ |
prārabdhā nijajālasthāstam evākrandituṃ prabhum || 115 ||
[Analyze grammar]
tataḥ prabudhya devena tena tāpasarūpiṇā |
jñānāgnijvālayā dagdhapāśāḥ sarve 'pi te kṛtāḥ || 116 ||
[Analyze grammar]
tena vidrumasaddaṇḍarūpamādityamaṇḍalam |
praviśya tattadūrdhvasthaṃ paramaṃ dhāma te śritāḥ || 117 ||
[Analyze grammar]
naṣṭā ca cakrākāreṇa saṃsāreṇa sahaiva sā |
māyā vṛṣakharākāradharmādharmasamanvitāḥ || 118 ||
[Analyze grammar]
evaṃ bhramanti saṃsāre śuklakṛṣṇāḥ svakarmabhiḥ |
īśvarārādhanādeva vimucyante ca jantavaḥ || 119 ||
[Analyze grammar]
iti te mohaśāntyarthamīśvareṇa pradarśitam |
vāpījale ca yaddṛṣṭaṃ bhavatā tadidaṃ śṛṇu || 120 ||
[Analyze grammar]
mṛgāṅkadattabhāvyarthapradarśanamidaṃ jale |
pratibimbamivotpādya kṛtaṃ bhagavatā tava || 121 ||
[Analyze grammar]
sa hi bālamṛgārātipotatulyo bhujopamaiḥ |
sacivair daśabhir yukto vardhito vanasaṃnibhāt || 122 ||
[Analyze grammar]
deśāllubdhakatulyena pitrā kopātpravāsitaḥ |
avantideśād udbhūtāṃ khyātimanyavanopamāt || 123 ||
[Analyze grammar]
śaśāṅkavatyās tatsiṃhyā iva śrutvā pradhāvitaḥ |
nāgaśāpena vātena bhraṣṭamantribhujaḥ kṛtaḥ || 124 ||
[Analyze grammar]
tato vināyakenātra sa lambodararūpiṇā |
saṃghāṭitāmātyabhujaḥ prakṛtisthaḥ punaḥ kṛtaḥ || 125 ||
[Analyze grammar]
tato gatvānubhūyātikleśaṃ prāptāṃ tato 'nyataḥ |
tāṃ śaśāṅkavatīṃ siṃhīmādāyātrāgataś ca saḥ || 126 ||
[Analyze grammar]
tataś ca nikaṭaṃ prāptaṃ vidyutārātivāraṇam |
mṛgāṅkadattasiṃhaṃ taṃ dṛṣṭvā bhāryāsamanvitam || 127 ||
[Analyze grammar]
tatsvadeśavanaṃ tasmai samarpya sakalaṃ svataḥ |
tatpitā lubdhakanibhaḥ sa prayātastapovanam || 128 ||
[Analyze grammar]
iti saṃpannavadbhāvi darśitaṃ vibhunā tava |
tadyuṣmānmantriṇo bhāryāṃ rājyaṃ cāpsyati vaḥ prabhuḥ || 129 ||
[Analyze grammar]
ity ahaṃ munivareṇa bodhitas tena labdhadhṛtirāśramāttataḥ |
nirgato 'tha śanakair upāvrajann adya deva militāstvayā saha || 130 ||
[Analyze grammar]
tasmādabhimatamāpsyasi sacivāṃllabdhvā pracaṇḍaśaktimukhān |
prasthānakālapūjāprasannavighneśvaro niyatam || 131 ||
[Analyze grammar]
iti svasacivāt kṣaṇaṃ vimalabuddhitaḥ so 'dbhutaṃ niśamya paritoṣavān api mṛgāṅkadattaḥ punaḥ |
vicārya saha tena tām aparamantryavāptyai kramād avantinagarīṃ prati vrajitavānsvakāryāya ca || 132 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Kathasaritsagara Chapter 3
The Ocean of Story
by C.H. Tawney (2014)
Being C.H. Tawney's Translation of Somadeva's Katha Sarit Sagara (Kathasaritsagara): (Ten Volumes)
Buy now!
Kathasaritsagar
by Kedarnath Sharma Saraswat (2005)
The Only Edition with the Sanskrit Text and its Hindi Translation (An Old and Rare Book) Set of 3 Vol.
Buy now!
Kathasaritsagara of Somadeva Bhatta (Sanskrit Text Only)
by Vasudeva Laksmana Sastri (2013)
Katha Sarit Sagar in Marathi
by H. A Bhave (1995)
Set of 5 Volumes; Published by Varada Books, Pune. 2256 pages (Throughout B/W Illustrations).
Buy now!
Katha Sarit Sagara (Tamil)
by S. V. Ganapati (எஸ். வி. கணபதி) (2014)
[கதா சரித் சாகரம்] Published by Alliance Publications.
Buy now!
Galpa Shono
by Abhijit Chattopadhyay (2014)
[গল্প শোনো] Galpa Shono: Bengali Translation of 'Suno Kahani From Katha Sarit Sagar'; 9788126015436; Published by Sahitya Akademi, Delhi.
Buy now!