Brihat-samhita [sanskrit]
26,560 words
The Sanskrit text of the Brihat-samhita from the 6th-century authored by Varaha Mihira in present-day Ujjain, India. It primarily deals with astrology and astronomy but is presented as an encyclopedia of knowledge.
Chapter 30 - sandhyālakṣaṇādhyāyaḥ [sandhyālakṣaṇa-adhyāya]
[English text for this chapter is available]
ardhāstamitānuditātsūryādaspaṣṭabhaṃ nabho yāvat |
tāvatsandhyākālaścihnairetaiḥ phalaṃ cāsmin || 1 ||
[Analyze grammar]
mṛgaśakunipavanapariveṣaparidhiparighābhravṛkṣasuracāpaiḥ |
gandharvanagararavikaradaṇḍarajaḥ snehavarṇaiśca || 2 ||
[śakuna]
[Analyze grammar]
bhairavamuccairviruvanmṛgo'sakṛdgrāmaghātamācaṣṭe |
ravidīpto dakṣiṇato mahāsvanaḥ sainyaghātakaraḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
apasavye saṃgrāmaḥ savye senāsamāgamaḥ śānte |
mṛgacakre pavane vā sandhyāyāṃ miśrage vṛṣṭiḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
dīptamṛgāṇḍajavirutā prāksandhyā deśanāśamākhyāti |
dakṣiṇadiksthairvirutā grahaṇāya purasya dīptāsyaiḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
gṛhatarutoraṇamathane sapāṃśuloṣṭotkare'nile prabale |
bhairavarāve rūkṣe khagapātini cāśubhā sandhyā || 6 ||
[Analyze grammar]
mandapavanāvaghaṭṭitacalitapalāśadrumā vipavanā vā |
madhurasvaraśāntavihaṅgamṛgarutā pūjitā sandhyā || 7 ||
[Analyze grammar]
sandhyākāle snigdhā daṇḍataḍitmatsyaparidhipariveṣāḥ |
surapaticāpairāvataravikiraṇāścāśu vṛṣṭikaraḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
vicchinnaviṣamavidhvastavikṛtakuṭilāpasavyaparivṛttāḥ |
tanuhrasvavikalakaluṣāśca vigrahāvṛṣṭidāḥ kiraṇāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
uddyotinaḥ prasannā ṛjavo dīrghāḥ pradakṣiṇāvartāḥ |
kiraṇāḥ śivāya jagato vitamaske nabhasi bhānumataḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
śuklāḥ karā dinakṛto divādimadhyāntagāminaḥ snigdhāḥ |
avyucchinnā ṛjavo vṛṣṭikarāste tvamoghākhyāḥ || 11 ||
[hy]
[Analyze grammar]
kalmāṣababhrukapilā vicitramāñjiṣṭhaharitaśabalābhāḥ |
tridivānubandhino'vṛṣṭaye'lpabhayadāstu saptāhāt || 12 ||
[Analyze grammar]
tāmrā balapatimṛtyuṃ pītāruṇasannibhāśca tadvyasanam |
haritāḥ paśusasyabadhaṃ dhūmasavarṇā gavāṃ nāśam || 13 ||
[Analyze grammar]
māñjiṣṭābhāḥ śastrāgnisambhramaṃ babhravaḥ pavanavṛṣṭim |
bhasmasadṛśāstvavṛṣṭiṃ tanubhāvaṃ śabalakalmāṣāḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
bandhūkapuṣpāñjanacūrṇasannibhaṃ sāndhyaṃ rajo'bhyeti yadā divākaram |
lokāstadā rogaśatairnipīḍyate śuklaṃ rajo lokavivṛddhiśāntaye || 15 ||
[Analyze grammar]
ravikiraṇajaladamarutāṃ saṅghāto daṇḍavatsthito daṇḍaḥ |
sa vidiksthito nṛpāṇāmaśubho dikṣu dvijādīnām || 16 ||
[dvijātīnām]
[Analyze grammar]
śastrabhayātaṅkakaro dṛṣṭaḥ prāṅmadhyasandhiṣu dinasya |
śuklādyo viprādīnyadabhimukhastāṃ nihanti diśam || 17 ||
[Analyze grammar]
dadhisadṛśāgro nīlo bhānucchādī khamadhyago'bhrataruḥ |
pītacchuritāśca ghanā ghanamūlā bhūrivṛṣṭikarāḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
anulomage'bhravṛkṣe śamaṃ gate yāyino nṛpasya badhaḥ |
bālatarupratirūpiṇi yuvarājāmātyayormṛtyuḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
kuvalayavaidūryāmbujakiñjalkābhā prabhañjanonmuktā |
sandhyā karoti vṛṣṭiṃ ravikiraṇodbhāsitā sadyaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
aśubhākṛtighanagandharvanagaranīhāradhūmapāṃśuyutā |
prāvṛṣi karotyavagrahamanyartau śastrakopakarī || 21 ||
[pāṃśudhūmayutā]
[Analyze grammar]
śiśirādiṣu varṇāḥ śoṇapītasitacitrapadmarudhiranibhāḥ |
prakṛtibhavāḥ sandhyāyāṃ svartau śastā vikṛtiranyā || 22 ||
[Analyze grammar]
āyudhabhṛnnararūpaṃ chinnābhraṃ parabhayāya ravigāmi |
sitakhapure'rkākrānte puralābho bhedane nāśaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
sitasitāntaghanāvaraṇaṃ raverbhavati vṛṣṭikaraṃ yadi savyataḥ |
yadi ca vīraṇagulmanibhairghanairdivasabharturadīptadigudbhavaiḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
nṛpavipattikaraḥ parighaḥ sitaḥ kṣatajatulyavapurbalakopakṛt |
kanakarūpadharo balavṛddhidaḥ saviturudgamakālasamutthitaḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
ubhayapārśvagatau paridhī raveḥ pracuratoyakarau vapuṣānvitau |
atha samastakakupparicāriṇaḥ paridhayo'sti kaṇo'pi na vāriṇaḥ || 26 ||
[kṛtau]
[Analyze grammar]
dhvajātapatraparvatadvipāśvarūpadhāriṇaḥ |
jayāya sandhyayorghanā raṇāya raktasannibhāḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
palāladhūmasañcayasthitopamā balāhakāḥ |
balānyarūkṣamūrtayo vivardhayanti bhūbhṛtām || 28 ||
[Analyze grammar]
vilambino drumopamāḥ kharāruṇaprakāśinaḥ |
ghanāḥ śivāya sandhyayoḥ puropamāḥ śubhāvahāḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
dīptavihaṅgaśivāmṛgaghuṣṭā daṇḍarajaḥ parighādiyutā ca |
pratyahamarkavikārayutā vā deśanareśasubhikṣabadhāya || 30 ||
[Analyze grammar]
prācī tatkṣaṇameva naktamaparā sandhyā tryahādvā phalaṃ saptāhātpariveṣareṇuparighāḥ kurvanti sadyo na cet |
tadvatsūryakarendrakārmukataḍitpratyarkameghānilāstasminneva dine'ṣṭame'tha vihagāḥ saptāhapākā mṛgāḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
ekaṃ dīptyā yojanaṃ bhāti sandhyā vidyudbhāsā ṣaṭ prakāśīkaroti |
pañcābdānāṃ garjitaṃ yāti śabdo nāstīyattā ke cidulkānipāte || 32 ||
[kā cid]
[Analyze grammar]
pratyarkasaṃjñaḥ paridhistu tasya triyojanābhaḥ parighasya pañca |
ṣaṭpañcadṛśyaṃ pariveṣacakraṃ daśāmareśasya dhanurvibhāti || 33 ||
[triyojanā bhā]
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the sandhyālakṣaṇādhyāyaḥ [sandhyālakṣaṇa-adhyāya]
Brihata Samhita (Sanskrit Text with Hindi Translation)
by Pandit Achyutananda Jha (2001)
Title: बृहत्संहिता (संस्कृत एवम् हिन्दी अनुवाद); Author: वराह मिहिर (Varaha Mihir); Publisher: Chaukhambha Vidya Bhawan
Buy now!
Brhatsamhita with the Commentary of Bhattotpala
by Krishna Chandra Dwivedi (2016)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 1229 pages;
Buy now!
Brihat Samhita with the Commentary of Utpalapatimala of Yogisvara
by K. V. Sharma (2012)
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan, Janakpuri; 754 pages; ISBN-10; 8186111360; ISBN-13: 9788186111369
Buy now!
Brihat Samhita (Hindi Translation)
by K. V. Sharma (2002)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 2359 pages; ISBN-13: 9789387890008.
Buy now!
Brhat Samhita (English translation)
by N. Chidambaram Iyer (2022)
Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.; 801 pages; Edited by Dr. Shrikrishna Jugnu; ISBN-10: 8171104215; ISBN-13: 9788171104215.
Buy now!
Brhat Samhita (English with notes)
by M. Ramakrishna Bhat (2010)
Publisher: Motilal Banarsidas Publishers Pvt. Ltd.; 1155 pages; ISBN-10: 8120810600; ISBN-13: 9788120810600.
Buy now!
Brhat Samhita (Telugu translation)
by Sishtla Umamaheswara Sharma (2020)
Publisher: Mohan Publications, Andhra Pradesh; 846 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Gujarati translation)
by - (2000)
Publisher: Shree Harihar Pustakalay, Surat; Author: Shri Varahamihira Acharya (શ્રી વરાહમિહીરાચાર્ય); 432 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Kannada translation)
by Sripada Raghunatha Kulkarni (2021)
Publisher: Srinidhi Publications, Bangalore; 668 pages with illustrations.
Buy now!