Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 39
liṅgaṃ tu sadyogarbhāyā yonyā bījasya saṅgrahaḥ||35||
tṛptirgurutvaṃ sphuraṇaṃ śukrāsrānanubandhanam||36||
hṛdayaspandanaṃ tandrā tṛḍglānirlomaharṣaṇam||36||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
sadyaḥ-tatkṣaṇāt, garbho yasyāḥ saivam, tasyāḥ sadyogarbhāyā lakṣaṇaṃ bījasya-garbhākhyasya, yonyā-karaṇabhūtayā, saṅgrahaḥ samyaggrahaṇam| tathā, tṛptiriva tṛptiḥ gurutvaṃ sphuraṇaṃ ca kukṣerbhavati| tathā, śukraṃ cāsraṃ ca-śukrāsre, anubandhanaṃ-pravartanam, nānubandhanaṃananubandhanam, śukrāsrayorapravartanaṃ-śukrāsrānanubandhanam,śukrāsrayoryonimukhādavamanaṃ bahiraniḥsaraṇam, atra ca yonyā gṛhītabījatvaṃ hetuḥ| tathā, hṛdayaspandanādayaḥ pañca sadyogarbhāyā lakṣaṇāni bhavanti| lomaharṣaṇaṃ harṣavaśādbhavati| tathā ca saṅgrahe (śā. a. 2)- "praharṣo hṛllāsaḥ" ityādi|