Brihat-samhita [sanskrit]
26,560 words
The Sanskrit text of the Brihat-samhita from the 6th-century authored by Varaha Mihira in present-day Ujjain, India. It primarily deals with astrology and astronomy but is presented as an encyclopedia of knowledge.
Chapter 93 - hasticeṣṭitādhyāyaḥ [hasticeṣṭita-adhyāya]
[English text for this chapter is available]
dantasya mūlaparidhiṃ dvirāyataṃ prohya kalpayeccheṣam |
adhikamanūpacarāṇāṃ nyūnaṃ giricāriṇāṃ kiñcit || 1 ||
[Analyze grammar]
śrīvatsavardhamānacchatradhvajacāmarānurūpeṣu |
chede dṛṣṭeṣvārogyavijayadhanavṛddhisaukhyāni || 2 ||
[Analyze grammar]
praharaṇasadṛśeṣu jayo nandyāvarte pranaṣṭadeśāptiḥ |
loṣṭe tu labdhapūrvasya bhavati deśasya samprāptiḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
strīrūpe'śvavināśo bhṛṅgāre'bhyutthite sutotpattiḥ |
kumbhena nidhiprāptiryātrāvighnaṃ ca daṇḍena || 4 ||
[svavināśo]
[Analyze grammar]
kṛkalāsakapibhujaṅgeṣvasubhikṣavyādhayo ripuvaśitvam |
gṛdhrolūkadhvāṅkṣaśyenākāreṣu janamarakaḥ || 5 ||
[vaśatvam]
[Analyze grammar]
pāśe'tha vā kabandhe nṛpamṛtyurjanavipatsrute rakte |
kṛṣṇe śyāve rūkṣe durgandhe cāśubhaṃ bhavati || 6 ||
[Analyze grammar]
śuklaḥ samaḥ sugandhiḥ snigdhaśca śubhāvaho bhavecchedaḥ |
galanamlānaphalāni ca dantasya samāni bhaṅgena || 7 ||
[Analyze grammar]
mūlamadhyadaśanāgrasaṃsthitā |
devadaityamanujāḥ kramāttataḥ |
sphītamadhyaparipelavaṃ phalaṃ 93.08d śīghramadhyacirakālasambhavam || 8 ||
[Analyze grammar]
dantabhaṅgaphalamatra dakṣiṇe bhūpadeśabalavidravapradam |
vāmataḥ sutapurohitebhayān hanti sāṭavikadāranāyakān || 9 ||
[ibhapān]
[Analyze grammar]
ādiśedubhayabhaṅgadarśanātpārthivasya sakalaṃ kulakṣayam |
saumyalagnatithibhādibhiḥ śubhaṃ vardhate'śubhamato'nyathā vadet || 10 ||
[bhavet]
[Analyze grammar]
kṣīramṛṣṭaphalapuṣpapādapeṣvāpagātaṭavighaṭṭitena vā |
vāmamadhyaradabhaṅgakhaṇḍane śatrunāśakṛdato'nyathā param || 11 ||
[kṣīravṛkṣa | khaṇḍanaṃ]
[Analyze grammar]
skhalitagatirakasmāttrastakarṇo'tidīnaḥ śvasiti mṛdu sudīrghaṃ nyastahastaḥ pṛthivyām |
drutamukulitadṛṣṭiḥ svapnaśīlo vilomo bhayakṛdahitabhakṣī naikaśo'sṛgśakṛtkṛt || 12 ||
[asṛkchakṛt ca]
[Analyze grammar]
valmīkasthāṇugulmakṣupatarumathanaḥ svecchayā hṛṣṭadṛṣṭiryāyād yātrānulomaṃ tvaritapadagatirvaktramunnāmya coccaiḥ |
kakṣyāsannāhakāle janayati ca muhuḥ śīkaraṃ bṛṃhitaṃ vā tatkāle vā madāptirjayakṛdatha radaṃ veṣṭayandakṣiṇaṃ ca || 13 ||
[tatkālaṃ]
[Analyze grammar]
praveśanaṃ vāriṇi vāraṇasya grāheṇa nāśāya bhavennṛpasya |
grāhaṃ gṛhotvottaraṇaṃ nṛpasya toyātsthalaṃ vṛddhikaraṃ nṛbhartuḥ || 14 ||
[grihītvā | dvipasya]
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the hasticeṣṭitādhyāyaḥ [hasticeṣṭita-adhyāya]
Brihata Samhita (Sanskrit Text with Hindi Translation)
by Pandit Achyutananda Jha (2001)
Title: बृहत्संहिता (संस्कृत एवम् हिन्दी अनुवाद); Author: वराह मिहिर (Varaha Mihir); Publisher: Chaukhambha Vidya Bhawan
Buy now!
Brhatsamhita with the Commentary of Bhattotpala
by Krishna Chandra Dwivedi (2016)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 1229 pages;
Buy now!
Brihat Samhita with the Commentary of Utpalapatimala of Yogisvara
by K. V. Sharma (2012)
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan, Janakpuri; 754 pages; ISBN-10; 8186111360; ISBN-13: 9788186111369
Buy now!
Brihat Samhita (Hindi Translation)
by K. V. Sharma (2002)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 2359 pages; ISBN-13: 9789387890008.
Buy now!
Brhat Samhita (English translation)
by N. Chidambaram Iyer (2022)
Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.; 801 pages; Edited by Dr. Shrikrishna Jugnu; ISBN-10: 8171104215; ISBN-13: 9788171104215.
Buy now!
Brhat Samhita (English with notes)
by M. Ramakrishna Bhat (2010)
Publisher: Motilal Banarsidas Publishers Pvt. Ltd.; 1155 pages; ISBN-10: 8120810600; ISBN-13: 9788120810600.
Buy now!
Brhat Samhita (Telugu translation)
by Sishtla Umamaheswara Sharma (2020)
Publisher: Mohan Publications, Andhra Pradesh; 846 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Gujarati translation)
by - (2000)
Publisher: Shree Harihar Pustakalay, Surat; Author: Shri Varahamihira Acharya (શ્રી વરાહમિહીરાચાર્ય); 432 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Kannada translation)
by Sripada Raghunatha Kulkarni (2021)
Publisher: Srinidhi Publications, Bangalore; 668 pages with illustrations.
Buy now!