Volume 6 (1882)

MINISTRY OF CULTURA RATRA GOVERNMENT सरकार [sarakāra ] OF INDIA SSL 56 विलसति यस्य चरिचं खल्पे वयसि यथा हरितः ॥
याज्ञां तस्य निधाय मङ्गलवतः प्रोद्यद्रताचारकम्
श्रदप्रभृतिप्रयासबलितग्रन्यैौधभूषादितम् ।
विद्रदुष्टन्दकृपाकला पशरणः श्रीरत्नपाणिः कृती
कुब्वैऽहं गुरुसङ्ग्रहं बुधमुदे जीवेश्वरस्यात्मजः ॥
प्रामाण्यहेतोच मया व्यलेखि महाजनानां रचितापूर्वी ।
वस्लेष्वच सोऽभिमानं ग्रन्यो भमेवेति न सङ्गोऽयं ॥
सालसा ये च विद्वांसेो धर्मशास्त्रावलोकने ।
पश्यन्त ते महात्मानो व्रताचारममन्त्सराः ॥
उतस्यैवार्थस्य कथा मतभेदव्यवस्थिता ।
पौनवत्यं ततो नेह दृढ़संस्कारकारिका ॥
धनादौ व्रतसमयविचारः । ज्योतिर्निबन्ध-- इत्यादि ।
[vilasati yasya caricaṃ khalpe vayasi yathā haritaḥ ||
yājñāṃ tasya nidhāya maṅgalavataḥ prodyadratācārakam
śradaprabhṛtiprayāsabalitagranyaiौdhabhūṣāditam |
vidraduṣṭandakṛpākalā paśaraṇaḥ śrīratnapāṇiḥ kṛtī
kubvai'haṃ gurusaṅgrahaṃ budhamude jīveśvarasyātmajaḥ ||
prāmāṇyahetoca mayā vyalekhi mahājanānāṃ racitāpūrvī |
vasleṣvaca so'bhimānaṃ granyo bhameveti na saṅgo'yaṃ ||
sālasā ye ca vidvāṃseो dharmaśāstrāvalokane |
paśyanta te mahātmāno vratācāramamantsarāḥ ||
utasyaivārthasya kathā matabhedavyavasthitā |
paunavatyaṃ tato neha dṛḍha़saṃskārakārikā ||
dhanādau vratasamayavicāraḥ | jyotirnibandha-- ityādi |
] End
तदिने तिलेषद्वर्ननं तिलभक्षणच कार्य्यमिति ।
[tadine tileṣadvarnanaṃ tilabhakṣaṇaca kāryyamiti |
] Colophon. इति गाकोलीत्री सञ्जीवेश्वर श्री रत्नपाणिहीता व्रताचारः ।
समाप्तः ।
विषयः । व्रतकालनिरूपणं । तत्र समयशुद्धिविवेचनं । व्रतसामान्यधर्मकथनं । व्रताषि
कारिकथनं । व्रतिनो नियमादिकथनं । यत्र विविधमतकथनं । सङ्कल्पवाक्य विवेचनं । व्रत-
व्यवस्थाकथनं । प्रतिनिधिविधिः । नक्तव्रतनिरूपणं । दविष्यनिरूपणं नक्तव्रते निकर्त्तव्यता ।
जित्योपवासादिनिरूपणं । देवपूजाविधिः । मासादिविवेचनं । तिथिद्वैधादिविवेचनं । पृथ्वी-
कादिविवेचनं । प्रतिपदादिषु सब्र्व्वीसु तिथिषु व्रतकथनं । तच विशेषेण महालच्मीत्रतकथनं ।
महाष्टमीव्रतं । भीमामीव्रतं । भीमतर्पण विवेचनं । अशोकाष्टमीव्रतं । जन्माष्टमीव्रतं । दुब्बीटमी-
प्रतकथनश्च । श्रीरामनवमीत्रतं । एकादशीव्रत निरूपणं । तब विविधमतकथनं । व्यवस्थाकथनञ्च ।
पारणविवेचनं । श्रवणद्वादश्यादिनिरूपणां । हरिवासरतनिरूपणं । महावा दण्यादिनिरूपणं ।
गङ्गासानसमयादिनिरूपणं । महानिमानिरूपणं । रागक्षामादिनिरूपणं । गजच्छाया विवेचनं ।
पार्व्वणादिविधिः । अनन्तव्रत विधिः । रटन्ती चतुर्दभीविधिः । शिवराविविधिः । कोजागरादि-
पूर्णिमाविधिः । करते याचानविधिः । चयादतिथ्यादिविवेचनं । एकोदिष्टादिश्रामलक्षणं । चाम-
श्रादादिविधिः । चशैौचेऽप्येकभक्तादिवतविधानं । व्रणामौ चकर्त्तव्यता । मलमासविवेचनादिकं ।
बाडे पश्वालन्धनविधिकथनं सामान्यतः बाइकालादिनिरूपणं । व्रीहिषाद्धादिविधिः । नवान्न
विधिः । यच विविधमतकथनं । प्रत्येकं चैत्रादिद्वादशमासक्कत्य निरूपणं विधानक। यत्र दशहरा
विधिः । हरिशयन विधिः। चातुम्नस्यविधिः । नागपञ्चमीविधिः । उपाक मीदिविधिकीर्तन ।
विविधदानविधिकथनं देवपूजादिविविकीर्तनञ्च । अत्र सञ्चैत्र प्रयोगकथनमिति ज्ञेयम् ।
।
[iti gākolītrī sañjīveśvara śrī ratnapāṇihītā vratācāraḥ |
samāptaḥ |
viṣayaḥ | vratakālanirūpaṇaṃ | tatra samayaśuddhivivecanaṃ | vratasāmānyadharmakathanaṃ | vratāṣi
kārikathanaṃ | vratino niyamādikathanaṃ | yatra vividhamatakathanaṃ | saṅkalpavākya vivecanaṃ | vrata-
vyavasthākathanaṃ | pratinidhividhiḥ | naktavratanirūpaṇaṃ | daviṣyanirūpaṇaṃ naktavrate nikarttavyatā |
jityopavāsādinirūpaṇaṃ | devapūjāvidhiḥ | māsādivivecanaṃ | tithidvaidhādivivecanaṃ | pṛthvī-
kādivivecanaṃ | pratipadādiṣu sabrvvīsu tithiṣu vratakathanaṃ | taca viśeṣeṇa mahālacmītratakathanaṃ |
mahāṣṭamīvrataṃ | bhīmāmīvrataṃ | bhīmatarpaṇa vivecanaṃ | aśokāṣṭamīvrataṃ | janmāṣṭamīvrataṃ | dubbīṭamī-
pratakathanaśca | śrīrāmanavamītrataṃ | ekādaśīvrata nirūpaṇaṃ | taba vividhamatakathanaṃ | vyavasthākathanañca |
pāraṇavivecanaṃ | śravaṇadvādaśyādinirūpaṇāṃ | harivāsaratanirūpaṇaṃ | mahāvā daṇyādinirūpaṇaṃ |
gaṅgāsānasamayādinirūpaṇaṃ | mahānimānirūpaṇaṃ | rāgakṣāmādinirūpaṇaṃ | gajacchāyā vivecanaṃ |
pārvvaṇādividhiḥ | anantavrata vidhiḥ | raṭantī caturdabhīvidhiḥ | śivarāvividhiḥ | kojāgarādi-
pūrṇimāvidhiḥ | karate yācānavidhiḥ | cayādatithyādivivecanaṃ | ekodiṣṭādiśrāmalakṣaṇaṃ | cāma-
śrādādividhiḥ | caśaiौce'pyekabhaktādivatavidhānaṃ | vraṇāmau cakarttavyatā | malamāsavivecanādikaṃ |
bāḍe paśvālandhanavidhikathanaṃ sāmānyataḥ bāikālādinirūpaṇaṃ | vrīhiṣāddhādividhiḥ | navānna
vidhiḥ | yaca vividhamatakathanaṃ | pratyekaṃ caitrādidvādaśamāsakkatya nirūpaṇaṃ vidhānaka| yatra daśaharā
vidhiḥ | hariśayana vidhiḥ| cātumnasyavidhiḥ | nāgapañcamīvidhiḥ | upāka mīdividhikīrtana |
vividhadānavidhikathanaṃ devapūjādivivikīrtanañca | atra sañcaitra prayogakathanamiti jñeyam |
|
]