Volume 5 (1879)

68
opens with a request from Umá, who desires her lord to describe, for
her information, all those sacred pools and rivers on the earth where
funeral cakes should be offered to the manes, and in reply to this
comprehensive question S'iva gives her an account of all the sacred
places, temples, pools and lingams in the city of Avanti, modern
Ujjain, and its neighbourhood, and recites a number of stories to
account for the sanctity of those places. The names of the places, and
abstracts of the stories relating to them, are given below in Sanskrit.
Beginning. श्रीगणेशाय नमः । उमा उवाच । पृथिव्यां यानि तीर्थानि पुण्याश्च सरितस्तथा ।
कथ्यन्तां तानि यत्नेन श्राद्धं येषु प्रदीयते ॥
[śrīgaṇeśāya namaḥ | umā uvāca | pṛthivyāṃ yāni tīrthāni puṇyāśca saritastathā |
kathyantāṃ tāni yatnena śrāddhaṃ yeṣu pradīyate ||
] End.
ईश्वर उवाच । अस्ति लोकेषु विख्याता गङ्गा त्रिपथगा नदी ।
सेविता देवगन्धर्वैर्मुनिभिश्व निषेविता ॥
तपनस्य सुता देवि यमुना लोकपावनी ।
पितॄणां वल्लभा देवि महापातकनाशनी ॥
चन्द्रभागा वितस्ता च नर्मदामरसङ्कटं ।
कुरुक्षेत्रं गया देवि प्रभासं नैमिषं तथा ॥
केदारं पष्करचैव तथा कायावरोहणं ।
।
तथा पुण्यतमं देवि महाकालवनं शुभं ॥
यत्रास्ते श्रीमहाकालः पापेन्धनञ्जताशनः ।
क्षेत्रं योजनपर्य्यन्तं ब्रह्महत्याविनाशनं ॥ इत्यादि ।
इत्येते चतुरशीतिसङ्ख्याता ईश्वरास्तव ।
कथिता ये त्वया [īśvara uvāca | asti lokeṣu vikhyātā gaṅgā tripathagā nadī |
sevitā devagandharvairmunibhiśva niṣevitā ||
tapanasya sutā devi yamunā lokapāvanī |
pitṝṇāṃ vallabhā devi mahāpātakanāśanī ||
candrabhāgā vitastā ca narmadāmarasaṅkaṭaṃ |
kurukṣetraṃ gayā devi prabhāsaṃ naimiṣaṃ tathā ||
kedāraṃ paṣkaracaiva tathā kāyāvarohaṇaṃ |
|
tathā puṇyatamaṃ devi mahākālavanaṃ śubhaṃ ||
yatrāste śrīmahākālaḥ pāpendhanañjatāśanaḥ |
kṣetraṃ yojanaparyyantaṃ brahmahatyāvināśanaṃ || ityādi |
ityete caturaśītisaṅkhyātā īśvarāstava |
kathitā ye tvayā ] + + महाकालवने [mahākālavane ] ++ ॥
एतेषां देवि यो यात्रां प्रतिलोमान लोमतः ।
करिष्यति नरो भक्त्या स यास्यति परं पदं ॥
यद्येषां लिङ्गमेकन्तु पश्येद्भक्त्याथ वा पुनः ।
सकुलं तारयेदेव पैटकं माटकं शतं ॥
एष ते कथितो देवि प्रभावपापनाशनः ।
चतुरशीतिलिङ्गानां किं भूयः श्रोतुमिच्छसि ॥
॥
[||
eteṣāṃ devi yo yātrāṃ pratilomāna lomataḥ |
kariṣyati naro bhaktyā sa yāsyati paraṃ padaṃ ||
yadyeṣāṃ liṅgamekantu paśyedbhaktyātha vā punaḥ |
sakulaṃ tārayedeva paiṭakaṃ māṭakaṃ śataṃ ||
eṣa te kathito devi prabhāvapāpanāśanaḥ |
caturaśītiliṅgānāṃ kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi ||
||
] Colophon. इति स्कन्दपुराणे व्यवन्तीखण्डे चतुरशीति लिङ्गमाहात्म्यम् । शिवमस्तु ।
संवत् १८३५ ।
विषयः ।
ईश्वरीश्वरथेोः संवादेन श्राद्धदानयोग्यपण्यन दीवनादि निरूपणप्रसङ्गात् अशीति-
सङ्ख्यक लिङ्गमाहात्म्य कीर्त्तनं । तत्र अवन्तीदेशे महाकालवनवर्णनं । अगस्त्येश्वर-
[iti skandapurāṇe vyavantīkhaṇḍe caturaśīti liṅgamāhātmyam | śivamastu |
saṃvat 1835 |
viṣayaḥ |
īśvarīśvaratheोḥ saṃvādena śrāddhadānayogyapaṇyana dīvanādi nirūpaṇaprasaṅgāt aśīti-
saṅkhyaka liṅgamāhātmya kīrttanaṃ | tatra avantīdeśe mahākālavanavarṇanaṃ | agastyeśvara-
]