Yoga Vasistha [sanskrit]

223,437 words | ISBN-10: 8171101519

The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.

Verse 7.61.4

śrīvasiṣṭha uvāca |
mahāpralayaparyante kṣitijalapavanahutāśākāśāśeṣaviśeṣavināśe ābrahmasthāvarānteṣu muktau pariṇateṣu bhūyo yathedaṃ jagadanubhūyate tathā śṛṇu |
avyapadeśyaṃ yatparamārthaghanaṃ brahma cinmātramityācakṣate munayaḥ tasya hṛdayamidaṃ jagattasmādavyatiriktameva sa eva ca devastadātmīyaṃ hṛdayaṃ svabhāvaṃ jagadityavagacchati ca vinodenaiva na tu vāstavena rūpeṇa jagaditi kiṃcidupalabhāmahe vicārayantastasmātkimiva naśyate kimiva jāyate yathā parama kāraṇamavināśi tathā taddhṛdayamavināśyaṃ ca |
mahākalpādayaśca tadavayavā eva aparijñānamātramatra kevalaṃ bhedāyaiva tadapi prekṣyamāṇena labhyata eva || 4 ||

The Sanskrit text of Yoga Vasistha Verse 7.61.4 is contained in the book Book by .

Glossary of Sanskrit terms

Note: This extracts Sanskrit terms and links to English definitions from the glossary, based on an experimental segmentation of verse (7.61.4). Some terms could be superfluous while some might not be mentioned. Click on the word to show English definitions.

Shri, Vasishtha, Mahapralaya, Paryante, Paryanta, Kshitija, Vana, Hutasha, Akasha, Ashesha, Vishesha, Vinasha, Abrahma, Tha, Ara, Tad, Mukta, Mukti, Parinata, Bhuyah, Bhuyas, Yatha, Idam, Jagada, Tatha, Sah, Eva, Deva, Devri, Tada, Miya, Hridaya, Svabhava, Jagat, Iti, Itya, Shati, Shatin, Vinoda, Vastava, Rupa, Kincid, Kincit, Upala, Bhamaha, Vicara, Yat, Yantri, Tasmat, Kimi, Nashyat, Jayat, Parama, Karana, Avinashin, Avinashi, Tat, Avinashya, Mahakalpa, Aya, Ayas, Vaya, Var, Apari, Jnana, Atra, Kevalam, Kevala, Bheda, Api, Prekshya, Ani, Ina, Labhya, Tas,

Analysis of Sanskrit grammar

Note: this is an experimental feature and only shows the first possible analysis of the Sanskrit text (Yoga Vasistha Verse 7.61.4). If the system was successful in segmenting the sentence, you will see of which words it is made up of, generally consisting of Nouns, Pronouns, Verbs, Participles and Indeclinables. Click on the link to show all possible derivations of the word.

  • Line 1: “śrīvasiṣṭha uvāca
  • śrī -
  • śrī (noun, feminine)
    [compound], [nominative single]
    śrī (noun, masculine)
    [compound]
  • vasiṣṭha* -
  • vasiṣṭha (noun, masculine)
    [nominative single]
  • uvāca -
  • vac (verb class 2)
    [perfect active first single], [perfect active third single]
    vac (verb class 3)
    [perfect active first single], [perfect active third single]
  • Line 2: “mahāpralayaparyante kṣitijalapavanahutāśākāśāśeṣaviśeṣavināśe ābrahmasthāvarānteṣu muktau pariṇateṣu bhūyo yathedaṃ jagadanubhūyate tathā śṛṇu
  • mahāpralaya -
  • mahāpralaya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • paryante -
  • paryante (indeclinable)
    [indeclinable]
    paryanta (noun, masculine)
    [locative single]
    paryanta (noun, neuter)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual], [locative single]
    paryantā (noun, feminine)
    [nominative dual], [vocative single], [vocative dual], [accusative dual]
  • kṣitija -
  • kṣitija (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    kṣitija (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • lapa -
  • lap (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • vana -
  • vana (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    vana (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    van (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • hutāśā -
  • hutāśa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • ākāśā -
  • ākāśa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ākāśa (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • aśeṣa -
  • aśeṣa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    aśeṣa (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • viśeṣa -
  • viśeṣa (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    viśeṣa (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • vināśe -
  • vināśa (noun, masculine)
    [locative single]
  • ābrahmas -
  • ābrahma (noun, masculine)
    [nominative single]
  • thāva -
  • tha (noun, masculine)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
  • arān -
  • ara (noun, masculine)
    [accusative plural]
    (verb class 2)
    [imperfect active third plural]
  • teṣu -
  • ta (noun, masculine)
    [locative plural]
    ta (noun, neuter)
    [locative plural]
    tad (noun, neuter)
    [locative plural]
    sa (noun, masculine)
    [locative plural]
  • muktau -
  • mukta (noun, masculine)
    [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    mukti (noun, feminine)
    [locative single]
    muc -> mukta (participle, masculine)
    [nominative dual from √muc class 6 verb], [vocative dual from √muc class 6 verb], [accusative dual from √muc class 6 verb]
    muc -> mukta (participle, masculine)
    [nominative dual from √muc class 1 verb], [vocative dual from √muc class 1 verb], [accusative dual from √muc class 1 verb]
    muj -> mukta (participle, masculine)
    [nominative dual from √muj class 1 verb], [vocative dual from √muj class 1 verb], [accusative dual from √muj class 1 verb]
  • pariṇateṣu -
  • pariṇata (noun, masculine)
    [locative plural]
    pariṇata (noun, neuter)
    [locative plural]
  • bhūyo* -
  • bhūyaḥ (indeclinable)
    [indeclinable]
    bhūyas (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    bhūyas (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • yathe -
  • yathā (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    yathā (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yathā (indeclinable)
    [indeclinable]
  • idam -
  • idam (pronoun, neuter)
    [nominative single], [accusative single]
  • jagada -
  • jagada (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    gad (verb class 1)
    [perfect active first single], [perfect active second plural]
  • nu -
  • nu (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    nu (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    nau (noun, feminine)
    [adverb]
  • bhūyate -
  • bhū (verb class 1)
    [present passive third single]
  • tathā -
  • tathā (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    tathā (indeclinable)
    [indeclinable]
    tathā (noun, feminine)
    [nominative single]
  • śṛṇu -
  • śru (verb class 5)
    [imperative active second single]
  • Line 3: “sa eva ca devastadātmīyaṃ hṛdayaṃ svabhāvaṃ jagadityavagacchati ca vinodenaiva na tu vāstavena rūpeṇa jagaditi kiṃcidupalabhāmahe vicārayantastasmātkimiva naśyate kimiva jāyate yathā parama kāraṇamavināśi tathā taddhṛdayamavināśyaṃ ca
  • sa* -
  • saḥ (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    sa (noun, masculine)
    [nominative single]
  • eva -
  • eva (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    eva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    eva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • ca -
  • ca (indeclinable conjunction)
    [indeclinable conjunction]
    ca (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ca (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • devas -
  • deva (noun, masculine)
    [nominative single]
    devṛ (noun, masculine)
    [vocative single]
  • tadāt -
  • tada (noun, masculine)
    [adverb], [ablative single]
    tada (noun, neuter)
    [adverb], [ablative single]
  • mīyam -
  • -> mīya (participle, masculine)
    [accusative single from √ class 10 verb]
    -> mīya (participle, neuter)
    [nominative single from √ class 10 verb], [accusative single from √ class 10 verb]
  • hṛdayam -
  • hṛdaya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    hṛdaya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    hṛdayā (noun, feminine)
    [adverb]
  • svabhāvam -
  • svabhāva (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
  • jagad -
  • jagat (noun, masculine)
    [compound]
    jagat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • itya -
  • iti (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    iti (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative dual], [vocative dual], [accusative dual]
    itya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    itya (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    i -> itya (absolutive)
    [absolutive from √i]
    i -> itya (participle, masculine)
    [vocative single from √i class 2 verb]
    i -> itya (participle, neuter)
    [vocative single from √i class 2 verb]
  • avag -
  • vac (verb class 2)
    [imperfect active second single], [imperfect active third single]
  • acch -
  • ad (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    ad (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • śati -
  • śatī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
    śatin (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    śatin (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • ca -
  • ca (indeclinable conjunction)
    [indeclinable conjunction]
    ca (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ca (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • vinodenai -
  • vinoda (noun, masculine)
    [instrumental single]
  • aiva -
  • i (verb class 2)
    [imperfect active first dual]
  • na -
  • na (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    na (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    na (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • tu -
  • tu (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
  • vāstavena -
  • vāstava (noun, masculine)
    [instrumental single]
    vāstava (noun, neuter)
    [instrumental single]
  • rūpeṇa -
  • rūpa (noun, masculine)
    [instrumental single]
    rūpa (noun, neuter)
    [instrumental single]
  • jagad -
  • jagat (noun, masculine)
    [compound]
    jagat (noun, neuter)
    [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • iti -
  • iti (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    iti (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
  • kiñcid -
  • kiñcid (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    kiñcit (noun, masculine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    kiñcit (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single]
    kiñcit (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • upala -
  • upala (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • bhāmahe -
  • bhāmaha (noun, masculine)
    [locative single]
  • vicāra -
  • vicāra (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
  • yantas -
  • yat (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    yantṛ (noun, masculine)
    [vocative single]
    i -> yat (participle, masculine)
    [nominative plural from √i class 2 verb], [vocative plural from √i class 2 verb]
  • tasmāt -
  • tasmāt (indeclinable)
    [indeclinable]
    tad (noun, neuter)
    [ablative single]
    sa (noun, masculine)
    [ablative single]
  • kimi -
  • kimi (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    kimi (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    kimi (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • va -
  • va (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    va (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • naśyate -
  • naśyat (noun, masculine)
    [dative single]
    naśyat (noun, neuter)
    [dative single]
    naś -> naśyat (participle, masculine)
    [dative single from √naś class 4 verb]
    naś -> naśyat (participle, neuter)
    [dative single from √naś class 4 verb]
    naś (verb class 1)
    [present passive third single]
    naś (verb class 4)
    [present passive third single]
    naś (verb class 1)
    [present passive third single]
  • kimi -
  • kimi (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    kimi (noun, feminine)
    [compound], [adverb]
    kimi (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • va -
  • va (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    va (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • jāyate -
  • jai -> jāyat (participle, masculine)
    [dative single from √jai class 1 verb]
    jai -> jāyat (participle, neuter)
    [dative single from √jai class 1 verb]
    jai (verb class 1)
    [present middle third single]
    jan (verb class 4)
    [present middle third single]
  • yathā -
  • yathā (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    yathā (indeclinable relative)
    [indeclinable relative]
    yathā (indeclinable)
    [indeclinable]
  • parama -
  • parama (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    parama (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • kāraṇam -
  • kāraṇa (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    kāraṇā (noun, feminine)
    [adverb]
  • avināśi -
  • avināśin (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    avināśin (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    avināśī (noun, masculine)
    [compound], [adverb]
    avināśī (noun, feminine)
    [compound], [adverb], [vocative single]
    avināśī (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
  • tathā -
  • tathā (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    tathā (indeclinable)
    [indeclinable]
    tathā (noun, feminine)
    [nominative single]
  • taddh -
  • tat (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    tad (noun, neuter)
    [compound], [nominative single], [accusative single]
  • hṛdayam -
  • hṛdaya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    hṛdaya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    hṛdayā (noun, feminine)
    [adverb]
  • avināśyam -
  • avināśya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    avināśya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    avināśyā (noun, feminine)
    [adverb]
    avināśī (noun, masculine)
    [accusative single]
  • ca -
  • ca (indeclinable conjunction)
    [indeclinable conjunction]
    ca (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ca (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • Line 4: “mahākalpādayaśca tadavayavā eva aparijñānamātramatra kevalaṃ bhedāyaiva tadapi prekṣyamāṇena labhyata eva
  • mahākalpād -
  • mahākalpa (noun, masculine)
    [adverb], [ablative single]
  • ayaś -
  • ayas (noun, neuter)
    [compound], [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    aya (noun, masculine)
    [nominative single]
    i (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    e (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • ca -
  • ca (indeclinable conjunction)
    [indeclinable conjunction]
    ca (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ca (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • tada -
  • tada (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    tada (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • vaya -
  • vaya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ve (noun, masculine)
    [compound]
    vay (verb class 1)
    [imperative active second single]
  • vā* -
  • vār (noun, masculine)
    [adverb], [nominative single], [vocative single]
    vār (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    va (noun, masculine)
    [nominative plural], [vocative plural]
    (noun, feminine)
    [nominative plural], [vocative plural], [accusative plural]
  • eva -
  • eva (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    eva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    eva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • apari -
  • aparī (noun, feminine)
    [adverb], [vocative single]
  • jñānam -
  • jñāna (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    jñānā (noun, feminine)
    [adverb]
  • ātram -
  • ātra (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
  • atra -
  • atra (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    atra (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    atra (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • kevalam -
  • kevalam (indeclinable)
    [indeclinable]
    kevala (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    kevala (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    kevalā (noun, feminine)
    [adverb]
  • bhedāyai -
  • bheda (noun, masculine)
    [dative single]
  • aiva -
  • i (verb class 2)
    [imperfect active first dual]
  • tad -
  • tad (indeclinable)
    [indeclinable]
    tad (indeclinable adverb)
    [indeclinable adverb]
    tat (indeclinable correlative)
    [indeclinable correlative]
    tad (noun, neuter)
    [compound], [nominative single], [accusative single]
  • api -
  • api (indeclinable preposition)
    [indeclinable preposition]
    ap (noun, neuter)
    [locative single]
  • prekṣyam -
  • prekṣya (noun, masculine)
    [adverb], [accusative single]
    prekṣya (noun, neuter)
    [adverb], [nominative single], [accusative single]
    prekṣyā (noun, feminine)
    [adverb]
  • āṇe -
  • āṇi (noun, masculine)
    [vocative single]
    aṇ (verb class 1)
    [imperfect middle first single], [perfect active first single], [perfect active second plural], [perfect active third single], [perfect middle first single], [perfect middle third single]
    aṇ (verb class 4)
    [perfect active first single], [perfect active second plural], [perfect active third single], [perfect middle first single], [perfect middle third single]
  • ina -
  • ina (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    ina (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
  • labhya -
  • labhya (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    labhya (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]
    labh -> labhya (absolutive)
    [absolutive from √labh]
    labh -> labhya (participle, masculine)
    [vocative single from √labh class 1 verb]
    labh -> labhya (participle, neuter)
    [vocative single from √labh class 1 verb]
  • ta* -
  • tas (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    tas (noun, neuter)
    [compound], [nominative single], [vocative single], [accusative single]
    ta (noun, masculine)
    [nominative single]
  • eva -
  • eva (indeclinable particle)
    [indeclinable particle]
    eva (noun, masculine)
    [compound], [vocative single]
    eva (noun, neuter)
    [compound], [vocative single]

Other editions:

Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Verse 7.61.4

Cover of Gujarati edition

Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)

[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.

Buy now!

Preview of verse 7.61.4 in Gujarati sript:
શ્રીવસિષ્ઠ ઉવાચ ।
મહાપ્રલયપર્યન્તે ક્ષિતિજલપવનહુતાશાકાશાશેષવિશેષવિનાશે આબ્રહ્મસ્થાવરાન્તેષુ મુક્તૌ પરિણતેષુ ભૂયો યથેદં જગદનુભૂયતે તથા શૃણુ ।
અવ્યપદેશ્યં યત્પરમાર્થઘનં બ્રહ્મ ચિન્માત્રમિત્યાચક્ષતે મુનયઃ તસ્ય હૃદયમિદં જગત્તસ્માદવ્યતિરિક્તમેવ
સ એવ ચ દેવસ્તદાત્મીયં હૃદયં સ્વભાવં જગદિત્યવગચ્છતિ ચ વિનોદેનૈવ ન તુ વાસ્તવેન રૂપેણ જગદિતિ કિંચિદુપલભામહે વિચારયન્તસ્તસ્માત્કિમિવ નશ્યતે કિમિવ જાયતે યથા પરમ કારણમવિનાશિ તથા તદ્ધૃદયમવિનાશ્યં ચ ।
મહાકલ્પાદયશ્ચ તદવયવા એવ અપરિજ્ઞાનમાત્રમત્ર કેવલં ભેદાયૈવ તદપિ પ્રેક્ષ્યમાણેન લભ્યત એવ ॥ ૪ ॥

Cover of edition (2019)

Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)

Set of 4 Volumes; 9789383972142.

Buy now!

Preview of verse 7.61.4 in Telugu sript:
శ్రీవసిష్ఠ ఉవాచ ।
మహాప్రలయపర్యన్తే క్షితిజలపవనహుతాశాకాశాశేషవిశేషవినాశే ఆబ్రహ్మస్థావరాన్తేషు ముక్తౌ పరిణతేషు భూయో యథేదం జగదనుభూయతే తథా శృణు ।
అవ్యపదేశ్యం యత్పరమార్థఘనం బ్రహ్మ చిన్మాత్రమిత్యాచక్షతే మునయః తస్య హృదయమిదం జగత్తస్మాదవ్యతిరిక్తమేవ
స ఏవ చ దేవస్తదాత్మీయం హృదయం స్వభావం జగదిత్యవగచ్ఛతి చ వినోదేనైవ న తు వాస్తవేన రూపేణ జగదితి కించిదుపలభామహే విచారయన్తస్తస్మాత్కిమివ నశ్యతే కిమివ జాయతే యథా పరమ కారణమవినాశి తథా తద్ధృదయమవినాశ్యం చ ।
మహాకల్పాదయశ్చ తదవయవా ఏవ అపరిజ్ఞానమాత్రమత్ర కేవలం భేదాయైవ తదపి ప్రేక్ష్యమాణేన లభ్యత ఏవ ॥ ౪ ॥

Cover of edition (2009)

The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)

Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.

Buy now!
Like what you read? Consider supporting this website: