Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CCVII
śrīvasiṣṭha uvāca |
śrṛṇu rājanyathā spaṣṭametatte kathayāmyaham |
yena te sarvasaṃdehā yāsyantyalamamūlatām || 1 ||
[Analyze grammar]
sarve tāvajjagadbhāvā asadrūpāḥ sadaiva hi |
sadrūpāśca sadaiveme yathāsavedanaṃ sthiteḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
idamitthamiti protā yatra saṃvittadeva tat |
bhavatyavaśyaṃ tattvaṅga sadevāstvasadeva vā || 3 ||
[Analyze grammar]
īdṛksvabhāvā saṃvittistayā deho vibhāvyate |
eka eva svarūpeṇa tasyāste na ca tadvidā || 4 ||
[Analyze grammar]
vidameva vidurdehaṃ svapnādāvitaretarā |
saṃvitkācitsaṃbhavati na cānyāsti śarīratā || 5 ||
[Analyze grammar]
āśritasvapnasaṃdarśastathedaṃ bhāsate jagat |
samastakāraṇābhāvātsargādāvanyatātra kā || 5 ||
[Analyze grammar]
evaṃ yadeva vimalaṃ vedanaṃ brahmasaṃjñitam |
tadevedaṃ jagadbhāti tatkeva jagato'nyatā || 7 ||
[Analyze grammar]
evaṃ pūrvāparaṃ śuddhamavikāryajagatsthiteḥ |
lokavedamahāśāstrairanubhūtamudāhṛtam || 8 ||
[Analyze grammar]
apalāpyaiva ye mūḍhā andhakūpakamekavat |
samastabhūtasaṃvittau rūḍhapūrṇaṃ mahātmabhiḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
vartamānānubhavanamātramohapramāṇakāḥ |
śarīrakāraṇā saṃviditi mohamupāgatāḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
unmattā eva te'jñāste yogyā nāsmatkathāsu te |
akṣībakṣībayormūḍhabuddhayoḥ kaiva saṃkathā || 11 ||
[Analyze grammar]
yayā vipaścitkathayā sarvasaṃśayasaṃkṣayaḥ |
na bhavetrtriṣu lokeṣu jñeyā mūrkhakathaiva sā || 12 ||
[Analyze grammar]
pratyakṣamātraniṣṭho'sau mūḍhāstha iti vakti yat |
tena niryuktinoktena śilāsadṛśavṛttinā || 13 ||
[Analyze grammar]
proktaḥ sarvaviruddhena so'jñaḥ kūpāndhadarduraḥ |
pūrvāparadhiyaṃ tyaktvā vartamāne matisthitaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
vedā lokādayaścaite pṛṣṭāḥ svānubhavānvitām |
vadantīmāṃ dṛśaṃ sarve yathā naśyanti saṃśayāḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
saṃvideva śarīraṃ cecchavaṃ kasmānna cetati |
iti yasya matistasmai mūḍhāyedamihocyate || 15 ||
[Analyze grammar]
brahmaṇo brahmarūpasya saṃkalpanagaraṃ tatam |
idaṃ tāvajjagadbhānaṃ tava svapnapuraṃ yathā || 17 ||
[Analyze grammar]
tatsamastaṃ sadaivedaṃ cinmātrātma nirantaram |
bhavatyatra na te bhrāntiḥ sve svapnanagare yathā || 18 ||
[Analyze grammar]
tatra tāvaddiśaḥ śailāḥ pṛthvyādi nagarādi ca |
sarvaṃ cinmayamākāśamiti te svānubhūtimat || 19 ||
[Analyze grammar]
saṃvidvyoma ghanaṃ brahma tatsakalpapuraṃ virāṭ |
śuddhasaṃvinmayo brahmā tadidaṃ jagaducyate || 20 ||
[Analyze grammar]
brāhme saṃkalpanagare yadyatsaṃkalpitaṃ yathā |
tathānubhūyate tattattvatsaṃkalpapure yathā || 21 ||
[Analyze grammar]
saṃkalpanagare yadyadyathā saṃkalpyate tathā |
tattathāstyeva ca tadā tvatsaṃkalpapure yathā || 22 ||
[Analyze grammar]
tasmāddehasya niyatau yathetau brahmaṇā citā |
spandāspandau kalpitau dvau sa tathaivānubhūtavān || 23 ||
[Analyze grammar]
mahāpralayaparyante punaḥ sargaḥ pravartate |
samastakāraṇābhāvāddravyaṃ tāvanna vidyate || 24 ||
[Analyze grammar]
vimuktatvātprajeśasyana ca saṃbhavati smṛtiḥ |
brahmaiveyamato dīptirjagadityeva bhāsate || 25 ||
[Analyze grammar]
tasmādādyātmanā bhātaṃ svameva brahmaṇā svataḥ |
jagatsaṃkalpanagaramiti buddhaṃ ca khena kham || 26 ||
[Analyze grammar]
yathā saṃkalpanagaraṃ cinmātraṃ bhāti kevalam |
tathaivākāraṇaṃ bhāti cinmātronmeṣaṇaṃ jagat || 27 ||
[Analyze grammar]
śarīramastu vā māstu yatra yatrāsti cinnabhaḥ |
vettyātmānaṃ tatra tatra dvaitādvaitamayaṃ jagat || 28 ||
[Analyze grammar]
tasmādyathā svapnapuraṃ yathā saṃkalpapattanam |
tathā paśyati cidvyoma maraṇānantaraṃ jagat || 29 ||
[Analyze grammar]
apṛthvyādimayaṃ bhāti pṛthvyādimayavajjagat |
yathedamā''prathamato mṛtasyāpyakhilaṃ tathā || 30 ||
[Analyze grammar]
deśakālau na sargeṇa prabuddhasyeva tau yathā |
aṇumātramapi vyāptau tathaiva paralokinaḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
idaṃ prabuddhaviṣaye svānubhūtamapi sphuṭam |
jaganna vidyate kiṃcitkāraṇaṃ gagane yathā || 32 ||
[Analyze grammar]
aprabuddhasyāsadeva yathedaṃ bhāti bhāsuram |
tathaiva sargavadbhāti vyomaiva paralokinaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
śudharādriyamādyāḍhyaṃ khameva paralokinaḥ |
abhūtapūrvamābhāti bhūtapūrvavadātatam || 34 ||
[Analyze grammar]
mṛto'yaṃ punarutpanno yamaloke śubhāśubham |
bhuñje'hamityatighanaṃ mṛto bhrāntiṃ prapaśyati || 35 ||
[Analyze grammar]
mokṣopāyānādariṇāmeṣa moho na śāmyati |
bodhādavāsanatvena moha eṣa praśāmyati || 36 ||
[Analyze grammar]
aprabuddhasya yā saṃvitsā dharmādharmavāsanā |
kha eva khātmikā bhāti yattadeva jagatsthitam || 37 ||
[Analyze grammar]
na śūnyarūpaṃ na ca satsvarūpaṃ brahmābhidhaṃ bhāti jagatsvarūpam |
taccāparijñānavaśādanarthabhūtaṃ parijñātavataḥ śivātma || 38 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CCVII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!