Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CXCVI
śrīvālmīkiruvāca |
evamuktvā mahābuddhe rāmo rājīvalocanaḥ |
muhūrtamātraṃ viśramya tūṣṇīṃ sthitvā pare pade || 1 ||
[Analyze grammar]
paramāṃ tṛptimāpanno viśrāntaḥ paramātmani |
muniṃ punarapṛcchattaṃ jānannapi hi līlayā || 2 ||
[Analyze grammar]
śrīrāma uvāca |
bhagavansaṃśayāmbhodaśaratkāla munīśvara |
idānīṃ saṃśayo'yaṃ me jāto manasi pelavaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
evametanmahājñānaṃ saṃsārārṇavatāraṇam |
samastameva vāgjālaṃ samatītyāvatiṣṭhate || 4 ||
[Analyze grammar]
yadidaṃ kila sadbrahma svasaṃvinmātraniścayam |
tadavācyaṃ kila girāṃ mahatāmapi mānada || 5 ||
[Analyze grammar]
evaṃ sthite paraṃ jñeyaṃ sarvasaṃkalpanojjhitam |
svasaṃvitturyatanmātralabhyaṃ durgamatāṃ gatam || 6 ||
[Analyze grammar]
pratiyogivyavacchedasaṃkhyābhedaiṣiṇāṃ kila |
kathaṃ śāstrapadaistucchaiḥ savikalpairavāpyate || 7 ||
[Analyze grammar]
vikalpasāraśabdādyairjñāna śāstrairna labhyate |
tatkimarthamanarthāya guruśāstrādi kalpitam || 8 ||
[Analyze grammar]
guruśāstrādivijñāne kāraṇaṃ vāstyakāraṇam |
tadatra niścayaṃ brahmanbrūhi me vadatāṃ vara || 9 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
evametanmahābāho na śāstraṃ jñānakāraṇam |
nānāśabdamayaṃ śāstramanāma ca paraṃ padam || 10 ||
[Analyze grammar]
tathāpi rāghavaśreṣṭha yathaitaddhetutāṃ gatam |
śāstrādyuttamabodhasya tatsamāsena me śrṛṇu || 11 ||
[Analyze grammar]
santi kvacidvaivadhikāḥ kīrakāściradurbhagāḥ |
duḥkhenābhyāgatāḥ śoṣaṃ grīṣmeṇeva jaraddrumāḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
dāridryeṇa durantena kanthāsaṃsthānakāriṇā |
dīnānanāśayāḥ padmā nirgateneva vāriṇā || 13 ||
[Analyze grammar]
daurgatyaparitaptāste jīvitārthamacintayan |
jaṭharasya kayā yuktyā vayaṃ kurmaḥ prapūraṇam || 14 ||
[Analyze grammar]
iti saṃcintya vidhinā dināntena dinaṃ prati |
dārubhāreṇa jīvāmo vikrīteneti saṃsthitāḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
iti saṃcintya te jagmurdārvarthaṃ vipināntaram |
yayaivājīvyate yuktyā saivāpadi virājate || 16 ||
[Analyze grammar]
iti te pratyahaṃ gatvā kānanaṃ bhavacāriṇaḥ |
dārūṇyānīya vikrīya cakrurdehasya dhāraṇam || 17 ||
[Analyze grammar]
yatprayānti vanāntaṃ te tasminsantyakhilāni hi |
guptāguptāni ratnāni dārūṇi kanakāni ca || 18 ||
[Analyze grammar]
teṣāṃ bhārabhṛtāṃ madhyātkecitkatipayairvanāt |
jātarūpāṇi ratnāni tāni saṃprāpnuvanti hi || 19 ||
[Analyze grammar]
keciccandanadārūṇi kecitpuṣpāṇi mānada |
kecitphalāni vikrīya jīvanti cirakīrakāḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
kecitsarvamanāsādya durdārūṇyeva durdhiyaḥ |
nītvā vikrīya jīvanti vanavīthyupajīvinaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
dārvarthamudyatāḥ sarve te saṃprāpya mahāvanam |
kecitprāpya sthitāḥ sarve jhaṭityevaṃ gatajvaram || 22 ||
[Analyze grammar]
iti yāvadajasraṃ te sevante tanmahāvanam |
pradeśāttāvadekasmātprāptaścintāmaṇirmaṇiḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
tasmāccintāmaṇeḥ prāptāḥ samagrā vibhavaśriyaḥ |
paramaṃ sukhamāyātāstatra te saṃsthitāḥ sukham || 24 ||
[Analyze grammar]
dārvarthamudyatāḥ santaḥ prāpya sarvārthadaṃ maṇim |
sukhaṃ tiṣṭhanti nirdvandvā divi devavarā iva || 25 ||
[Analyze grammar]
sarvārthasāraparipūrṇatayā tayā te kāṣṭhodyamādhigatasanmaṇayo mahāntaḥ |
tiṣṭhanti śāntabhayamohaviṣādaduḥkhamānandamantharadhiyaḥ samatāmupetāḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CXCVI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!