Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter CLXXX
śrīrāma uvāca |
imaṃ me saṃśayaṃ chindhi bhagavanbhāskaraṃ tamaḥ |
bhuvanasyeva bhāvānāṃ samyagrūpānubhūtaye || 1 ||
[Analyze grammar]
kadācidahamekāgro vidyāgehe vipaścitām |
saṃsadi sthitavānyāvattāpasaḥ kaścidāgataḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
vidvāndvijavaraḥ śrīmānvidehajanamaṇḍalāt |
mahātapāḥ kāntiyuto durvāsā iva duḥsahaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
sa praviśyābhivādyāśu sabhāmābhāsvaradyutim |
upaviśyāsane tiṣṭhannasmābhirabhivāditaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
vedāntasāṃkhyasiddhāntavādānsaṃhṛtya sattamam |
sukhopaviṣṭaṃ viśrāntaṃ tamahaṃ pṛṣṭavānidam || 5 ||
[Analyze grammar]
dīrghādhvanā pariśrāntaḥ sayatna iva lakṣyase |
vadādya vadatāṃ śreṣṭha kuta āgamanaṃ kṛtam || 5 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇa uvāca |
evametanmahābhāga sumahāyatnavānaham |
yadarthamāgato'smīha tasyākarṇaya nirṇayam || 7 ||
[Analyze grammar]
vaideho nāma deśo'sti sarvasaubhāgyasaṃyutaḥ |
svargasyāmbarasaṃsthasya pratibimvamivāvanau || 8 ||
[Analyze grammar]
tatrāhaṃ brāhmaṇo jātaḥ prāptavidyaśca saṃsthitaḥ |
kundāvadātadantatvātkundadanta iti śrutaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
athāhaṃ jātavairāgyaḥ pravihartuṃ pravṛttavān |
devadvijamunīndrāṇāṃ saṃbhramācchramaśāntaye || 10 ||
[Analyze grammar]
śrīparvatamakhaṇḍehaṃ kadācitprāptavānaham |
tatrāvasaṃ ciraṃ kālaṃ mṛdu dīrghaṃ tapaścaran || 11 ||
[Analyze grammar]
tatrāstyaraṇyaṃ viditaṃ muktaṃ tṛṇavanādibhiḥ |
tyaktatejastamobhrādibhūmāviva nabhastalam || 12 ||
[Analyze grammar]
tatrāsti madhye viṭapī laghuḥ pelavapallavaḥ |
sthita eṣo'mbare śūnye mandaraśmirivāṃśumān || 13 ||
[Analyze grammar]
lambate tasya śākhāyāṃ puruṣaḥ pāvanākṛtiḥ |
bhānurbhānāviva raśmigṛhīto grathitākṛtiḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
mauñjadāmanibaddhordhvapādo nityamavākśirāḥ |
aṣṭhīlatvaṃ dadhadiva mahāṣṭhīlasya śālmaleḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
dṛṣṭaḥ prāptena taṃ deśaṃ sa kadācinmayā pumān |
vicārito nikaṭato vakṣaḥsthāñjalisaṃpuṭaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
yāvajjīvatyasau vipro niḥśvasityahatākṛtiḥ |
śītavātātapasparśānsarvānvetti ca kālajān || 17 ||
[Analyze grammar]
anantaramasāveko nopacarya mayā bahūn |
divasātapakhedena viśrambhe pātitaḥ śanaiḥ || 18 ||
[Analyze grammar]
pṛṣṭaśca ko'si bhagavankimarthaṃ dāruṇaṃ tapaḥ |
karoṣīdaṃ viśālākṣa lakṣyālakṣyātmajīvitaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
atha tenoktamarthaste ka ivānena tāpasa |
arthe nātivicitrā hi bhavantīcchāḥ śarīriṇām || 20 ||
[Analyze grammar]
ityuktavānprayatnena so'nubandhena vai mayā |
yadā pṛṣṭastadā tena mamoktamidamuttaram || 21 ||
[Analyze grammar]
mathurāyāmahaṃ jāto vṛddhiṃ yātaḥ pitugṛhe |
bālyayauvanayormadhye sthitaḥ padapadārthavit || 22 ||
[Analyze grammar]
samagrasukhasaṃbhārakośo bhavati bhūmipaḥ |
ityahaṃ śrutavāṃstatra bhogārthī navayauvanaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
atha saptamahādvīpavistīrṇāyā bhuvaḥ patiḥ |
syāmityahamudārātmā paribimbitavāṃściram || 24 ||
[Analyze grammar]
ityarthena samāgatya deśamitthamahaṃ sthitaḥ |
atra dvādaśa varṣāṇi samatītāni mānada || 25 ||
[Analyze grammar]
tadakāraṇamitra tvaṃ gaccheṣṭaṃ deśamāśugaḥ |
ahaṃ cābhimataprāpteritthameva dṛḍhasthitiḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
iti tenā'hamuktaḥ saṃstamitthaṃ proktavāñchṛṇu |
āścaryaśravaṇe cetaḥ khedameti na dhīmataḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
sādho yāvattvayā prāpto na nāmābhimato varaḥ |
tvadrakṣāparicaryārthamiha tāvadahaṃ sthitaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
mayetyukte sa pāṣāṇamaunavānabhavacchamī |
nimīlitekṣaṇaḥ kṣīṇarūpastvakalano bahiḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
tathāhaṃ puratastasya kāṣṭhamaunavato'vasam |
ṣaṇmāsānvigatodvegaṃ vegānkālakṛtānsahan || 30 ||
[Analyze grammar]
arkabimbādviniṣkamya tatpradeśāntare sthitam |
ekadā dṛṣṭavānasmi puruṣaṃ bhānubhāsvaram || 31 ||
[Analyze grammar]
sa tena pūjyate yāvanmanasā karmaṇā mayā |
uvāca tāvadvacanamamṛtasyandasundaram || 32 ||
[Analyze grammar]
śākhāpralambanapara he brahmandīrghatāpasa |
tapaḥ saṃhara saṃhāri gṛhāṇābhimataṃ varam || 33 ||
[Analyze grammar]
saptābdhidvīpavalayā pālayiṣyasi medinīm |
saptavarṣasahasrāṇi dehenānena dharmataḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
evaṃ samīhitaṃ dattvā sa dvitīyo divākaraḥ |
gantumastamathārkābdhimaviśatprodito yataḥ || 35 ||
[Analyze grammar]
tasminyāte mayā proktaṃ tasya śākhātapasvinaḥ |
śrutadṛṣṭānubhūtāgryavaradasya vivekinaḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
saṃprāptābhimataṃ brahmaṃstaruśākhāvalambanam |
tapastyaktvā yathāprāptaṃ vyavahāraṃ samācara || 37 ||
[Analyze grammar]
evamaṅgīkṛtavataḥ pādau tasya mayā tataḥ |
muktau viṭapinastasmādālānātkālabhāviva || 38 ||
[Analyze grammar]
snātaḥ pavitrahasto'sau cakre japtvāghamarṣaṇam |
phalena puṇyalabdhena viṭapādvratapāraṇam || 39 ||
[Analyze grammar]
tatpuṇyavaśataḥ prāptaiḥ svādubhistaistaroḥ phalaiḥ |
samāśvastāvasaṃkṣubdhāvāvāṃ tatra dinatrayam || 40 ||
[Analyze grammar]
saptadvīpasamudramudritadiśa bhoktuṃ samagrāṃ mahīṃ vipraḥ pādapalambitena vapuṣā taptvordhvapādastapaḥ |
saṃprāpyābhimataṃ varaṃ dinakṛto viśvasya cāhnāṃ trayaṃ sārdhaṃ matsuhṛdā svamevasadanaṃ gantuṃ pravṛtto'bhavat || 41 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter CLXXX
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!